عکس‌های رنگی از ایرانِ صد سال قبل

«آرشیو سیاره» نام یک پروژۀ عکاسی است که در فاصلۀ سال‌های ۱۹۰۸ تا ۱۹۳۱ میلادی جریان داشت. این پروژه توسط آلبر کان، بانکدار سوییسی راه‌اندازی شده بود و هدفش گردآوری و ثبت عکس و فیلم از فرهنگ‌ها، سنت‌ها و بنا‌های تاریخی سراسر دنیا بود.

به گزارش فرادید؛ آلبر کان عکاسان زیادی را به استخدام خود درآورده بود که با سفر به نقاط مختلف دنیا به عکاسی و فیلمبرداری می‌پرداختند. فردریک گادامر یکی از این عکاسان بود که در سال ۱۳۰۶ شمسی به کشور‌های خاورمیانه از جمله فلسطین، عراق، افغانستان و ایران سفر کرد و تصاویر زیادی از این مناطق به ثبت رساند. این عکس‌های رنگی به دلیل کیفیت فوق‌العاده و نگه‌داری مناسبی که داشته‌اند، تصویری شفاف و شگفت‌انگیز از زندگی و وضعیت ایران در آن سال ارائه می‌دهند.

نگاه کردن به هرکدام از این عکس‌ها ما را به دنیایی می‌برد که هم آشناست و هم متفاوت. یک قرن فاصلۀ زمانی، خیلی چیزها را عوض کرده است اما هنوز انگار از درون این عکس‌ها رایحه‌ای آشنا به مشام می‌رسد. دیوارهای گلی، لباس‌های بلند و کوچه‌های پردرختی که در این عکس‌ها می‌بینیم، درست شبیه همان تصویری هستند که ما از تاریخ و گذشتۀ ایرانی خودمان در ذهن داریم. یکی از نکات جالب دیگر در مورد این آرشیو، ذکر تاریخ دقیق عکس‌هاست که احساس شگفتی و جذابیت آن‌ها را بیشتر می‌کند. در ادامه منتخبی از تصاویر ثبت شده توسط گادامر در سفر به شهر‌های مختلف ایران را ملاحظه می‌کنید.

۱. قزوین؛ ورودی مسجد النبی (مسجد سلطانی)؛ (مرداد ۱۳۰۶)

۲. قزوین؛ منظرۀ شهر از روی پشت بام

۳. تهران؛ منظرۀ کوه دماوند و بخشی از شهر؛ (تیرماه ۱۳۰۶)

۴. تهران؛ نمایی از پشت بام بازار تهران؛ برج‌های شمس‌العماره در پس‌زمینه به چشم می‌خورند.

۵. تهران؛ خیابان ناصرخسرو، رو به روی شمس‌العماره

۶. تهران؛ منظره‌ای از شهر به سمت شهر ری

۷. تهران؛ سقاخانه‌ای در کنار یکی از خیابان‌ها؛ یک مغازۀ کفاشی هم در تصویر مشخص است.

۸. تهران؛ همان خیابان و رو به روی همان سقاخانه

۹. تهران؛ مسجد سپهسالار

۱۰. شهر ری؛ منظرۀ حرم حضرت عبدالعظیم

۱۱. تهران؛ زنان زرتشتی

۱۲. قم؛ منظرۀ حرم حضرت معصومه سلام‌الله علیها (مرداد ۱۳۰۶)

۱۳. قم؛ یکی از خیابان‌ها

۱۴. اصفهان؛ میدان نقش‌جهان؛ (شهریور ۱۳۰۶)

۱۵. تخت جمشید؛ ویرانه‌های کاخ صدستون (شهریور ۱۳۰۶)

۱۶. شیراز؛ در توضیحات این عکس نوشته شده: جناب شیخ مرتضی، روحانی بزرگ شیراز

۱۷. همدان؛ مدرسه یهودیان (مهرماه ۱۳۰۶)

۱۸. همدان؛ یک مغازۀ میوه‌فروشی