تصمیمات بی‌اثر برای آلودگی هوا

در پنج روز گذشته کیفیت هوای تهران در محدوده ناسالم برای همه بود و به نظر می‌رسد وضعیت قرمز شاخص کیفیت هوا در ۲۴ ساعت منتهی به صبح امروز هم تکرار شود.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، شاخص لحظه‌‌‌ای کیفیت هوای شهر تهران پس از ۱۶ ساعت پیاپی باقی ماندن در محدوده قرمز (شاخص بین ۱۵۱ تا ۲۰۰) سرانجام بعد از ظهر دیروز حوالی ساعت ۱۴ قدری کاهش پیدا کرد و کیفیت هوا برای گروه‌‌‌های حساس ناسالم شد. هرچند افت شاخص آن‌‌‌قدر چشمگیر نبود و بعید نیست با نزدیک شدن به ساعت پیک ترافیک عصرگاهی و افزایش تولید و انتشار آلاینده‌‌‌ها از منابع متحرک، این مقدار دوباره به فراتر از ۱۵۰ برسد و وضعیت قرمز شود. به این ترتیب می‌توان پیش‌بینی کرد تعداد روزهای پیاپی ناسالم برای همه شهروندان در این موج آلودگی به شش روز برسد.

اما با وجود بازگشت چندباره موج آلودگی به آسمان تهران از نیمه پاییز تاکنون، برخی ابزارهای اطلاع‌‌‌رسان درباره وضعیت شاخص کیفیت هوا درست کار نمی‌‌‌کند. یکی از این ابزارها نقشه‌‌‌های کیفیت هوا در نقاط مختلف شهر تهران است که در سایت شرکت کنترل کیفیت هوا منتشر می‌شود. این نقشه‌‌‌ها برای کاربرانی که می‌‌‌خواهند با استفاده از ساده‌‌‌ترین ابزار از وضعیت شاخص آلودگی در محدوده جغرافیایی مورد نظر خود مطلع شوند، کاربرد دارد و با نمایش چهار رنگ سبز، زرد، نارنجی و قرمز، ‌‌‌ نشان می‌دهد شاخص کیفیت هوا در روز جاری و پیش‌بینی شاخص در روز آتی برای هر محدوده جغرافیایی در چه محدوده‌‌‌ای خواهد بود. رنگ سبز بر اساس استاندارد جهانی شاخص کیفیت هوا نماد پاک بودن هوا، رنگ زرد نماد هوای سالم و قابل قبول، رنگ نارنجی نماد هوای ناسالم برای گروه‌‌‌های حساس و در نهایت رنگ قرمز گویای شرایط اضطرار و هوای ناسالم برای همه است. اما این نقشه‌‌‌ها مدتی است که به‌روز نمی‌شود و در حالی که میانگین شاخص کیفیت هوای شهر تهران قرمز است، هیچ لکه قرمزی در هیچ نقطه‌‌‌ای از شهر روی نقشه‌‌‌های مذکور مشاهده نمی‌شود.

در صورتی که این ابزار به درستی کار کند، در یک نگاه می‌توان به مناطقی که شاخص آنها قرمز اعلام شده پی برد و برنامه سفر غیرضروری احتمالی به این مناطق را لغو کرد. اما اگر این نقشه‌‌‌ها به درستی کار نکند، پی بردن به وضعیت شاخص کیفیت هوای مناطق نیازمند جست‌‌‌وجو در سایت شرکت کنترل کیفیت هوا خواهد بود که مسیری دشوار برای ارائه اطلاعات به مخاطبان محسوب می‌شود و عموم شهروندان از آن صرف‌‌‌نظر می‌کنند.

پای بوروکراسی می‌لنگد

دانش‌آموزان و دانشجویان سه سالی هست که تمام و کمال پشت میزهای درس مدارس و دانشگاه نمی‌نشینند. داستانی که ویروس کرونا آغاز‌گر آن بود و به نظر می‌رسد آلودگی هوا ادامه‌دهنده این رسم غلط نانوشته شده است. همین چند روز پیش بود که روزنامه فرهیختگان در گزارشی خبر داد که دانش‌آموزان امسال از ۴ماه سال تحصیلی تنها ۳۸روز مدرسه رفته‌اند. با این حال به نظر می‌رسد ادامه آلودگی هوا که چاره‌ای برای آن از سوی دولت‌مردان متصور نیست، راه را برای ادامه فعالیت مرسوم مدارس بسته است.

مدارس و دانشگاه‌ها در شرایطی به دلیل آلودگی هوا تعطیل می‌شوند که به گفته کارشناسان این تعطیلی‌ها تاثیری بر کاهش آلودگی هوا ندارد. روز گذشته نیز رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در تایید این نظریه گفت: تعطیلی‌ها، کمکی به آلودگی هوا و بهبود شاخص‌ها نمی‌کند و این اقدام راه درمان نیست. علی سلاجقه با تاکید بر اینکه رسیدگی به بحران آلودگی هوا از انتظارات مهم مردم است، اظهار کرد: خود ما هم دیگر نمی‌پذیریم که مدارس در روزهای متعددی تعطیل باشند. تعطیلی مدارس ضربه سنگینی به خانواده‌ها و جنبه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و آموزشی وارد می‌کند. به گزارش خبرگزاری مهر، سلاجقه با بیان اینکه در شرایط تعطیلی، رفت‌و‌آمدها قطع نمی‌شود و ممکن است خانواده‌ها باز هم با استفاده از وسایل نقلیه شخصی در خیابان‌ها رفت‌وآمد داشته باشند، گفت: راه درمان اسقاط خودروهای فرسوده است.

بعد از اسقاط خودرو، استفاده از سوخت پاک می‌تواند در بهبودی آلودگی هوا اثرگذار باشد که اقدامات خوبی در این زمینه انجام شده است. این تنها رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست که به تعطیلی پی‌درپی مدارس به دلیل آلودگی هوا انتقاد دارد. پیش از این هم تعطیلی مدارس به علت بیماری کرونا با انتقادات بسیاری همراه بود و کارشناسان معتقد بودند منجر به افت یادگیری دانش‌آموزان خصوصا درمیان مقطع تحصیلی ابتدایی شده است. در همین ارتباط روز گذشته احمدحسین فلاحی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در گفت‌وگو با «ایسنا» گفت: ما مخالف تعطیلی مدارس هستیم، چراکه آموزش‌وپرورش را تعطیل کرده است. وی تعطیلی مدارس را یک سیاست غلط بیان کرد و گفت ما در دوران کرونا ضربه کمی از این مساله نخوردیم.

وزارت آموزش‌وپرورش هم در همین ارتباط چندی پیش در گزارشی صراحتا اعلام کرد که افت تحصیلی شدیدی در پی آموزش مجازی در دوران کرونا به وجود آمده است و قطعا برای بازگشت سیستم آموزشی به شرایط طبیعی زمانی طولانی مورد نیاز است. در ادامه این انتقادها بود که علیرضا منادی، رئیس کمیسیون آموزش عالی مجلس نیز اعلام کرد که میانگین معدل دانش‌آموزان کشور ۱۱ و نیم است و وزارت علوم باید در جهت ترمیم کیفیت آموزش عالی تلاش کند. با این حال آلودگی هوا در پاییز و زمستان امسال به تعطیلی مدارس و به تبع آن افت تحصیلی دانش‌آموزان دامن زده است. اما نکته جالب توجه انتقاد وزیر آموزش‌وپرورش به این تعطیلی‌هاست. همچنان‌که یوسف نوری روز گذشته تعطیلی مدارس در دوران کرونا و پس از آن را بسیار زیاد و بی‌سابقه دانست و از پیشنهاد برنامه‌های جبرانی برای عقب‌ماندگی و افت تحصیلی دانش‌آموزان خبر داد تا دانش‌آموزان از برنامه درسی جا نمانند.

به گزارش خبرگزاری تسنیم وی درباره برنامه‌های جبرانی برای عقب‌ماندگی تحصیلی مدارس گفت: چند پیشنهاد ارائه شده که یکی از آنها برگزاری کلاس جبرانی در روزهای پنج‌شنبه‌ و حضور اختیاری دانش‌آموزان است و پیشنهادهای دیگر افزایش سال تحصیلی و ادامه دادن زمان تحصیل و برگزاری کلاس‌ جبرانی در تابستان است البته هنوز حق‌الزحمه کلاس جبرانی سال گذشته پرداخت نشده است؛ این موارد باید اجرا شود تا دانش‌آموزان از ساعات آموزشی پیش‌بینی شده جا نمانند. اما تعطیلات پی‌درپی مدارس که آخرین آن مربوط به روز گذشته و امروز است درحالی صورت می‌گیرد که روز ۳۰آذرماه‌، وزیر آموزش‌وپرورش با ابراز نگرانی در مورد عدم کارآیی لازم آموزش مجازی، از ارائه نامه‌ای به رئیس‌جمهوری مبنی بر اینکه دیگر تعطیلی‌ها تکرار نشود خبر داده بود. پیش از او ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور هم درجلسه هیات دولت تاکید کرده بود که تعطیلی مدارس و ادارات راهکاری نامناسب برای رفع مشکل آلودگی هوا است.

به نظر می‌رسد باتوجه به سرما و کمبود سوخت برای گرم نگاه داشتن منازل، موثرترین راه از سوی متولیان امر مازوت‌سوزی است و تنها راهکار هم برای در امان ماندن از هوای سمی، تعطیلی مراکز آموزشی است. بنا براعلام عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، طبق اعلام سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در زمان حاضر در ۱۴ نیروگاه کشور مازوت‌سوزی داریم. همین امر منجر به آلودگی شدید هوا در کلان‌شهرها در پاییز و زمستان سال جاری شده است؛ به‌طوری که براساس اطلاعات ثبت‌شده در ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوای تهران، پایتخت در ماه گذشته تنها ۱۱روز هوای قابل قبول داشته است.

در همین راستا روز گذشته مهدی چمران، رئیس شورای شهر، در مراسم رونمایی از بسته حمل‌ونقل پاک در شنبه امید و افتخار، با بیان اینکه رویمان نمی‌شود در مورد هوای پاک بگوییم چون کاری انجام نشده است، گفت: نه اینکه نخواهیم کاری انجام دهیم، بلکه کار کرده‌ایم، اما هنوز کارهای زیادی باقی‌مانده است. با وجود همه این عذرخواهی‌ها در عدم کنترل کیفیت هوای پاک برای مردم و ازسوی دیگر ادامه تعطیلی مدارس به عنوان تنها راهکار قابل‌ملموس برای حل مشکل آلودگی هوا، آنچه توجه نمی‌شود، جان‌هایی است که سالانه قربانی آلودگی هوا می‌شود. همچنان‌که به گفته رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوا سالانه ۴۵ هزار مرگ ناشی از آلودگی هوا در کشور ثبت می‌شود.