شهر آینده نگر چین که قرار است همه را انگشت به دهان کند!

فرارو- در حدود ۹۶ کیلومتری جنوب مرکز پکن یک شهر جدید به عنوان ویترین توسعه سازگار با محیط زیست با فناوری بالا ساخته می‌شود. ایستگاه راه آهن پرسرعت عظیم و مرکز داده "مغز شهر" آن توسط رسانه‌های دولتی چین به عنوان شواهدی دال بر سرعت و برتری مدل رشد چین اعلام شده است به ویژه بدان خاطر که این شهر "ابتکار عمل" شی جین پینگ رئیس جمهور چین معرفی شده است. منطقه جدید شیونگان هم چنین آزمونی است برای این که نشان دهد آیا چین می‌تواند نوآوری داخلی خود را تقویت کند و به جایگاه کشور‌های پیشرفته در مواجهه با کُندی روند رشد اقتصادی و تلاش ایالات متحده و سایرین به منظور محدود کردن دسترسی آن کشور به فناوری پیشرفته صعود کند یا خیر.

به گزارش فرارو  به نقل از فارین پالسی، شیونگان دریچه‌ای به سوی دیدگاه شی در مورد نوآوری تحت رهبری دولت ارائه می‌دهد. شی این شهر را "ابتکار شخصی" خود و یک "برنامه هزار ساله با اهمیت ملی" نامیده است. طرح شیونگان که به طور رسمی در سال ۲۰۱۷ میلادی با هدف کاهش فشار وارده بر پکن و ترویج "توسعه منطقه‌ای هماهنگ" در منطقه پکن – تیانجین - هبی رونمایی شد به دلیل هزینه‌های هنگفت سرمایه گذاری و به طور کلی به سبب تشدید بحران املاک و مستغلات در چین با مشکلات مالی مواجه شده است.

به طور کلی منطقه جدید مساحتی حدود ۱۶۸۳ کیلومتر مربع با جمعیت برنامه ریزی شده حدود ۳ میلیون نفر را در بر می‌گیرد. در حال حاضر، سه شهرستان آن شامل حدود ۱.۴ میلیون نفر فرد ساکن دراز مدت هستند. به طور کلی تا سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی ۴۰۰ میلیارد یوان (حدود ۵۷ میلیارد دلار) سرمایه گذاری تکمیل شده در شهر گزارش شده بود.

علیرغم آن که شی کرسی‌های کمیته دائمی جدید دفتر سیاسی را با مقام‌های وفادار به خود پر کرده همزمان ارتقای مقام برای افرادی که دارای پیشینه علمی و مهندسی قوی هستند را نیز در نظر گرفته است. او در سخنرانی خود در بیستمین کنگره حزب کمونیست چین در اکتبر گذشته اعلام کرد که "نوآوری در قلب روند مدرنیزاسیون چین باقی خواهد ماند" و چین "به شدت و با تحمل دشواری‌های بسیار برای ارتقای توسعه با کیفیت بالا و تقویت الگوی جدید توسعه تلاش کرده است".

با این وجود، تلاقی عواملی از جمله قرنطینه‌های ناشی از پاندمی کووید -۱۹ و تنش‌های تجاری به روند کُند شدن رشد اقتصادی چین دامن زده اند. با این وجود، در چشم انداز در نظر گرفته شده شی برای چین کنترل حزب بر امور مانعی برای نوآوری قلمداد نمی‌شود.

در عوض، نگاه شی به نوآوری دیدگاهی است که دولت و حزب در آن نقش رهبری را ایفا می‌کنند. شی سرکوب شرکت‌های فناوری خصوصی مانند علی بابا را رهبری کرده، اما سیاست‌هایی مانند ساخت چین ۲۰۲۵ را نیز ترویج کرده است که هدف آن افزایش بودجه تخصیص یافته برای بخش تحقیق و توسعه و ارائه یارانه‌ها برای اعطای مزیت‌های رقابتی به شرکت‌های چینی در صنایعی از جمله فناوری زیستی (بیوتکنولوژی)، رباتیک، هوش مصنوعی و نیمه هادی است.

سیاست شی اولویت خود را فناوری‌های سخت افزاری در مقایسه با شرکت‌های برنامه ریزی پلتفرم‌های مبتنی بر نرم افزار تعیین کرده است. رویکرد نوآوری در شیونگان تعبیه فناوری در بافت شهر و هم چنین فرآیند نوآوری در داخل حزب – دولت را شامل می‌شود. گروه شیونگان به عنوان بازار سرمایه گذاری برای توسعه کلی منطقه تحت کنترل استان هبی تا حدودی با استفاده از وام‌های بانک توسعه چین ایجاد شد. اولین شرکت‌های دولتی مرکزی که ساخت دفاتر را در منطقه جدید آغاز کردند شرکت ارتباطات ماهواره‌ای چین، گروه بزرگ انرژی چین (هواننگ) و هولدینگ سینوچم بودند.

از دیگر شرکت‌ها می‌توان به سه شرکت بزرگ مخابراتی و شبکه دولتی چین و هم چنین گروه منابع معدنی چین اشاره کرد که سال گذشته برای متمرکز ساختن صنعت معدن زغال سنگ چین تاسیس شد. این شرکت‌های دولتی می‌توانند از شیونگان به عنوان بستر آزمایشی برای فناوری‌های جدید استفاده کنند. موسسات تحقیقاتی و شعبه‌های ماهواره‌ای چندین دانشگاه پکن در حال برنامه ریزی برای افتتاح در این منطقه در حدود سال ۲۰۲۵ میلادی هستند. جابجایی این واحد‌های اصلی و هزاران کارمند آن به شهر تازه تعیین می‌کند که توسعه شیونگان با چه سرعتی پیش خواهد رفت.

علیرغم آن که اقتصاد چین در طول دوره قرنطینه ناشی از پاندمی کووید -۱۹ و رکود جهانی با کاهش رشد مواجه شده ساخت فاز نخست شیونگان آغاز شده است: یک ایستگاه بزرگ راه آهن پرسرعت برای اتصال شهر به پکن در سال ۲۰۲۰ میلادی افتتاح شد و به دنبال آن واحد‌های مسکونی عظیم ساخته شدند. کریدور‌های زیرزمینی و مرکز داده شهر به عنوان مرکز عصبی سیستم‌های دیجیتال شهر عمل خواهند کرد. در بخش نخست پروژه که رونگدونگ نام دارد برای ۱۷۰ هزار نفر مسکن ساخته و تکمیل شده است. گزارش‌های رسانه‌ای از افتتاح مدارس جدید نشان دهنده تلاش برای ایجاد امکانات رفاهی عمومی با کیفیت بالا به منظور جذب ساکنان شهر است. شعبی مانند مدرسه ابتدایی شیجیا و دانشگاه تسینگ هوا از جمله موسسات آموزشی جدیدی هستند که در شیونگان ساخته می‌شوند.

به نظر می‌رسد هدف شیونگان استقرار سیستم‌های فناوری جدید در مقیاس شهر در خود بافت شهری است: سیستم‌های لجستیک زیرزمینی، تاسیسات تصفیه آب، زیرساخت‌های جمع آوری و مدیریت داده ها. از شیونگان تحت عنوان "سه شهر" یاد شده است: شهر بالای زمین، شهر زیرزمینی و شهر در ابر. شهر زیرزمینی شامل کریدور‌هایی است که زیر جاده‌های اصلی قرار گرفته اند و شبکه‌های آب و برق و همچنین فضایی را به منظور تحویل خودکار لجستیک فراهم می‌کنند. شهر در ابر به دوقلوی دیجیتال شیونگان اشاره دارد یک نسخه دیجیتال مجازی که در کنار ساخت و ساز واقعی شهر ساخته می‌شود.

این دوقلوی دیجیتال قرار است امکان ناوبری ترافیکی در زمان واقعی، نگهداری بهتر زیرساخت‌ها و سیستم‌های فناوری، و مدیریت الگوریتم محور ترافیک و سایر سیستم‌های شهری را فراهم کند. سیستم‌های مشابهی در شهر‌های دیگر چین برای کنترل ترافیک برای مثال با تکیه بر فناوری نظارت فراگیر به کار گرفته شده‌اند.

با این وجود، موارد استفاده از دوقلوی دیجیتال و وسایل نقلیه خودمختار متکی بر اینترنت نسل پنجم هنوز در مقیاس شهر تازه‌ای مانند شیونگان به کار گرفته نشده اند. چنین سیستم‌های زیرساختی‌ای در مقیاس بزرگ امکان آزمایش و نمایش فناوری‌های تازه را در مقیاسی که در اکثر پروژه‌های جدید شهری دیده نمی‌شوند فراهم می‌سازد.

شیونگان هم چنین محل آزمایشی برای تلاش‌های چین به منظور ایجاد رنمینبی (واحد پول چین) دیجیتال جدید یک رمز ارز دیجیتال بانک مرکزی خواهد بود که می‌تواند در نهایت وابستگی به دلار آمریکا را کاهش دهد و به دولت اجازه دهد تا اطلاعات مربوط به تراکنش‌های مصرف کننده را جمع آوری کند. کارگران ساختمانی در شیونگان از طریق رمز ارز دیجیتال بلاک چین دستمزد خود را دریافت کرده اند. بنابراین، انگیزه پذیرش رمزارز دیجیتال تازه فراهم می‌شود حتی در شرایطی که اکثر مصرف کنندگان در پذیرش رنمینبی دیجیتال کُند بوده اند.

اگر شنژن نشان دهنده آزمایش چین همراه با اصلاحات بازار در دوره زمامداری "دنگ شیائوپینگ" بود شیونگان نشان دهنده یک تغییر جهت معکوس جزئی می‌باشد. امروز از عبارت "شیونگان ژیلیانگ" (به معنای کیفیت شیونگان) به منظور توصیف آن شهر به عنوان نمادی از "توسعه باکیفیت بالا" استفاده می‌شود اصطلاحی که در سال ۲۰۱۷ میلادی در جریان نوزدهمین کنگره حزب ظهور کرد که نشان دهنده پیشرفت چین از تولید سنگین به سوی عصر رشد به اصطلاح پاک‌تر مبتنی بر دانش است. هم چنین، به عبارت "شنژن سودو" (سرعت شنژن) اشاره دارد که برای توصیف رشد سریع شنژن به عنوان یکی از اولین مناطق ویژه اقتصادی چین در دهه ۱۹۸۰ میلادی مورد استفاده قرار گرفته بود.

طراحی شهر علاوه بر تاکید بر نوآوری اهداف مهندسی اجتماعی را نیز دنبال می‌کند. طرح شیونگان خواستار قرار دادن امکانات اجتماعی و فرهنگی در قلب زندگی شهری است که نشان دهنده اهمیتی می‌باشد که حزب کمونیست چین از سال ۲۰۱۴ میلادی برای ترویج شهرنشینی "انسان محورتر" قائل شده است. دستورالعمل‌ای طراحی شهری مستلزم ایجاد "بلوک‌های پنج دقیقه ای" جدید است که به ساکنان آن این امکان را می‌دهد تا به کلینیک‌های پزشکی، امکانات مراقبت از کودک و سالمند و طیف وسیعی از خدمات یک مرحله‌ای دیگر در یک پیاده روی پنج دقیقه‌ای دسترسی داشته باشند و به منظور "پرورش یک شیونگان جدید" با افرادی برخوردار از "عقل سالم، شخصیت نجیب و خلق و خوی هنری" مناسب خواهد بود.

در صورت اجرای این پروژه نقش حزب در مرکز زندگی روزمره شهری قرار خواهد گرفت و همزمان تصویر بوروکراسی دولتی چین را نیز مدرنیزه می‌کند. طراحی شیونگان هم چنین عناصری از فرهنگ سنتی چین را در معماری مدرن القا می‌کند که بازتاب دهنده تاکید شی بر "اعتماد به نفس فرهنگی" می‌باشد.

کیفیت محیطی بخش بزرگی از قدرت نمادین شیونگان خواهد بود. شورای دولتی با تشخیص این که آلودگی سمی به تهدیدی برای مشروعیت حزب تبدیل شده دستورالعمل‌های جدید شهرنشینی را در سال ۲۰۱۴ میلادی صادر کرد که شیونگان تبلور آن است. در این دستور العمل ذکر شده که انرژی باید از منابع تجدیدپذیر مختلف تامین شود، حمل و نقل عمومی طبق برنامه ریزی صورت گرفته قرار است ۹۰ درصد از ترافیک را برعهده بگیرد، خودرو‌های الکتریکی خودران با دوربین‌های حسگر هوشمند کار می‌کنند که به آن خودرو‌ها این امکان را می‌دهد در خیابان‌های شهر حرکت کنند.

چندین ساختمان در حال تکمیل این آمیختگی میان طبیعت، فناوری پیشرفته و عناصر فرهنگ سنتی چینی را به اشتراک می‌گذارند: مرکز داده‌های مغز شهر بر روی بدنه‌ای از آب شناور است و توسط فضای سبز احاطه شده که سرور‌ها را خنک می‌کند و انرژی مورد نیاز برای عملکرد را تعدیل می‌نماید. سرور‌های رایانش ابری ایستگاه تبدیل نیرو که توسط China State Grid ساخته شده دارای باغی به سبک چینی بر روی سقف است. طرح شهر شبیه سنت نقاشی کلاسیک چینی است که آب و مناظر کوهستانی در آن دیده می‌شود. پیام آن طرح این است که نوآوری با فناوری بالا نباید به قیمت محیط زیست یا سلامت عمومی تمام شود و چین می‌تواند با شرایط خود نوآوری داشته باشد.

البته شیونگان نمی‌تواند به تنهایی نوآوری چین را پیش ببرد. این امکان وجود دارد که این حجم از سرمایه گذاری ثابت در فناوری‌هایی که ممکن است هرگز به طور کامل اجرا نشوند یا منسوخ شوند به ویژه با توجه به سرعت سریع تغییرات تکنولوژیک عاقلانه نباشد.

شهر‌های مدرنیستی قرن بیستم مانند برازیلیا پایتخت برزیل و چندیگار در هند به طور گسترده در تاریخ برنامه‌ریزی به دلیل عدم تطبیق با رشد شهری و جداسازی سخت کاربری‌ها پروژه‌هایی شکست خورده در نظر گرفته می‌شوند اگرچه امروزه شهر‌هایی فعال باقی مانده اند. شهر هوشمند کره جنوبی با نام "سونگدو" که فاز نخست آن در سال ۲۰۰۹ میلادی افتتاح شد قرار بود صفحه کنفرانس‌های راه دور تجهیزات سیسکو را در آپارتمان‌های خود به نمایش بگذارد ایده‌ای که اکنون به لطف ظهور ویدئو کنفرانس‌ها از راه دور به عنوان یک هنجار روزمره در چندین دستگاه درآمده و دیگر ایده‌ای نو محسوب نمی‌شود.

در مورد شیونگان بحث‌هایی در مورد اجرای مدل‌های تازه مسکن ارزان قیمت و یارانه‌ای مطرح شده اند. با این وجود، یکی از کارکنان سابق یکی از توسعه دهندگان دولتی درگیر در پروژه شیونگان می‌گوید به نظر می‌رسد در نهایت ترکیبی از انواع مسکن، از جمله واحد‌های اجاره ای، یارانه‌ای و خانه برای خرید در آن شهر وجود داشته باشند. رونگدونگ فاز نخست شیونگان عمدتا شامل اسکان مجدد روستائیانی است که خانه‌های شان برای ساخته شدن شهر ویران شده است.

این اقدام در تداوم سیاستگذاری سراسری دولت چین در تلاش برای ریشه کن سازی فقر روستایی از طریق جابجایی روستائیان به بلوک‌های آپارتمانی جدید است اگرچه این کار اغلب نتوانسته فقر را کاهش دهد و مشکلات جدیدی ایجاد می‌کند.

با توجه به سرمایه گذاری متمرکز و تعهد شخصی شی نادیده گرفتن آزمایش شیونگان کاری غیر عاقلانه است. این شهر تازه‌ترین نمونه در تاریخ طولانی چین در استفاده از شهر‌های نمونه برای برقراری ارتباط با آرمان‌های سیاسی است: از شهر نفتی سوسیالیستی داکینگ در دهه ۱۹۵۰ میلادی گرفته تا شنژن در دوران زمامداری دنگ به عنوان منطقه آزمایش اصلاحات بازار در دهه ۱۹۸۰ میلادی.

اگر شیونگان آغاز به کار کند ممکن است شرکت‌های خصوصی بخواهند به آنجا نقل مکان کنند تا از شهری که می‌تواند مجموعه‌ای از استعداد‌ها و منابع با فناوری پیشرفته باشد استفاده نمایند. با این وجود، تا آن زمان حمایت دولت مرکزی منبع اصلی منابع و سرمایه خواهد بود. اگرچه این شهر یک "پروژه هزار ساله" نامیده می‌شود چند سال آینده یک دوره حیاتی برای شیونگان و برای دیدگاه بزرگتر شی از نوآوری تحت رهبری حزب خواهد بود.