«ماساژ» و «ماساژدرمانی» از دیرباز سیری تکاملی را گذرانده و حالا ابعاد مدرن به خود گرفته است.
به گزارش همشهری، از وقتی پای دلاکان به گرمابه و خزینه باز شد تا با مشت و مال دادن، خستگی از تن و جان افراد دَر کنند، کمتر کسی تصور می‌کرد، روزی همین مشت و مال و استخوان ورزدادن، به پیشه و شغلی مدرن و پرطرفدار تبدیل شود؛ پیشه و شغلی که این روز‌ها با درآمد‌های میلیونی و جایگاهی بین‌المللی، ریشه در تاریخ اجتماعی و پزشکی بسیاری از تمدن‌ها و ملل باستان دارد.
این روز‌ها خدمات ماساژ و ماساژدرمانی چیزی فراتر از ریختن آب داغ با کاسه مسی بر تنِ کیسه و سفیداب خورده افراد یا سنگ پا، صابون و لنگ‌های خیس است. حالا، «مشت و مالچی»ها را «ماسور» می‌نامند و خدماتشان را سلامت‌محور می‌دانند.
همین ابتدای گزارش، تکلیف‌مان را با معنای دقیق واژه ماساژ، روشن کنیم که اصلا ماساژ به چه معناست و از کدام زبان و فرهنگ به مجموعه لغات جهانی راه یافته است!
درواقع ریشه واژه ماساژ از دیرباز و از منابع مختلف بین‌المللی مشتق شده است؛ به عنوان مثال ریشه لاتین آن «ماسا»، ریشه یونانی‌اش «ماسئین» یا «ماسو» به‌معنای لمس‌کردن، دست‌زدن، فشاردادن است. ریشه عربی آن نیز «مسح» خوانده می‌شود که برداشت کلی از همه این موارد را می‌توان «مالش» و «لمس» عضلات و ماهیچه‌های بدن دانست.
ماساژ، فعلی باستانی است که با کاوش‌های تاریخی به آثاری از آن در بین انسان‌های نخستین، یونان، مصر، هند، ایران و چین می‌رسیم. ماساژ کلاسیک ابتدا کاربردی درمانی داشت و اغلب، طبیبان آن را به آسیب‌دیدگان از جنگ و نبرد‌ها (سربازان) و نیز مصدومان ورزشی (المپیک و گلادیاتورها) توصیه می‌کردند؛ درمانی آرامش‌بخش که مهارت و چیره‌دستی پزشک را می‌طلبید.
کمی بعد اما، این دست‌ورزی روی بافت‌های مختلف بدن، کاربردی لوکس و سلطنتی پیدا کرد تا خستگی از تن پادشاهان و خاندانشان بیرون کشد؛ طوری که در هر کاخ و قصری، اتاقی مخصوص برای این کار، تعبیه و آراسته می‌شد تا ماساژدهندگان در آن به خوش‌خدمتی بپردازند.
در همین دوره بود که استفاده از انواع گیاه، روغن، سنگ، عطر و موسیقی حین ماساژ‌های شاهانه و درباری رواج یافت؛ تا اینکه تاریخ به حدود قرن ۱۸ میلادی رسید و فردی از کشور سوئد با تفکیک انواع ماساژ، ماساژ درمانی به سبک سوئدی را به تأیید حرفه پزشکی رساند.
کمی بعد هم نخستین دانشگاه تخصصی ماساژ در استکهلم (پایتخت سوئد) تاسیس شد. از سویی با شروع کار فیزیوتراپی در پزشکی، ماساژدرمانی وارد مرحله جدیدی شد و بیش از پیش مورد توجه پزشکان و عموم جوامع در جهان قرار گرفت.
از اواخر قرن ۱۹ میلادی، ماساژ به‌عنوان سومین دسته از اشکال متعدد «طب تکمیلی» چنان رواج یافت که امروز شاهد راه‌اندازی مراکز مختلف خدمات‌دهی آن در کشور‌ها ازجمله ایران و کلانشهرهایش هستیم.
زندگی‌های پرفشار و استرس‌زا در عصر جدید و نیز متداول شدن شیوه‌های نوین درمانی، یکی از مهم‌ترین دلایل گسترش کمی و کیفی مراکز خدمات ماساژ در تهران است؛ بهانه‌ای که ما را نیز راهی تعدادی از همین مراکز کرد تا از ابعاد مختلف کارکرد آن‌ها مطلع شویم.
فراوانی این مراکز که اغلب معماری، دکوراسیون و رنگ‌بندی شیک و لوکسی دارند در مناطق شمالی پایتخت بیشتر است. به محض ورود به یکی از مراکز معروف و باسابقه خدمات ماساژ، با استقبالی گرم و گیرا مواجه می‌شویم.
بعد از پذیرایی مختصر، مدیر داخلی مرکز، این چنین به سؤالاتمان پاسخ می‌دهد: «خوشحالیم که امروز را به خودتان و ما اختصاص دادید. با یک ماساژ ریلکسی ۳۰دقیقه‌ای شروع می‌کنیم که با توجه به خدماتی که حین آن سفارش می‌دهید از ۳۰۰هزار تومان تا ۷۰۰هزار تومان است. ماساژ زیبایی صورت را هم بعد از آن ارائه می‌دهیم که قیمت‌هایش در منو از ۳۰۰هزار تومان تا یک میلیون تومان (شیاتسو، سینوس، گواشا، طب فشاری و لنفاوی) است. پیشنهاد می‌کنم از ماساژ لاغری مجموعه ما با قیمت ۶۰۰هزار تومان هم استفاده کنید. البته اگر پکیج این نوع ماساژ را انتخاب کنید با درنظر گرفتن تخفیف شگفتانه آن، فقط باید ۵میلیون تومان پرداخت کنید! ناگفته نماند که همه این مراحل با پذیرایی متناسب با ماساژ درخواستی همراه است. ساختمان مجاور مجموعه، سالن زیبایی است که خالی از لطف نیست اگر سری هم به آنجا بزنید.»
مرکز بعدی، جایی در خیابانی پرتردد در منطقه یک است؛ با حیاطی وسیع و سرسبز. یکی از ویژگی‌های مهم و بر جای مانده از دوران شیوع کرونای این مرکز، خدمات‌دهی در منزل است.
یکی از مدیران مرکز در این باره می‌گوید: «کرونا که شایع شد به‌دلیل اعمال قرنطینه‌های خانگی، بسیاری از مشتریان ثابت ما درخواست کردند خدمات را در منزلشان ارائه دهیم و ما هم با رعایت همه پروتکل‌های بهداشتی و ایمنی، توانستیم آن را تا به امروز به‌خوبی اجرا کنیم. درست است که هزینه‌ها به این صورت افزایش می‌یابد، اما آسایش و راحتی مشتری نیز به‌مراتب در این شیوه از خدمات‌دهی بیشتر است. نکته مهم این نوع از ارائه خدمات، اعتماد و امنیت است؛ اعتماد و امنیتی که سال‌های قبل، توسط برخی از مراکز نامعتبر و غیرواقعی ماساژ از بین رفته بود و حتی مواردی منجر به وقوع جرم داشتیم که باعث شده بود مشتریان تصور نامناسبی از خدمات ماساژ داشته باشند.»
او در ادامه از لیست قیمت خدمات ماساژ و ماساژدرمانی در منزل می‌گوید: «به‌طور تقریبی، خدمات ماساژ‌های غیرپزشکی در منزل از ۸۰۰هزار تومان تا یک میلیون و ۵۰۰هزار تومان است که البته احتمال افزایش آن با توجه به ارزش‌های افزوده درخواست‌های مشتریان، وجود دارد. ماساژ‌های پزشکی هم هزینه‌هایی بین یک میلیون تا ۲ میلیون را دربرمی‌گیرد.»
با استقبال گسترده از خدمات ماساژ به‌ویژه از سوی بانوان، سالن‌های زیبایی هم پا به میدان کسب درآمد از طریق ارائه خدمات ماساژ گذاشتند و تبلیغاتشان را روی ماساژ‌های زیبایی متمرکز کردند. «الهام» سال گذشته چند مرتبه‌ای از خدمات ماساژ زیبایی در یکی از سالن‌های زیبایی مناطق مرکزی شهر استفاده کرده بود که رضایت چندانی از آن نداشت.
او از این تجربه ناموفق خود می‌گوید: «یکی از دوستانم سالنی را معرفی کرد که قیمت خدمات ماساژ زیبایی در آن، خیلی کمتر از مراکز تخصصی ماساژ بود. من هم چند مرتبه‌ای رفتم و از خدمات آن‌ها استفاده کردم. کمی بعد متوجه شدم فرد ماسور (ماساژ دهنده) دوره‌های آموزشی لازم را سپری نکرده و فقط یکسری حرکات غیرتخصصی و غیرپزشکی زیبایی را روی صورت من اجرا می‌کند که بیشتر باعث افزایش چین و چروک پوست صورتم می‌شد. از فضای نامناسب و غیربهداشتی آنجا هم که دیگر برایتان نگویم!»
آموزشگاه‌های متعددی در تهران فعالیت دارند که دوره‌های آموزشی ماساژ و ماساژ درمانی را در سطوح مختلف برگزار می‌کنند. با یکی از شناخته‌شده‌ترین این آموزشگاه‌ها تماس می‌گیریم و از هزینه‌های آموزشی آن می‌پرسیم.
صدایی از آن سوی خط ارتباطی پاسخ می‌دهد: «صفر تا صد ماساژ تخصصی (غیرپزشکی) را در مدت یک ماه با هزینه ۴میلیون تومان ویژه بانوان و ۵میلیون تومان ویژه آقایان آموزش می‌دهیم. مدرک معتبر که مورد تأیید سازمان فنی و حرفه‌ای کشور نیز هست در پایان این دوره، تقدیم‌تان می‌کنیم. شاید به‌نظرتان هزینه‌های آموزشی ما نسبت به سایر آموزشگاه‌ها بیشتر باشد، اما دلیل مهم آن، اعطای مدرک معتبر و بین‌المللی است که با آن می‌توانید با خیال راحت در داخل و خارج از ایران، درآمد‌های خوب کسب کنید. نکته جالب توجه دیگر اینکه اگر معدل دریافتی شما در دروس تئوری و عملی این دوره‌ها از عدد مورد نظر ما فراتر باشد، از امتیاز معرفی به هتل‌های لاکچری یا مراکز خدمات ماساژ، با هدف ایجاد فرصت اشتغال‌زایی برخوردار می‌شوید.
در ضمن رزومه آموزشی و مهارتی استادان آموزشگاه ما را می‌توانید با دیگر آموزشگاه‌ها مقایسه کنید و از سطح آموزش‌ها در مؤسسه ما، مطمئن شوید.» سؤال آخر ما را کوتاه پاسخ می‌دهد: «بازار کار ماساژ در حال رشد است؛ آنقدر که حتی دلاک‌های قدیم هم می‌توانند در آن به سودآوری مالی برسند. شما اگر همین الان هم وارد بازار این کسب‌وکار شوید با توجه به استعداد و پشتکارتان، ماهانه از ۱۰میلیون تا ۵۰میلیون تومان درآمد کسب می‌کنید.»
قدم دوم برای ورود به حرفه خدمات ماساژ و ماساژ درمانی، تهیه ملزومات و اکسسوری‌هایی است که تنوع بسیار زیادی دارند. تنوعی که بر کیفیت و قیمت خدمات نهایی اثرگذار است و ماسور‌ها نیز از آن به‌عنوان عامل اصلی تعیین نرخ قیمت خدماتشان یاد می‌کنند. به‌عبارتی اگر ماسور‌ها از تجهیزات باکیفیت استفاده کنند و از سویی تخصص بالایی داشته باشند، قیمت خدماتشان نیز افزایش می‌یابد.
ملزومات این حرفه شامل تخت‌های سیار از ۳میلیون تا ۱۰میلیون تومان، انواع صندلی ماساژ از ۸میلیون تا ۲۰میلیون تومان، انواع روغن‌های گیاهی، عطری، لوسیون، کوکتل، نمک و کرم از یک‌میلیون تا ۶میلیون تومان، انواع بالشتک از ۳۰۰هزار تومان تا ۵میلیون تومان، انواع سِت سنگ از ۳میلیون تا ۵۰میلیون تومان، انواع ماسک از ۱۰۰هزار تومان تا ۵میلیون تومان، انواع کوسن صورتی از ۲۰۰هزار تومان تا ۲میلیون تومان، انواع ابزار ماساژور دستی از یک‌میلیون تا ۹میلیون تومان، انواع شمع از ۱۰۰هزار تومان تا یک‌میلیون تومان و انواع رول غلتکی و وردنه‌های چوبی از ۵۰۰هزار تومان تا ۳میلیون تومان است که سایر موارد نیز با توجه به سلیقه ماسور و مشتری به مجموع آن‌ها افزوده می‌شود.
گذشتگان، از ماساژ کلاسیک بیشتر به‌عنوان شیوه‌ای برای درمان امراض، اختلالات ناشناخته عضلانی و سم‌زدایی بهره می‌بردند که به‌تدریج با شناخت کامل این تکنیک طبی، به انواع و اقسام مختلف تقسیم‌بندی شد. در برخی از منابع پزشکی مرتبط با ماساژدرمانی معاصر آمده که هم‌اکنون، بیش از ۸۰نوع ماساژ طراحی شده است.
مهم‌ترین و پرکاربردترین آن‌ها به قراری است که در زیر باهم می‌خوانیم. از ماساژ پایه آغاز می‌کنیم. مشت و مالی مقدماتی و کم‌فشار که بیشتر خاصیت تجدید قوا و انرژی دارد. ماساژ خشک؛ مانور انگشتان دست روی عضلات بدن ماساژگیرنده‌ها آن هم بدون استفاده از روغن و ابزار است. ماساژ طبی یا پزشکی؛ ویژه درمان تکمیلی برخی بیمار‌های استخوانی یا عضلانی مانند پا، دست، کمر و همچنین بیماری‌های قلبی و گوارشی است.
ماساژ ورزشی؛ مناسب ورزشکاران حرفه‌ای یا در معرض آسیب (بهبود عملکرد) است که معمولا این نوع ماساژ در باشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی نیز به‌عنوان خدمات ثانویه یا تکمیلی ارائه می‌شود. ماساژ سوئدی؛ گزینه مناسبی برای افراد دارای گره‌های عضلانی، مضطرب و متقاضی ریلکسیشن است. ماساژ تایلندی؛ با هدف کاهش درد موضعی و استرس انجام می‌شود.
ماساژ بارداری؛ از قبل از بارداری تا بعد از بارداری انجام می‌پذیرد تا ضمن کاهش درد‌های عضلانی به افزایش قدرت بدنی کمک کند. ماساژ زیبایی؛ همانطور که از نامش پیداست هم پرطرفدار است و هم پرهزینه که گاه با توجه به غیرتخصصی اجرا شدن یا نامناسب بودن محیط، آثار منفی به همراه دارد. ماساژ‌های سنگ داغ، آروماتراپی، شن و نمک، ماهی، شیاتسو و شمع نیز از دیگر انواع ماساژ‌های متداول هستند.
اتحادیه گرمابه‌داران و سونا و ماساژ تهران، جایی است که با بررسی مدارک مورد نیاز، مجوز فعالیت مراکز خدمات ماساژ را صادر می‌کند. «سیدمهدی سجادی» رئیس اتحادیه گرمابه‌داران و سونا و ماساژ تهران با تأکید بر خواص درمانی سبک‌های گوناگون ماساژ، توضیح می‌دهد: «تعداد مراکز خدمات‌دهی ماساژ تهران در حال افزایش است و عمده این تعداد به‌ترتیب در مناطق شمالی، غربی و شرقی و اندکی هم در مناطق جنوبی تهران واقع شده‌اند. این مراکز با توجه به دارا بودن استاندارد‌های علمی، پزشکی و صنفی، مورد تأیید اتحادیه هستند و نظارت همه‌جانبه نیز بر فعالیت آن‌ها به‌صورت مستمر صورت می‌گیرد، ولی ماسور‌هایی که بدون مجوز و به‌صورت شخصی اقدام به فعالیت می‌کنند یا در برخی سالن‌های زیبایی خدمات ماساژ ارائه می‌دهند، مورد تأیید هیچ نهاد دولتی نیستند و ما در مورد پیامد‌های ناگوار فعالیت آن‌ها به شهروندان هشدار می‌دهیم.»
سجادی همچنین می‌افزاید: «نرخ خدمات ماساژ به کیفیت ماساژ و ابزار آن بستگی دارد که هم‌اکنون برای یک‌ساعت ماساژ پیوسته حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان دریافت می‌شود.»
