در کشور ما واکسن سرخک در دو نوبت ۱۲ و ۱۸ ماهگی به اطفال تزریق می‌شود. با این حال در تزریق واکسن هیچ تفاوتی میان کودکان ایرانی و اتباع وجود ندارد و این واکسن به شکل رایگان برای همه کودکان مشمول در شبکه بهداشتی تزریق می‌شود. مطالعات نشان داده که پوشش واکسیناسیون کودکان اتباع معمولا از ایرانیان پایین‌تر بوده و این یک ریسک برای گسترش بیماری است.
به گزارش شهروند، سال گذشته میلادی (۲۰۲۱) تعداد ۱۰۳ مورد تاییدشده آزمایشگاهی سرخک در کشور داشتیم، اما امسال با افزایش شدت همه‌گیری در افغانستان، تعداد موارد ابتلا در ایران تاکنون به ۲۰۲ نفر افزایش یافته است.
این آمار را رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت با تاکید بر افزایش موارد ابتلا به سرخک در کشور اعلام کرده است. در عین حال محسن زهرایی از برنامه این وزارتخانه برای واکسیناسیون سرخک و فلج اطفال اتباع غیرایرانی زیر ۱۵ سال در ۲۷ دانشگاه علوم‌پزشکی و از ابتدای دی‌ماه خبر داده است.
از ابتدای سال‌جاری میلادی (اوایل دی ۱۴۰۰) تاکنون ۲۰۲ مورد تاییدشده آزمایشگاهی سرخک در کشور داشتیم که حدود ۵۳درصد آن‌ها را اتباع تشکیل می‌دهند و تقریبا می‌توان گفت از این آمار ۹۵درصد مبتلایان، اتباع افغانستان بودند و چهار یا پنج مورد مبتلا به سرخک پاکستانی و یک مورد هم عراقی داشته‌ایم.
به گفته زهرایی موارد مبتلایی که از کشور‌های همسایه وارد ایران می‌شوند، طبیعتا می‌توانند سبب سرایت بیماری به ایرانیان هم شوند؛ به شکلی که کمتر از نصف آمار کلی، مبتلایان ایرانی بودند و این نشان‌دهنده این است که ما در معرض خطر بالای انتشار بیماری سرخک هستیم، زیرا کشور‌های همسایه به‌ویژه همسایگان شرقی و افغانستان در زمینه واکسیناسیون سرخک وضعیت مناسبی ندارند.
او با اشاره به اینکه در نتیجه رایج‌بودن بیماری سرخک در این کشور‌ها هرازچندگاهی همه‌گیری‌های سنگین سرخک در آن‌ها رخ می‌دهد، تاکید می‌کند: «به شکلی که در سال‌جاری میلادی سنگین‌ترین همه‌گیری سرخک در ۱۰ سال گذشته در افغانستان رخ داده و این طبیعی است که افرادی که از این کشور به ایران سفر می‌کنند اگر مبتلا باشند، بتوانند بیماری را به ساکنان ایران هم انتقال دهند و همین امر سبب شد تا موارد مبتلای به سرخک ما نیز نسبت به سال قبل افزایش یابد.»
در کشور ما واکسن سرخک در دو نوبت ۱۲ و ۱۸ ماهگی به اطفال تزریق می‌شود. با این حال در تزریق واکسن هیچ تفاوتی میان کودکان ایرانی و اتباع وجود ندارد و این واکسن به شکل رایگان برای همه کودکان مشمول در شبکه بهداشتی تزریق می‌شود.
مطالعات نشان داده که پوشش واکسیناسیون کودکان اتباع معمولا از ایرانیان پایین‌تر بوده و این یک ریسک برای گسترش بیماری است. «سرخک یک بیماری است با ضایعات پوستی و بثوری که همراه با تب و زخم‌های جلدی است و علایم عمومی بیماری در بچه‌ها می‌تواند شدید باشد.» آمیتیس رمضانی، متخصص عفونی و محقق انستیتوپاستور ایران در گفتگو با «شهروند» می‌گوید: «سرخک در موارد بسیار شدید حتی می‌تواند منجر به فوت شود.»
به گفته این متخصص عفونی ما در ایران در روند کنترل سرخک بسیار خوب عمل کرده‌ایم، به‌طوری که موارد نادر ابتلا محدود می‌شد به موارد وارداتی. یعنی در ایران ابتلا داشت کمتر می‌شد تا به مرحله حذف سرخک رسیده و یک قدم تا ریشه‌کن کردن کامل سرخک فاصله داشتیم. اما همه‌گیری کرونا یک وقفه سنگین در روند واکسیناسیون کودکان و نوزادان ایجاد کرد که البته هوشیارانه و به سرعت جبران شد.
رمضانی توضیح می‌دهد: «خانواده‌های بسیاری به دلیل همه‌گیری کرونا و اجتناب از حضور در مراکز عمومی و درمانی، واکسن فرزندان‌شان را به تعویق انداختند که این تعلل کمی روند واکسیناسیون را کُند کرد. به علاوه در یکی دو سال اخیر ورود اتباع کشور‌های همسایه به ایران افزایش چشمگیری داشته است. کم‌شدن نرخ واکسیناسیون به‌خودی‌خود گردش بیماری را در جامعه بیشتر و خطرناک‌تر می‌کند.
ما در این دوره ابتلا به بیماری در بچه‌های خودمان را هم داشتیم و موارد فقط مربوط به اتباع نبوده است. خوشبختانه با فراخوان‌هایی که داده شد، تاخیر در واکسیناسیون جبران شده است و در حال حاضر فقط موارد وارداتی را داریم و امسال ورود و خروج اتباع هم در کشور زیاد بود که همین امر احتمال گردش ویروس را زیاد می‌کند و ما را از حذف سرخک دورتر.»
این متخصص عفونی درباره بیماری‌های سرخک، اوریون و سرخجه به عنوان بیماری‌هایی که کودکان بیشتر در معرض آن قرار دارند، توضیح می‌دهد: «ما در ایران خوشبختانه این بیماری‌ها را با واکسیناسیون کنترل کردیم. ولی در این میان آبله مرغان از جمله بیماری‌هایی است که واکسنش در ایران زده نمی‌شود، یعنی واکسن آبله در ایران وجود ندارد، به همین دلیل ترجیح می‌دهیم افراد در سنین پایین آبله بگیرند، زیرا در افراد بالغ شدت بیماری زیاد است و شدت ضایعات جلدی و تب و عوارض آبله مرغان بیشتر است.
سرخک و اوریون و سرخجه از جمله بیماری‌های عفونی است که سال‌هاست با واکسیناسیون کنترل شده و اگر خللی در روند واکسیناسیون در کشور اتفاق نیفتد، نگرانی از بابت شیوع آن نداریم. به همین دلیل توصیه می‌کنیم خانواده‌ها نسبت به واکسیناسیون به‌موقع فرزندان‌شان پایبند باشند.
رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت اعلام کرده است از ابتدای سال تاکنون طی یک برنامه واکسیناسیون تکمیلی حدود ۶۵۰هزار تبعه غیرایرانی به‌ویژه کسانی که جدیدتر وارد کشور شده بودند، تحت تزریق واکسن سرخک قرار گرفتند و اکنون هم یک برنامه دیگر در دست اقدام است که از ابتدای دی ماه مجددا در خدمت اتباع باشیم و در ۲۷ دانشگاه علوم‌پزشکی که جمعیت اتباع بالاتری تحت پوشش خود دارند، برنامه واکسیناسیون سرخک و فلج اطفال گروه سنی زیر ۱۵ سال اتباع غیرایرانی را انجام دهیم. جزئیات این برنامه طی روز‌های آتی اعلام خواهد شد.
با توجه به اینکه ایران در مواجهه مستمر ورود بیماری از یک یا دو کشوری که بالاترین موارد بروز سرخک را دارند، قرار دارد، می‌توان گفت ما همواره در ریسک ورود سرخک به ایران هستیم و این یک خطر همیشگی است. «مشکلی که امروز به‌واسطه افزایش موارد ابتلای سرخک در جامعه داریم، در وهله نخست به وقفه ایجادشده در واکسن نوزادان در دوره کرونا برمی‌گردد.»
این توضیحات را حسن پورمشتاق، فوق‌تخصص عفونی اطفال به «شهروند» می‌دهد: «پدر و مادر‌های زیادی بچه‌ها را در دوره کرونا برای دریافت به‌موقع واکسن نبردند.
واکسن سرخک زیرمجموعه واکسن‌هایی است که در ۱۲ و ۱۸ ماهگی به نوزادان تزریق می‌شود، یعنی نوزادان اگر به‌موقع هر دو واکسن را بزنند، میزان محافظت و ایمنی بالایی در بدن‌شان ایجاد می‌شود. به همین علت وقتی تعداد قابل توجهی از بچه‌ها در دوره کرونا واکسن‌ها را به‌موقع دریافت نکردند، ایمنی جمعی ایجاد نشد و موارد ابتلا به مراتب افزایش پیدا کرد.
در شرایط فعلی هم توصیه می‌شود بچه‌هایی که واکسن‌هایشان عقب افتاده، برای دریافت واکسن به مراکز بهداشت محله‌ها مراجعه کنند.»
به گفته این فوق‌تخصص عفونی اطفال سرخک، سرخجه و اوریون واکسن‌های سه‌گانه‌ای هستند که اگر بچه‌ها یک نوبت زده باشند، ۹۵ درصد ایمنی و اگر دو نوبت زده باشند، بالای ۹۹ درصد ایمنی در بدن‌شان ایجاد می‌شود. اگر بیش از ۹۰ درصد بچه‌ها در همان سن واکسن را تزریق کرده باشند، جامعه ایمنی جمعی خواهد داشت. موارد وارداتی سرخک هم موضوع مهمی است که نباید از آن غافل شد.
افغانستانی‌ها و پاکستانی‌ها بیشتر در استان‌های مجاور یعنی سیستان‌وبلوچستان و استان‌های مرکزی ایران ساکن هستند و می‌توانند کودکان واکسینه‌نشده را در معرض خطر قرار دهند. پورمشتاق توضیح می‌دهد در صورتی که دو نوبت واکسن را به‌موقع برای بچه‌ها بزنیم این خطر بسیار کم است و میزان ابتلا را به مراتب پایین می‌آورد.
