ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه امروز پنجشنبه خواستار تشکیل یک نظام مالی بر مبنای واقعیتهای نظام چند قطبی شد.
ولادیمیر پوتین روز پنجشنبه گفت: «میتوان بر مبنای فناوریهای ارز دیجیتال نظام جدیدی برای پرداختهای بینالمللی ایجاد کرد که هم راحتتر باشند و هم کاملاً برای مشارکتکنندگان امنتر باشد و مستقل از بانکها و دخالتهای طرفهای ثالث باشد.»
رئیسجمهور روسیه تصریح کرد نهادهای مالی دنیا بایستی با واقعیتهای جهان چندقطبی منطبق باشند و بر مبنای اصول دموکراسی عمل کنند.
وی اضافه کرد: «نظام پرداخت بینالمللی کنون گران است و سیستم حساب و مقررات آن توسط گروه کوچکی از دولتها و شرکتهای مالی کنترل میشود.»
قابلیت تبدیل کردن نظام مالی دنیا به سلاح تحریم از این اصل محوری سر برآورده که معتقد است جهانیشدگی مسائل مالی باعث ایجاد زنجیرههای ارزش جهانی میشود که در هر مرحله از تولید نیازمند استقراض و تراکنشهای برونمرزی است. در چنین سیستمی، دسترسی به عوامل تسهیلکننده تجارت و استقراض مانند دلار آمریکا، بانکهای بزرگ بینالمللی و زیرساختهای مالی جهانی- یعنی سازمانهایی مانند سوئیفت- از نقشی محوری در انجام فعالیتهای تجاری برخوردار خواهند بود و جزئی تفکیکناپذیر از هر مدل توسعه ملی را تشکیل خواهد داد. تحریمهای آمریکا در قرن بیست و یکم بر روی همین اصل استوار شده است.
برای سالهای متمادی، دانشمندان نظریه جهانیشدن استدلال میکردند که ناهمترازیهای اقتصادی در میان کشورها به مرور اصلاح خواهد شد و جهانیشدگی موجب خواهد شد درگیری میان کشورها به یک امر هزینهبر اقتصادی تبدیل شود. اما «هنری فارل» و «آبراهام نیومن» در مقالهای در سال ۲۰۱۸ این استدلال متقن را مطرح کردهاند که نظام مالی دنیا اکنون به یک سیستم «قطب و اقماری» (Hub& Spoke System) تبدیل شده که قطبهای اصلی آن در قلمرو کشورهای غربی جای گرفتهاند. بانکهای بزرگ دنیا، دلار آمریکا و زیرساختهای مالی جهان تا حد زیادی در قلمرو دولتهای شمال قاره آمریکا و غرب اروپا قرار دارند و توسط آنها کنترل میشوند و همین مسئله به دولتهای این کشورها اجازه میدهد خودِ همین درهمتنیدگی اقتصادی را به سلاح علیه کشورهای دیگر تبدیل کنند.
غرب در ماههای گذشته این سلاح را به وضوح به سمت روسیه نشانه گرفته است. وزیر دارایی آلمان روز ۱۴ فوریه گفت: «اخراج از سامانه سوئیفت تیزترین شمشیری است که غرب میتواند به عنوان تحریم اقتصادی علیه روسیه بیرون بیاورد.».
اما شواهدی در دست است که شمشیر تحریمهای اقتصادی علیه روسیه دو لبه است و هر چند در کوتاهمدت زخمهایی در اقتصاد روسیه ایجاد خواهد کرد در درازمدت به کل نظام تحریمها هم لطمه خواهد زد.