تاریخچه بهشت زهرا به بیش از نیم قرن پیش برمی‌گردد؛ یعنی روز ۲۵ تیر ۱۳۴۹. آرامستانی که برای دفن نخستین مردگان در آن جایزه تعیین شده بود، حالا بعد از ۵۰ سال این گورستان بزرگ که در روز‌های اول عمرش کسی رغبتی برای دفن فوت‌شدگان خود در آن نداشت، رقیبی پیدا کرده که قرار است تا یکسال دیگر شریک او در پذیرش فوت‌شدگان پایتخت شود.
به گزارش اعتماد، در واقع گرچه طراحان بهشت زهرا در نخستین سال تاسیس اعلام کرده بودند که این آرامستان برای مدت ۳۰ سال برای درگذشتگان پایتخت کفایت می‌کند، اما با وقوع جنگ تحمیلی و ورود خیل عظیم شهدای وطن، ظرفیت بهشت زهرا، دو سال زودتر از موعد پیش‌بینی شده یعنی در سال ۱۳۷۸ پر شد.
با این حال در همان سال، مساحت ۱۱۰ هکتاری در قسمت شمال شرقی این آرامستان به مجموعه بهشت زهرا اضافه و مهرماه ۱۳۸۸ هم ۱۶۰ هکتار دیگر در بخش شرقی به این آرامستان ملحق شد تا وسعت آن به ۵۸۴ هکتار برسد.
با این وجود از چند سال قبل یعنی از دوره شورای چهارم، استارت احداث آرامستانی دیگر برای پایتخت‌نشینان زده شد. پرونده‌ای که در دوره پنجم شورا نیز همچنان باز ماند. در آن سال‌ها شهرداری و اعضای شورای شهر با این استدلال که به دلیل پر شدن ظرفیت بهشت زهرا در آینده‌ای نزدیک، باید هر چه سریع‌تر جایگزینی برای آن احداث شود، سناریو‌های مختلفی را در این زمینه مطرح می‌کردند؛ از خرید زمینی در ضلع جنوبی قطعات جدید بهشت زهرا و اضافه کردن آن‌ها به وسعت کنونی تا خرید قطعات بزرگی از زمین در منطقه «تلو» و «گرمدره» برای احداث آرامستانی جدید و حتی طرحی برای احداث ۵ آرامستان در ۵ پهنه شمال، شرق، غرب، جنوب و مرکز تهران.
با این وجود هیچ یک از این طرح‌ها عملا به سرانجام نرسید تا اینکه چند روز قبل مدیرعامل سازمان بهشت زهرا از آغاز احداث آرامستان جدید تهران و بهره‌برداری از آن تا یکسال آینده خبر داد.
این در حالی است که مهدی بابایی، نایب‌رییس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر از ماهیت آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و مدعی است که تا وقتی که شهرداری، اعضای شورا را در جریان کم و کیف این اقدام قرار ندهد و مصوبه آن را برای تصویب به شورا نیاورد، نمی‌توانند چنین هزینه‌ای برای احداث آرامستان جدید تهران بکنند.
اما در مقابل محمدجواد تاجیک، مدیرعامل بهشت زهرا این اظهارات را رد کرده و مدعی است تمام اقداماتی که در این زمینه صورت می‌گیرد براساس مصوبات خود شوراست! او همچنین در این گفتگو برای نخستین‌بار از مشخصات و ویژگی‌های این آرامستان جدید پرده برداشته است که در ادامه می‌خوانید.
در ادامه گفتگو با مدیرعامل بهشت زهرا را می‌خوانید:
چند روز قبل شما اعلام کردید که حداکثر تا یکسال آینده آرامستان جدید تهران پس از سال‌ها وعده و وعید مسوولان شهری افتتاح می‌شود. با این وجود برخی اعضای شورای شهر گفته‌اند از احداث چنین آرامستانی توسط شهرداری بی‌اطلاعند ضمن آنکه مدعی‌اند شهرداری باید این طرح را به شورا بیاورد و مصوب کند تا بتواند ردیف بودجه‌ای برای آن بگیرد. در چنین شرایطی شما چطور مدعی هستید که می‌خواهید ۶ ماه تا یکسال آینده آرامستان جدید پایتخت را تکمیل کنید و به بهره‌برداری برسانید؟!
قضیه بسیار ساده‌تر از این حرف‌هاست. شهرداری تهران سال‌هاست که مکلف به احداث آرامستانی جدید برای تهران شده است و در بودجه هم هر ساله ردیف مشخصی برای تملک زمین و تجهیز آن برای آرامستان در نظر گرفته می‌شود. در این دوره از مدیریت شهری، با تاکید شهردار تهران موضوع احداث آرامستان جدید تهران با جدیت دنبال شد تا اینکه امروز به نتیجه رسیده است.
سال ۱۴۰۰ محسن هاشمی، رییس شورای شهر دوره پنجم اعلام کرده بود که ظرفیت بهشت زهرا تا ۳ سال دیگر تکمیل خواهد شد. واقعا همین‌طور است؟ یعنی تا سال ۱۴۰۴-۱۴۰۳ در‌های بهشت زهرا روی فوت‌شدگان تهرانی بسته می‌شود؟
خیر، ظرفیت بهشت زهرا بر اساس تعداد قبر‌های یک طبقه‌ای که می‌توان آنجا حفر شود، محاسبه می‌شود. مثلا می‌گویند در فلان قطعه می‌توان هزار قبر حفر کرد. ولی این آمار بر اساس قبر‌های حفر شده یک طبقه است درحالی که همان‌طور که می‌دانید قبر‌ها سه طبقه می‌شوند. بدین ترتیب ظرفیت بهشت زهرا شاید تا ۵۰-۴۰ سال دیگر هم پر نشود. اما این، تنها دلیل احداث آرامستان‌های جدید در تهران نیست.
یعنی دلیل دیگری هم وجود دارد؟
بله، بر اساس پروتکل‌های جهانی ستاد‌های بحران، جانمایی گورستان‌ها باید به گونه‌ای باشد که در مواقع بروز زلزله یا هر حادثه طبیعی دیگری، این آرامستان‌ها هم ظرفیت و گنجایش پذیرش خیل عظیمی از فوت‌شدگان را داشته و هم دسترسی به آن‌ها آسان باشد. اما بهشت زهرا نه تنها به هیچ عنوان نمی‌تواند پذیرای جمع کثیری از شهروندان فوت شده در حوادث طبیعی باشد که دسترسی به آن در مواقع بحرانی نیز چندان آسان نیست. در واقع ستاد بحران معتقد است با استناد به استاندارد‌های جهانی صلاح نیست که دوباره آرامستانی با وسعت و جانمایی بهشت زهرا احداث شود. برای همین جانمایی گورستان‌های جدید تهران با هماهنگی ستاد بحران انجام شده است.
گفتید آرامستان‌ها... مگر قرار است چند آرامستان در سطح شهر تهران احداث شود؟
اجازه دهید بعد از تایید نهایی این مساله و تکمیل مطالعات در دست انجام، پاسخ شما را بدهم.
ولی خاطرم هست که در دوره قبلی شورا، خانم خداکرمی گفته بود قرار است در ۵ نقطه شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز تهران، ۵ گورستان محلی ایجاد شود.
(لبخندی می‌زند و جواب می‌دهد): بله، ما هم به دنبال اجرای همین طرح هستیم. این پهنه‌ها را سازمان مدیریت بحران شهرداری مشخص می‌کند. ضمن آنکه می‌توان از ظرفیت گورستان‌های قدیمی داخل شهر هم استفاده کرد. البته احداث چند آرامستان در یک شهر چیز جدیدی نیست کما اینکه در شهر‌های کوچک هم اکثرا چند آرامستان وجود دارد.
یعنی مثلا قرار است در مرکز شهر آرامستانی جدید احداث شود؟
نه آن‌گونه که شما تصور می‌کنید. شاید بد نباشد، بدانید تمام این آرامستان‌ها خارج از بافت مسکونی شهر احداث می‌شوند ولی در عین حال فاکتور‌هایی مانند دسترسی به آن‌ها و همچنین زیرساخت‌های شهری در آن‌ها لحاظ شده است. در واقع الان شاید بهترین زمان برای احداث آرامستان‌های جدید باشد، چون در آینده‌ای نزدیک، با توجه به ساخت وساز‌هایی که در تهران انجام می‌شود، دیگر زمین مناسبی برای احداث آرامستان‌های جدید وجود نخواهد داشت.
خب آرامستان جدیدی که قرار است تا یکسال دیگر به بهره‌برداری برسد، در کجای تهران قرار دارد؟
اجازه دهید فعلا اشاره‌ای به منطقه مزبور نکنم. ولی همین‌قدر بگویم که این قطعه زمین در شرق تهران قرار دارد.
یعنی در زمین‌های تلو؟
گفتم که... اجازه دهید این خبر را بعدا اعلام کنیم.
یعنی هنوز در دست بررسی است و معلوم نیست که بتوان زمین آن را تملک کرد؟
اتفاقا برعکس نه تنها کارهای مطالعاتی احداث این آرامستان به اتمام رسیده که زمین آن هم تملک شده است و حتی نام آن را هم انتخاب کرده‌اند!
و نامش چیست؟
بهشت رضا
این قطعه زمین چند هکتار است؟
این سوال را هم بنا بر ملاحظاتی بعدا جواب می‌دهیم! فقط همین قدر بدانید که اصلا وسعت آن‌ها قابل مقایسه با بهشت زهرا نخواهد بود.
