آژیر قرمز بی آبی سد‌ها

در روز‌هایی که ناآرامی و اعتراضات حتی بر بازی‌های ایران در جام جهانی سایه انداخته، بحرانی بزرگ‌تر جامعه ایران را تهدید می‌کند؛ بحران آب. روز گذشته وزارت نیرو و شرکت‌های تابعه فعال در حوزه آب با ارسال پیامک به شهروندان نقاط مرکزی ایران از آن‌ها خواستند با صرفه‌جویی از این بحران عبور کنند. آیا شرایط به گونه‌ای شده که وزارت نیرو دست‌ها را بالا برده است؟

کاهش ۷۰ درصدی بارش در تهران

به گزارش اعتماد، آمار و اطلاعاتی که فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب ارایه داده، نشان می‌دهد بر اساس ایستگاه‌های وزارت نیرو میزان دریافت آب‌های جاری ۲۸ میلیمتر است که در مقایسه با متوسط بلندمدت نیم قرن گذشته، ۱۶ درصد کاهش بارندگی رخ داده است.

در حال حاضر ۳۸درصد سد‌های ایران پر هستند. این عدد معادل ۱۸ میلیارد مترمکعب آب است. اما نکته این است که میزان انباشت آب مخازن سد‌ها فقط ۲ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. به گفته سخنگوی صنعت آب، سد‌های مهم از ۱۰ تا ۷۰ درصد پرشدگی داشته‌اند؛ اما تهران با کاهش ۷۰ درصدی بارندگی روبه‌رو است. عددی که نسبت به سال گذشته ۲۱ درصد بیشتر شده است.

چند روز قبل نیز خبرگزاری صداوسیما از کاهش ذخایر سد لتیان خبر داد و گزارشگر این رسانه در یک ارتباط تصویری زنده اعلام کرد که «ارتفاع حجم آب سد لتیان ۱۹ میلیون مترمکعب پایین‌تر از تراز طبیعی است که نسبت به هفته گذشته، یک میلیون مترمکعب کاهش داشته و این میزان آب بدون در نظر گرفتن آب سایر سدها، به اندازه مصرف ۶ روز شهروندان است.» هرچند این ادعا به سرعت تکذیب شد، اما شرایط سد‌های تهران آن‌گونه که شرکت آب منطقه‌ای تهران روایت کرده چندان هم روبه‌راه نیست.

در حال حاضر در تهران ۵۰ درصد از آب زیرزمینی و ۵۰ درصد از آب سطحی استفاده می‌شود.

سخنگوی صنعت آب با اشاره به وضعیت منابع آبی تهران می‌گوید: ما در حال حاضر در تهران به بارش پاییز و زمستان امیدواریم تا طبق سال‌های نرمال دوباره مخازن به شرایط مطلوب برسد، اما در صورت تداوم شرایط کنونی اوضاع بحرانی خواهد شد. قاسم‌زاده تاکید دارد که تمام تلاش وزارت نیرو این است که قطعی آب اتفاق نیفتد. برای عبور از این شرایط باید بارندگی داشته باشیم، اما اگر این اتفاق نیفتد و کاهش بارندگی تداوم داشته باشد مشکل‌آفرین خواهد بود. تمام تلاش ما این است که آب در تهران جیره‌بندی نشود. ضمن اینکه ۴۵ درصد بارش‌ها نیز در فصل پاییز خواهد بود بنابراین امیدواریم که مخازن تغذیه شوند.

مخازن سد‌های تهران چقدر آب دارند؟

بر اساس اطلاعیه شرکت آب منطقه‌ای تهران، حجم مخازن سد‌ها در پنجم آذر امسال ۲۹۹ میلیون مترمکعب بوده و در روز مشابه سال گذشته این عدد معادل ۳۸۶ میلیون مترمکعب ثبت شده است که اختلاف آن ۸۷ میلیون مترمکعب کسری مخزن را نشان می‌دهد.

البته در شرایط نرمال در سد‌های تهران باید بیش از ۷۰۰ میلیون مترمکعب ذخیره آبی وجود داشته باشد که در حال حاضر بیش از ۲۸۰ میلیون مترمکعب کمبود ذخایر آبی در سد‌های استان تهران مشاهده می‌شود که این کاهش‌ها به دلیل خشکسالی‌های پی در پی در استان تهران و استفاده از ذخایر آبی سد‌ها در طول سال اتفاق افتاده است.

این شرکت اعلام کرد: «سال آبی گذشته نیز وضعیت مناسبی از نظر ذخیره سد‌های پنج‌گانه تهران نداشته‌ایم و در تمام سد‌های تحت پوشش با کاهش در ورودی مخازن سد‌ها مواجه هستیم. در مجموع شرایط برای هر پنج سد زیر حد نرمال و کمتر از میانگین است و تمام سد‌ها شرایط مشابهی را نسبت به سال‌های قبل از نظر کاهش میزان آورد و بارندگی تجربه می‌کنند.»
آخرین وضعیت از سایر سد‌های تهران به این‌گونه است: «کاهش حجم سد‌های امیرکبیر ۱۷ میلیون مترمکعب، لتیان ۶ میلیون مترمکعب، لار ۵ میلیون مترمکعب، طالقان و ماملو هر دو ۲۹ میلیون مترمکعب نسبت به سال قبل است و بارش‌ها نیز تاکنون کمتر از میانگین و زیر نرمال بوده و تاکنون بارش قابل توجهی اتفاق نیفتاده است.»

شرکت آب منطقه‌ای در خصوص افزایش دما در آذرماه هم اعلام کرده: «سازمان هواشناسی افزایش دمای بین نیم تا یک و حتی دو درجه سانتیگراد را تا نیمه دوم آذر پیش‌بینی کرده است؛ البته این مساله در مناطق مختلف کشور متفاوت بوده، اما آنچه مسلم است، این روند نیز تا نیمه اول آذرماه همراه با افزایش میانگین دما ادامه خواهد بود.» همچنین با در نظر گرفتن میزان بارندگی، می‌توان گفت که «از ابتدای سال آبی جاری (۱۴۰۲-۱۴۰۱) میزان بارش‌ها نسبت به سال آبی قبل از آن ۵۹ درصد و نسبت به بازه بلندمدت ۷۰ درصد کاهش یافته است.»

جابه‌جایی بارش‌ها

سخنگوی صنعت آب معتقد است که موضوع تغییر اقلیم در سطح همه کشور‌ها و البته کشور‌های منطقه است. او می‌گوید: در حال حاضر در تمام دنیا تغییر اقلیمی حاکم است و کشور‌های خاورمیانه نیز طی ۲۰ تا ۴۰ سال آینده بدترین شرایط را تجربه می‌کنند یعنی در برخی مناطق رشد بارش و در برخی نقاط کم‌بارشی را شاهدیم. مثلا در استان‌های فارس، بوشهر، یزد، کهگیلویه رشد خوبی داریم، اما در سیستان و بلوچستان، تهران، قزوین، قم، همدان بارش کاهش یافته است. این جابه‌جایی بارش در دیگر کشور‌ها نیز رخ داده است.