بهشت زهرا (س) خانه ابدی بسیاری از تهرانی‌‌‌هاست؛ خانه‌ای که در سال ۱۳۴۹ در ۳۱۴ هکتار ساخته شد و در آن زمان به علت وجود گورستان‌‌‌های متعدد فعال در محله‌‌‌های تهران با عدم‌اقبال عمومی برای دفن اموات مواجه شد، به گونه‌‌‌ای که مسوولان امر مجبور به ارائه بسته تشویقی شدند تا اینکه سرانجام با دفن نخستین متوفی در قطعه ۱ ردیف ۱ شماره ۱ این مجموعه رسما مورد بهره‌‌‌برداری قرار گرفت.
به گزارش دنیای اقتصاد، از آن روز تا به امروز افزون بر ۴۰ سال می‌‌‌گذرد اما امروز بهشت زهرا به سبب رشد روز‌افزون جمعیت و توسعه بی‌رویه شهر تهران و به تبع آن افزایش روند مرگ‌‌‌ومیر با مشکل کمبود ظرفیت مواجه است، به طوری که مدیران به فکر ساخت چند آرامستان برای تهران افتادند.
محمدجواد تاجیک، مدیرعامل سازمان بهشتزهرا (س) در مورد فعالیت سازمان بهشتزهرا (س) با بیان اینکه از سال ۴۹ بهشت زهرا (س) در پی اتخاذ سیاست تعطیل کردن آرامستانهای داخل شهر و تمرکز آرامستان‌‌‌ها در بیرون از شهر و در یک نقطه، ساخته شد، گفت: برای فرهنگ‌‌‌سازی انتقال اموات به بیرون از شهر نیز، تلاش زیادی شد تا مردم بپذیرند که اموات خود را در بیرون از شهر دفن کنند و از سنت قدیمی که آرامستان‌‌‌ها در دل محیط زندگی مردم بود، فاصله بگیرند.
وی با بیان اینکه بعد از ساخت بهشتزهرا (س)، به مرور آرامستانهای داخلی شهر تعطیل شد، افزود: متاسفانه این سیاست بعد از انقلاب اسلامی نیز ادامه پیدا کرد و فقط امامزاده‌‌‌هایی که در داخل محیط پیرامونی‌شان شرایط دفن داشتند، توانستند اموات را پیرامون امامزاده دفن کنند، به همین دلیل است که می‌بینید به غیر از بهشتزهرا (س)، دیگر آرامستانی در داخل شهر نداریم.
تاجیک با اشاره به اینکه در شرایط عادی و غیربحرانی میانگین روزانه ۱۷۰ ورودی اموات داریم، گفت: معمولا از این تعداد ۳۰درصد منتقل به استان‌ها و شهرستان‌‌‌های دیگر میشوند و ۷۰درصد در داخل بهشتزهرا به خاک سپرده میشوند و امواتی که در داخل بهشت زهرا به خاک سپرده میشوند در قطعات جدید دفن میشوند مگر اینکه از قبل، قبری پیش‌خرید کرده یا یکی از بستگان درجه یک قبری داشته و برخی از اموات نیز به شرط گذشت ۳۰ سال از دفن میت‌شان می‌توانند بر روی امواتشان دفن شوند، چراکه اگر ۳۰ سال از زمان دفن یک میت گذشته باشد، در صورت رضایت خانواده، قبر بهینه‌‌‌سازی و سه‌طبقه شده و می‌توان در این قبر، اموات جدید دفن کرد.
وی درخصوص تعداد متوفیان دفن‌شده در بهشتزهرا (س) گفت: تا امروز حدود یک میلیون و ۷۰۰هزار متوفی در قطعات مختلف بهشت زهرا (س) دفن شدهاند که این تعداد در قالب قبور یک‌طبقه تا سه‌طبقه هستند؛ البته بر اساس تکلیفی که بر عهده‌مان گذاشته شده، برای آمادگی در بحران‌ها، قبور چهار طبقه را نیز در بهشتزهرا (س) در اختیار داریم.
تاجیک ادامه داد: بهشتزهرا (س) بر اساس مصوبات شورای شهر، همچنان نسبت به آماده‌‌‌سازی تعدادی قبور بحران که یک تکلیف قانونی برای ماست دچار عقب‌‌‌ماندگی است و باید سرعتمان را در اجرای این تکلیف قانونی هم در بهشتزهرا (س) و هم در آرامستانهای دیگر تهران افزایش دهیم. اگر خدای ناکرده زلزله‌‌‌ای در تهران اتفاق بیفتد، فارغ از قدرت زلزله، ما با چه وضعیتی مواجهیم؟ از این رو تمرکز قبور در بهشتزهرا (س) جوابگوی هیچ حجمی از متوفیان احتمالی در بحران‌های بزرگ نیست؛ بنابراین بر اساس برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌ها، تلاش شده هم تعدد قبور و هم تعدد آرامستان‌‌‌ها به گونه‌‌‌ای باشد که در هنگام وقوع بحران، مردم در نزدیک‌ترین نقطه و در سریع‌‌‌ترین زمان ممکن بتوانند متوفیان را خاکسپاری کنند.
مدیرعامل سازمان بهشتزهرا (س) تاکید کرد: البته این عقب‌‌‌ماندگی مربوط به مدیریت فعلی شهر تهران نیست و در دوره‌‌‌های مختلف و در سال‌های گذشته، متاسفانه به وظایف تکلیفی در این خصوص به خوبی عمل نشده است و این عقب‌‌‌ماندگی به دوره مدیریت فعلی شهر تهران به ارث رسیده است؛ همین که ما امروز صرفا یک آرامستان برای کلان‌شهر تهران با ۹ میلیون نفر جمعیت ساکن داریم و اموات این کلان‌شهر در یک نقطه به صورت متمرکز و انبوه خاکسپاری میشوند، به خودی خود نشان‌‌‌دهنده عقب‌‌‌ماندگی ما در این حوزه است. به عبارت دیگر ما امروز باید تعداد بیشتری آرامستان برای شهر تهران در اختیار می‌‌‌داشتیم تا هم تدفین روزانه به خوبی انجام شود و هم ترافیک مسیرهای منتهی به بهشت زهرا (س) در آخر هفته‌ها و پایان سال و همچنین مناسبت‌‌‌هایی که در آن مردم به زیارت اهل قبور می‌‌‌روند به شکل فعلی نباشد.
وی خاطرنشان کرد: تلاش ما در مدیریت شهری و همچنین پیگیری شورای شهر تهران به شکلی است که در یک بازه زمانی کوتاه این عقب‌‌‌ماندگی‌‌‌ها هم در حیث تعدد آرامستان‌‌‌ها و هم در تعداد قبور جبران شود. چراکه به هرحال با توجه به تعداد یک میلیون و ۷۰۰هزار متوفی خاکسپاری‌شده در بهشت زهرا (س)، نیاز ما به قبور برای ۵۰ سال آینده با توجه به رشد جمعیت، چند برابر این تعداد خواهد بود؛ از این رو باید فضا را به گونه‌‌‌ای مدیریت کنیم که مردم حداقل تا ۵۰ سال آینده در این بخش نگرانی نداشته باشند.
تاجیک در پاسخ به این پرسش که بهشتزهرا (س) تا چه اندازه گنجایش پذیرش متوفیان را دارد و چه فرصتی تا تکمیل شدن کامل این فضا باقی مانده گفت: گنجایش تعداد قبور بهشتزهرا (س) تابع چیدمان قبور است ولی ما در سیاست جدید خود به دنبال آن هستیم که تسهیلات بهتر و بیشتری را برای زائران اهل قبور فراهم کنیم؛ به عبارت دیگر وقتی قبرها سه‌طبقه میشوند و فاصله قبور کاهش می‌‌‌یابد، حجم حضور مردم در بهشتزهرا (س) بیشتر می‌شود و این شرایط، فضا را برای زائران اهل قبور سخت می‌کند؛ از این رو ما تلاش داریم تا هم از حیث افزایش فاصله قبور و هم از حیث فضاهای عبوری، فضاهای برگزاری مراسم در قطعات و همچنین دسترسی‌‌‌های تردد در مسیرهای مختلف همچون پارکینگ و امکانات رفاهی، فضا را برای زائران اهل قبور مناسب‌‌‌سازی کنیم. این به معنی آن است که بر اساس برنامه‌ریزی‌‌‌های ما در آینده حداکثر تا ۳ سال آینده ظرفیت تعداد پلاک قبرهای بهشتزهرا (س) پر می‌شود.
وی گفت: پلاک‌‌‌های قبر به نقاطی گفته می‌شود که قبر در آنها قرار گرفته و هر پلاکی می‌تواند یک تا سه طبقه باشد.
مدیرعامل سازمان بهشتزهرا (س) در خصوص آرامستان جدید تهران تحت عنوان بهشت امام‌‌‌رضا (ع) گفت: بر اساس اساسنامه سازمان بهشتزهرا (س)، این سازمان متولی آرامستانهای شهر تهران است و متاسفانه تا امروز کمتر به این وظیفه توجه شده است؛ از این رو حتما تعداد آرامستانهای موردنیاز تهران بیش از بهشت زهرا (س) و بهشت امام رضا (ع) خواهد بود و ما اگر شرایط بحران را در نظر بگیریم، حتما به چهار آرامستان دیگر در اطراف تهران نیاز داریم.
تاجیک ادامه داد: با توجه به اینکه در نظر داریم نخستین آرامستان جدید تهران را در شرق پایتخت احداث کنیم، بر همین اساس به ذهنمان رسید که نام‌گذاری آن تحت عنوان بهشت امام رضا (ع) باشد؛ البته چهار آرامستان دیگری که به جز بهشتزهرا (س) برای پایتخت نیاز است، به صورت جدی نیازمند همیاری و ریل‌‌‌گذاری متولیان مربوطه و شورای شهر تهران است تا تملک اراضی و مسیرهای قانونی برای احداث این آرامستان‌‌‌ها فراهم شود. خوشبختانه در دوره‌‌‌های گذشته مطالعات اولیه انجام شده و مطالعات تکمیلی نیز رو به اتمام است و تملک بخشی از اراضی مدنظر برای ایجاد آرامستان در شرق تهران نیز صورت پذیرفته و برای تملک بخش دیگر آن در حال پیگیری هستیم.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه زمین‌‌‌هایی که برای چهار آرامستان جدید تهران دیده شده، در تملک نهادهای حاکمیتی است، از این رو به صورت جدی تلاش داریم تا با همکاری مالکان این اراضی بتوانیم تملک این زمین‌‌‌ها را برای اجرای مراحل بعدی احداث آرامستانهای جدید پایتخت، به دست آوریم و همه این موارد مستلزم اخذ مجوزهای قانونی لازم از مجاری قانونی به‌ویژه مسیر شورای شهر تهران است.
مدیرعامل سازمان بهشتزهرا (س) در خصوص وضعیت پیشفروش قبور بهشت زهرا (س) گفت: هدف اصلی ما از پیشفروش قبور، پاسخگویی به دغدغه مردم است چراکه بسیاری از مردم تهران که بستگان درجه یک یا خانواده آنها در بهشت زهرا (س) دفن شدهاند، علاقه دارند که در همان مکان یا در نزدیکی محل دفن پدر، مادر، یا بستگان خود قبری داشته باشند، از این رو اولویت ما در شرایط جدید این است که پیشفروش قبور به کسانی تعلق می‌گیرد که در آن قطعه مدنظرشان، متوفی از بستگان درجه یک خود داشته باشند.
وی درباره مبالغ میلیاردی فروش قبر نیز گفت: نرخ‌‌‌گذاری قبور نیز در گذشته توسط شورای شهر تهران انجام شده و قیمت‌ها در ناحیه ۱، ۲ و ۳ متفاوت هستند و در قطعات قدیمی که در ناحیه ۱ و ۲ داریم بعضا این نرخ‌ها سوال‌برانگیز است، چرا که در قطعات جدید که دفن روزانه انجام می‌شود و پیشفروش نداریم؛ بر همین اساس با توجه به مشکلاتی که در گذشته وجود داشت و بنا به مطالعاتی که انجام شد تصمیم گرفتیم، در شرایط جدید فقط هزینه خرید دو طبقه از قبور سه‌طبقه را با نرخ مصوب روز دریافت کنیم و یک طبقه باقی‌مانده با اولین دفن انجام‌شده در این پلاک، با نرخ روز در آینده دریافت می‌شود.
تاجیک در مورد قیمت قبور با تاکید بر اینکه نرخ بهای خدمات و قیمت قبر در بهشت زهرا هرسال توسط شورای شهر تهران مصوب می‌شود افزود: در سال ۱۴۰۱ قیمت قبر سه‌طبقه در قطعات قدیمی ۸۲ میلیون و ۵۰۰هزار تومان بوده، در ناحیه ۲ بهشت زهرا، قیمت قبر ۵۰ میلیون و ۵۰۰هزار تومان و در ناحیه ۳ که قطعات جدید است و دفن روز در آن انجام می‌گیرد و پیشفروش نداریم، یک طبقه رایگان است و برای دو طبقه دیگر نیز هر طبقه قیمتش سه میلیون تومان است. قیمت پیشفروش نیز در ناحیه ۱و۲ بهشت زهرا نرخ مصوب روز ۱۴۰۱ است منتها با این تفاوت که هزینه دو طبقه از سه طبقه را می‌گیریم و یک طبقه دیگر را موقعی که اولین دفن انجام می‌شود با قیمت روز محاسبه می‌‌‌کنیم.
تاجیک اضافه کرد: از این رو درخصوص قیمت‌های نجومی که بعضا گفته می‌شود، این مبلغ بر اساس نرخ مصوب شورای شهر دریافت می‌شود؛ البته اینکه آیا در گذشته چنین مواردی وجود داشته یا نه اطلاع ندارم ولی با توجه به اینکه هر کد ملی تنها می‌تواند یک پلاک قبر را خریداری کند و خرید پلاک قبور نیز صرفا به معنی خرید حق انتفاع از قبر است نه حق مالکیت آن؛ از سوی دیگر با توجه به اینکه در دوره جدید، حق انتقال سند قبور از فردی به فرد دیگر نیز عملا امکان‌‌‌پذیر نیست، این موضوع نمی‌تواند در شرایط جدید توجیهی داشته باشد.
مدیرعامل سازمان بهشتزهرا (س) در پایان گفت: یکی از موضوعاتی که گلایه برخی از شهروندان تهرانی و زائران اهل قبور بهشت زهرا (س) را به دنبال داشته، اندازه قبور، کتیبه‌‌‌های اضافه شده به بالای قبور و فضای بسیار کم باقی‌مانده برای تردد زائران است؛ از این رو در مدیریت جدید تصمیم گرفته شده این موضوع ساماندهی شود و با توجه به ضوابطی که تدوین شده، این ضوابط به اتحادیه‌های سنگبری و سنگفروشی ابلاغ شده است؛ بر همین اساس حتی در صورت خواست مشتریان از اعضای این اتحادیه، حق ساخت این سنگ‌‌‌ها وجود ندارد و در صورت نصب، این سنگ‌‌‌ها با هماهنگی خانواده متوفیان برداشته می‌شود.
