رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، وزن کیفیت اجرای قانون هوای پاک را ضعیف یا متوسط خواند؛ چراکه برخی از مواد آن تاکنون اجرایی نشده‌اند. وی گفت: بر اساس مطالعه وزارت بهداشت در ۲۷ شهر با جمعیت تقریبا ۳۵ میلیون نفر مشخض شد در سال ۱۴۰۰ میزان مرگ‌های منتسب به ذرات معلق در کشور، ۲۰ هزار و ۸۰۰ نفر بوده است که از این میان سهم تهران ۶۴۰۰ مرگ اعلام شد.
دکتر عباس شاهسونی در گفتگو با ایسنا درباره پدیده آلودگی هوا بویژه در کلانشهر‌ها همزمان با فصل سرما و همچنین وضعیت اجرای قانون هوای پاک از زمان تصویب تا کنون، گفت: ناظر اجرای قانون هوای پاک سازمان محیط زیست است و وزارت بهداشت هم وظایف خاص خود را مطابق این قانون بر عهده می‌گیرد. گزارشی اواخر سال ۱۴۰۰ از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد که نشان داد از بین مواد مختلف قانون هوای پاک و آیین نامه فنی این قانون، ۲۲ ماده یا اصلا اجرا نشده است و یا به شکل ضعیف اجرا شده است، ۱۷ ماده متوسط و ۱۷ ماده هم به خوبی اجرا شده است. با توجه به این گزارش وزن کیفیت اجرای قانون هوای پاک ضعیف یا متوسط است؛ زیرا برخی از مواد قانونی اصلا اجرایی نشدند.
او تاکید کرد: وظیفه قانونی سازمان حفاظت از محیط زیست نظارت بر حسن اجرای قانون هوای پاک است که باید این کار به درستی انجام شود. هرچند که سامانه‌ای برای پایش وظایف دستگاه‌ها راه‌اندازی کردند و دستگاه‌ها شرح عملکرد خود را بارگزاری می‌کنند، اما صرف راه‌اندازی سامانه کافی نیست و باید از دستگاه‌ها با قوت بیشتری درخواست شود که به وظایف خود عمل کنند.
وی با اشاره به این که در مورد خودرو‌های دیزلی و موتورسیکلت‌ها اتفاق مثبتی رخ نداده است که منجر به کاهش ایجاد آلودگی هوای آن‌ها شود، بیان کرد: در مورد معاینه فنی موتورسیکلت‌ها اقدامی صورت نگرفته است؛ به شکلی که ما ۱۱.۵میلیون موتورسیکلت در کشور داریم که ۹۰ درصد این تعداد فرسوده هستند و عمدتا معاینه فنی آن‌ها انجام نمی‌شود. از سوی دیگر یکی از تاکیدات طی سال‌های اخیر تولید موتورسیکلت‌های برقی بوده است که با توجه به قیمت بالای آن استقبالی از تولید این موتورسیکلت‌ها انجام نشد. در مورد کامیون‌ها و خودرو‌های دیزلی هم می‌بایست این خودرو‌ها مجهز به فیلتر دوده شوند که این اقدام هم انجام نشده است.
او درباره نقش کیفیت سوخت بر بروز آلودگی هوا نیز تصریح کرد: یکی از عوامل موثر در آلودگی هوا کیفیت سوخت است. طبق قانون هوای پاک، وزارت نفت موظف است روزانه ۷۰ میلیون لیتر بنزین یورو۴ تولید کند که از این میزان تنها روزانه ۳۰ میلیون لیتر بنزین یورو۴ تولید می‌شود که فاصله زیادی با حد مقرر در قانون دارد. از سوی دیگر باید روزانه ۵۵ میلیون لیتر گازوئیل یورو۴ تولید شود که این مقدار هم اکنون ۲۸ میلیون لیتر در روز است.
وی در پاسخ به سوال درباره مباحث مطرح مبنی بر بازنگری در طرح ترافیک و نقش وزارت بهداشت در این باره، اظهار کرد: تقاضایی از وزارت بهداشت نشده است که نماینده‌ای در جلسات بازنگری طرح ترافیک داشته باشد. یکی از تاکیدات قانون هوای پاک موضوع اجرای طرح ترافیک است که در سه شهر تهران، مشهد و قم اجرا شده است، اما در سایر کلانشهر‌ها یا این کار انجام نشده است و یا به درستی به اجرای طرح ترافیک توجه نشده است. مشکل دیگر این است که دوربین‌های موجود به پلیس راهور متصل باشند و خودرو‌های متخلف در حوزه طرح ترافیک را جریمه کنند. اکنون در شهر تهران تقریبا ۵۰ درصد از دوربین‌هایی که نصب هستند کد جریمه ندارند؛ یعنی ۵۰ درصد احتمال اینکه افرادی که وارد طرح می‌شوند جریمه نشوند وجود دارد. در واقع دوربین وجود دارد، اما کد جریمه برای آن تعریف نشده است که موید عدم اجرای کامل و صحیح طرح ترافیک است.
رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره تعداد روز‌های با هوای پاک در کشور، گفت: وزارت بهداشت در ۲۷ شهر مطالعات انجام داده است و مشخص شده است که طی سال ۱۴۰۰ تنها ۱۶.۷ درصد از روز‌های سال شاخص کیفیت هوا در محدوده خوب یا پاک بوده است و ۶۲.۶ درصد هوا در محدوده قابل قبول بود است یعنی تقریبا ۸۰ درصد از روز‌های سال هوای قابل قبول در سطح کشور داشتیم. البته در کلانشهر‌ها درصد روز‌های با هوای خوب و پاک خیلی کمتر بوده است؛ مثلا در تهران طی سال قبل ۸۹ روز هوا ناسالم برای گروه‌های حساس بوده است که یعنی وضعیت هشدار داشته‌ایم، شش روز هوا ناسالم برای همه مردم بوده است. ۰.۵۴ درصد روز‌های سال هوای تهران خوب بوده است که یعنی حدود دو روز هوای پاک در این استان داشته‌ایم و ۷۳ درصد هم در محدوده قابل قبول بوده است.
او در خصوص شهر‌های دارای آلوده‌ترین هوای کشور، توضیح داد: در سال ۱۴۰۰ شهر‌های تهران، مشهد، اهواز، اصفهان، کرج کمتر از ۱۰ روز هوای خوب داشتند و بیشترین تعداد روز‌های هوای خطرناک هم مربوط به شهر زابل بوده است که ۱۵ روز هوای خطرناک داشته است.
وی درباره مرگ‌های منتسب به مواجهه با ذرات معلق نیز به ایسنا اظهار کرد: بر اساس مطالعه وزارت بهداشت در ۲۷ شهر با جمعیت تقریبا ۳۵ میلیون نفر مشخص شد در سال ۱۴۰۰ میزان مرگ‌های منتسب با ذرات معلق در کشور ۲۰ هزار و ۸۰۰ نفر بوده است که از این میان سهم تهران ۶۴۰۰ مرگ اعلام شد.
او با تاکید بر اینکه معضل آلودگی هوا در اکثر کشور‌های دنیا وجود دارد، بیان کرد: تعداد مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا در چین و هند بیش از یک میلیون نفر در سال است یا در اتحادیه اروپا سالانه ۳۵۰ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا رخ می‌دهد. متاسفانه ۹۹ درصد از جمعیت دنیا در مناطقی زندگی می‌کنند که غلظت ذرات معلق در آنجا بالاتر از رهنمود سازمان بهداشت جهانی است.
وی درباره علت افزایش آمار مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا، افزود: سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۲۱ با توجه به اثرات آلاینده‌های معیار هوا بر سلامت، این معیار را کاهش داد و حتی حد رهنمود ذرات معلق PM ۲.۵. از ۱۰ به ۵ کاهش یافت که این سبب افزایش آمار مرگ و میر‌های منتسب با آلودگی هوا شد و به این دلیل تقریبا یک افزایش ۵۰ درصدی در مرگ و میر‌های منتسب به آلودگی هوا در کشور نسبت به سال ۱۳۹۹ شاهد هستیم و این هم به دلیل کاهش حد رهنمود جهانی است.
نقش تحریم‌ها بر افزایش تعداد روز‌های آلوده
او با اشاره به تاثیر تحریم‌ها بر موضوع آلودگی هوا، گفت: وقتی اقدامی انجام نشود قاعدتا تعداد روز‌های با آلودگی هوا افزایش می‌یابد. هرچند که نمی‌توان از عدم عمل دستگاه‌ها به وظایفشان چشم‌پوشی کرد، اما یکی از چالش‌های مهم هم به دلیل تحریم‌های ظالمانه است که ما توانایی وارد کردن تکنولوژی جدید این موضوع را نداریم یا به منابع مالی خود دسترسی نداریم تا نوسازی ناوگان فرسوده را انجام دهیم و این سبب شده است که تعداد روز‌های با هوای آلوده افزایش یابد.
