قطر گیت؛ ماجرای فساد بزرگ در پارلمان اروپا

اوا کایلی، معاون رئیس پارلمان اروپا روز سه شنبه ۱۳ دسامبر در پی رسوایی مالی، موسوم به «قطر گیت» برکنار شد. خانم کایلی و ۳ نفر دیگر در بلژیک به عنوان بخشی از تحقیقات گسترده پلیس در مورد رشوه‌هایی که رد پای قطر، میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ در آن دیده می‌شود، بازداشت شدند.

به گزارش یورونیوز، روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا روز دوشنبه از آغاز «تحقیقات داخلی» در پارلمان اروپا خبر داده بود.

قاضی بلژیکی روز چهارشنبه درباره اینکه آیا خانم کایلی و ۳ متهم دیگر را همچنان در بازداشت نگه دارد یا خیر، تصمیم خواهد گرفت. از آنجا که خانم کایلی بازداشت شده است، نشان می‌دهد که او دیگر مصونیت پارلمانی ندارد.

در همین زمینه وکیل خانم کایلی در نخستین واکنش پس از متهم شدن موکلش به دریافت رشوه، اعلام کرد که او بی گناه است و «هیچ ارتباطی» با رشوه‌هایی که «قطر» میزبان جام جهانی به سیاستمداران اتحادیه اروپا داده بود، ندارد.

بنا به گفته دادستان بلژیک، ۶۰۰ هزار یورو در خانه یکی از مظنونان، ۱۵۰ هزار یورو در آپارتمان متعلق به یک نماینده پارلمان اروپا و چند صد هزار یورو در یک چمدان در اتاق هتلی کشف و ضبط شده است.

خبرگزاری فرانسه به نقل از منبع قضایی خود در بلژیک نوشت که بازرسان بر این باورند که افرادی از قطر با هدف تحت سلطه درآوردن سیاستگذاری ها در پارلمان اروپا، مبلغ قابل توجهی به سیاستمداران اروپایی پرداخت کرده‌اند.

اوا کایلی پیشتر از قطر به عنوان یکی از «پیشگامان حقوق کار» نام برده بود. این در حالی است که گزارش‌های زیادی مبنی بر سوءاستفاده از کارگرانی که در ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر نقش داشتند، منتشر شده است.

قطر هرگونه دخالت در رسوایی مالی در پارلمان اروپا را رد کرده است. با این حال روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا از ضرورت بررسی بیشتر پیشنهاد لغو روادید اتحادیه اروپا برای شهروندان قطر خبر داد.

درباره پرونده رسوایی بزرگ پارلمان اروپا و قطر چه می‌دانیم؟

فساد گسترده در پارلمان اروپا، آن‌طور که نهادهای ناظر می‌گویند احتمالا «جدی‌ترین، تکان‌دهنده‌ترین و وحشتناک‌ترین» رسوایی است که طی سال‌های اخیر در بروکسل مشاهده شده است. رسوایی بزرگی که رد پای میزبان جام جهانی ۲۰۲۲، یعنی قطر در آن دیده می‌شود. رسانه پولتیکو، در گزارشی تحقیقی به ابعاد این پرونده پرداخته است. 

روز جمعه پلیس بلژیک در ۱۶ مورد حمله به خانه‌های افراد مرتبط با این پرونده، ۵ نفر را به اتهام ارتکاب جرایم سازمان‌یافته جنایی، فساد و پولشویی دستگیر کرد. این ماموران همچنین از محل دستگیری این افراد ۶۰۰ هزار یورو پول نقد، به همراه تلفن‌های همراه و رایانه را نیز ضبط کردند. 

هرچند ابتدا گفته می‌شد یک عضو سابق پارلمان اروپا، چند دستیار پارلمانی و یک رئیس اتحادیه کارگری در این پرونده حضور داشتند اما در ادامه مشخص شد ابعاد این پرونده بسیار گسترده‌تر از اینهاست و پای قطر هم به صورت جدی مطرح شده است. 

به گفته پلیس فدرال بلژیک، اوا کایلی، معاون رئيس پارلمان اروپا و یکی از مدافعان سرشناس قطر نیز در میان بازداشت‌شدگان دیده می‌شود. 

یک مقام قطری در بیانیه‌ای صبح روز یکشنبه تاکید کرد که این پرونده هیچ ارتباطی با دوحه ندارد و قطر هرگونه تلاش برای مرتبط کردن این رسوایی با دوحه را رد می‌کند. 

اما اگر بخواهیم ابعاد این پرونده را بررسی کنیم ابتدا باید با افر اد درگیر شده در این پرونده بیشتر آشنا شویم. 

اوا کایلی کیست؟

او به عنوان یکی از ۱۴ معاون رئیس پارلمان، یکی از قدرتمندترین بازیگران این نهاد است و به عنوان یک گوینده سابق اخبار با موقعیت مشهور در زادگاهش یعنی یونان، یکی از جذاب ترین چهره‌های بروکسل به شمار می‌رود.

اما کایلی به عنوان یکی از پر سر و صداترین مدافعان قطر نیز ظاهر شده است. خانم کایلی اخیرا پس از دیدار با وزیر کار قطر، علی‌رغم نگرانی‌های عمیق بین‌المللی در مورد شرایط کارگران ساخت‌وساز استادیوم، این کشور را «پیشرو در حقوق کارگر» خواند. 

او یکی از اعضای حزب چپ میانه سوسیالیست و دموکرات (S&D) است و مسئولیت‌های ویژه‌ای در خصوص مسائل مربوط به خاورمیانه برعهده داشته است. 

به گفته پلیس و افراد مطلع، فرانچسکو جورجی، شریک زندگی و پدر و مادر کایلی نیز بازداشت شده‌اند. او مشاور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در پارلمان اروپا و بنیانگذار یک سازمان غیردولتی به نام «مبارزه با مصونیت از مجازات» است که هدف آن ترویج «پاسخگویی به عنوان ستون مرکزی معماری عدالت بین‌المللی» است.

اما نکته دیگر در خصوص این نهاد غیر دولتی این است که پیر آنتونیو پانزری ایتالیایی، رئیس این مجموعه یکی دیگر از شخصیت‌های درگیر در این پرونده فساد به شمار می‌رود.

چه کسانی در این پرونده درگیر هستند؟

پانزری، نماینده سابق پارلمان ایتالیا از حزب S&D نیز در میان کسانی بود که صبح روز جمعه دستگیر شده است. تا عصر، همسر و دخترش نیز توسط پلیس ایتالیا به جمع دستگیر شدگان اضافه شدند. در حکم بازداشت آنها که توسط پولیتیکو مشاهده شده، پانزری متهم به «مداخله سیاسی با اعضایی که در پارلمان اروپا به سود قطر و مراکش فعالیت می‌کردند» شده است.

گزارش‌ها حاکی از آن است که دیگر اعضای سازمان «مبارزه با مصونیت از مجازات» نیز تحت نظر هستند.  

رسوایی دریافت رشوه از یک کشور خلیج فارس؛ نایب رئیس پارلمان اروپا از مقامش تعلیق شد

پلیس همچنین دفتر ماری آرنا، از معاونان پارلمان اروپا را نیز پلمپ کرده است. این سیاستمدار بلژیکی که جانشین پانزری در کمیته فرعی حقوق بشر پارلمان اروپا است گفته که که توسط پلیس بازجویی نشده است. 

به گزارش شبکه ایتالیایی آنسا، نیکولو فیگا تالامانکا نیز از دیگر افرادی است که مرتبط با این پرونده بازداشت شده است. او مدیرکل یک سازمان غیردولتی دیگر به نام «بدون عدالت صلح وجود ندارد» است. این سازمان با تمرکز بر عدالت کیفری بین‌المللی، حقوق بشر و ترویج دموکراسی در خاورمیانه و شمال آفریقا، به طور رسمی در نیویورک و رم مستقر است. با این حال، آدرس این موسسه هم همان‌جایی است که نهاد «مبارزه با مصونیت از مجازات» در بروکسل ارائه داده است. یعنی پلاک ۴۱ در خیابان دوکَل (Ducale) در پایتخت بلژیک.

«صلح بدون عدالت وجود ندارد» از کجا آمده است؟

موسسه «صلح بدون عدالت وجود ندارد» را اما بونینو نماینده پیشین پارلمان اروپا در ایتالیا تاسیس کرده است. نام خانم بونینو که در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ وزیر خارجه ایتالیا بوده به عنوان یکی از اعضای افتخاری هیئت مدیره این نهاد به ثبت رسیده است. او که در حال حاضر سناتور از شهر رم ایتالیاست به درخواست‌ها برای گفتگو پاسخ نداده است. 

اما نام‌های سرشناس دیگری هم به عنوان اعضای افتخاری این موسسه دیده می‌شوند که می‌توان به برنارد کازنو، نخست وزیر پیشین فرانسه، فدریکا موگرینی، مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دیمیتریس اوراموپولوس، کمیسر سابق مهاجرت اروپا و سیسیلیا ویکستروم، عضو سابق پارلمان اروپا نیز اشاره کرد. 

سخنگوی کالج اروپا، دانشگاه زیر نظر اتحادیه که خانم موگرینی رئیس آن است، اعلام کرد که این سیاستمدار ایتالیایی روز شنبه از عضویت افتخاری در هیات مدیره «صلح بدون عدالت وجود ندارد» استعفا داده است. اوراموپولوس هم صبح یکشنبه در ایمیلی گفت که او، کازنو و ویکستروم نیز روز جمعه از عضویت خود استعفا داده‌اند. 

آیا این رسوایی به پارلمان اروپا محدود می‌شود؟

پاسخ این سوال منفی است چرا که افراد دیگری هم تا همین حالا بازداشت شده‌اند. لوکا ویسنتینی، که همین ماه گذشته دبیرکل کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری (ITUC) شد و پیش از آن، رئیس کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری اروپا بود از دیگر افرادی است که دستگیر شده‌است. 

با وجود اینکه بسیاری از اتحادیه‌های کارگری و نهادهای مدنی از وضعیت بغرنج کارگران در قطر نگران بودند، کنفدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگری یک استثنا بود. این نهاد با بازنشر ویدیویی که در ماه ژوئن توسط وزارت کار قطر منتشر شده بود، از منتقدان قوانین کار در کشور قطر خواسته بود که به این کشور سفر کنند تا تغییرات را متوجه شوند. 

چرا قطر به دنبال لابی بوده‌است؟

همین روزها قطر میزبان بزرگترین رخداد فوتبالی در سطح دنیا است و توجهات جهانی متوجه این کشور شده است. این میزبانی از همان ابتدا هم با تردیدهای بسیار به قطر داده شد. اتهاماتی در خصوص پرداخت رشوه در فرآیند انتخاب، شرایط برده‌وار برای کارگران خارجی و همچنین وضعیت حقوق بشر و زنان در این کشور کوچک منطقه خلیج فارس همواره انتقاداتی را متوجه قطر کرده است.

با این حال دوحه تلاش دارد حسن شهرت خود را حفظ کند و در شرایطی که قراردادهای متنوعی با کشورهای اروپایی برای تامین گاز طبیعی قاره سبز امضا می‌کند، می‌خواهد همچنان نامی خوش از خود بر جا بگذارد تا اثر منفی بر منافع اقتصادی این کشور نگذارد. ضمن اینکه طرح سفر بدون روادید قطری‌ها به منطقه شنگن اتحادیه اروپا که در پارلمان اروپا هم پیش می‌رود از جمله این تلاش‌ها بوده است. 

کایلی چگونه از قطر حمایت کرده است؟

کائیلی احتمالا رئیس گروه قابل توجهی از مدافعان دوحه در حزب S&D بوده است. برای مثال، در ۲۴ نوامبر، در حالی که مجمع عمومی پارلمان، قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که در آن از مرگ هزاران کارگر مهاجر در قطر ابراز تاسف می‌کند، کایلی برای تمجید از «تحول تاریخی» قطر به‌واسطه جام جهانی به میدان آمد. به همین ترتیب، ۱۹ روز پیش، او برای رای دادن به آزادسازی روادید برای قطر و کویت در کمیته عدالت و امور داخلی پارلمان اروپا حضور یافت. این در حالیست که او عضو این کمیته نیست.

قرار بود گروهی از نماینده پارلمان اروپا پیش از جام جهانی و در ماه نوامبر به قطر سفر کنند تا ضمن بازدید از امکانات مسابقات، تغییرات در شرایط کانون کار در این کشور را رصد کنند. با این حال یک ماه پیش، مجمع مشورتی قطر موسوم به مجلس شورا، خواستار لغو این سفر شد. با این حال کایلی یک استثنا بود و توانست به تنهایی به دوحه برود و آنجا به صورت کامل از اقدامات اصلاحی این کشور تحسین کرد. او همانجا گفته بود که به عنوان نماینده ۵۰۰ میلیون شهروند اروپایی به قطر آمده تا پیشرفت‌های این کشور را از نزدیک مشاهده کند. 

برخی هم از درون پارلمان اروپا به اقدامات و اظهارنظرهای کایلی انتقاد داشتند. هانا نویمان، نماینده آلمانی و عضو حزب سبز از آن جمله بود. او در این خصوص می‌گوید: «دوحه از گروهی مثل ما که موضع متعادلی داشتند هرگز دعوت نمی‌کرد و در مقابل کایلی به آنجا می‌رفت که اظهاراتش کمتر انتقادی بود.»

این معامله چقدر بزرگ است؟

گروه‌های دیده بان توافق دارند که حجم این رسوایی بسیار بزرگ بوده است. میشل ون هولتن، رئیس سازمان شفافیت بین‌الملل، می‌گوید که رسوایی قطر می‌تواند «برجسته‌ترین و بزرگ‌ترین» پرونده فسادی باشد که پارلمان اروپا در سالهای اخیر دیده است. همچنین آلبرتو آلمانو، استاد حقوق در HEC پاریس، این پرونده را «تکان دهنده ترین رسوایی صداقت در تاریخ اتحادیه اروپا» نامیده است.

دانیل فروند، عضو پارلمان آلمان و رئیس مشترک گروه بین‌الملل مبارزه با فساد پارلمان هم آن را یکی از «جدی‌ترین رسوایی‌های فساد در بروکسل در دهه‌های اخیر» خواند.

تبعات این پرونده برای قطر چیست؟

به نظر می‌رسد خیلی سریع واکنش‌ها به این رسوایی در حال مشاهده است. درخواست‌ها برای تعلیق پیشنهاد آزادسازی ویزای شنگن برای شهروندان قطر یکی از این موارد است. همچنین قرار بود کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا هفته آینده به عربستان سعودی و قطر سفر کند که حالا بعد از انتشار این گزارش‌ها این هیات تنها به سعودی خواهند رفت و سفر به قطر لغو شده است. این بدان معناست که رقیب دوحه تمام توجهات را به خود جلب می‌کند. 

این در حالیست که دولت قطر تاکید کرده هیچ ارتباطی با این پرونده ندارد. در بیانیه‌ای که این کشور روز یکشنبه منتشر کرد آمده است: «هر گونه ارتباط دولت قطر با ادعاهای گزارش شده بی‌اساس و به شدت نادرست است. دولت قطر با رعایت کامل قوانین و مقررات بین‌المللی به تعامل با نهادها باور دارد.»

آینده پارلمان اروپا

اواخر روز شنبه، روبرتا متسولا، رئیس پارلمان، تمامی اختیارات و وظایف کایلی را در رابطه با معاونت رئیس پارلمان به حالت تعلیق درآورد. لغو کامل این عنوان مستلزم تصمیم روسای پارلمان و سپس رای‌گیری در جلسه عمومی این نهاد اروپایی است.

وقتی اعضای مجمع عمومی این هفته در استراسبورگ گرد هم می‌آید، نمایندگان پارلمان اروپا احتمالا مصونیت پارلمانی کایلی را لغو خواهند کرد. او همین حالا هم از گروه S&D و حزب پاسوک یونان که در آن عضویت داشت، تعلیق شده است. در تازه‌ترین واکنش هم جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به این مسئله واکنش نشان داده و این رسوایی را بسیار نگران‌کننده نامیده است.

حالا باید منتظر ماند و دید که این پرونده گسترده چه ابعادی خواهد داشت و تا کجا پای دیگر مقام‌های عالی‌رتبه اروپایی را درگیر خواهد کرد.