ابراهیم رییسی اخیرا طی سخنانی اعلام کرده که دستیابی به رشد اقتصادی ۸ درصدی که هدف‌گذاری شده قابل دسترسی است. اما آیا با توجه به شرایط موجود می‌توان انتظار رشد اقتصادی ۸ درصدی را داشت؟ آنگونه که داده‌های مرکز آمار به عنوان مرجع اصلی اعلام رشد اقتصادی و تورم نشان می‌دهد رشد اقتصادی در بهاری که گذشت، به ۳.۸ درصد رسیده بود. در عین حال، صندوق بین‌المللی پول (IMF) پیش‌بینی کرده که رشد اقتصادی در سال ۲۰۲۲ به ۳ درصد و در سال ۲۰۲۳ به ۲ درصد کاهش می‌یابد.
به گزارش اعتماد، عددی که مرکز آمار ایران برای رشد اقتصادی بهار امسال اعلام کرده، بدون در نظر گرفتن نفت معادل ۴.۳ درصد ثبت شده است. البته صاحب‌نظران اقتصادی با بررسی این شاخص اقتصادی، آن را نتیجه پایان بیماری کرونا و بازگشت به شرایط عادی می‌دانند و معتقدند چنین رشدی قابل انتظار بود.
قدرت‌الله امام‌وردی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در این باره معتقد است؛ حتی با وجود صادرات ۴ تا ۵ میلیون بشکه نفت در روز و درآمد‌های ارزی در دهه‌های گذشته که بدون مشکل و محدودیت هم وارد کشور می‌شد (به جز سال ۱۳۹۵ که موضوع برجام مطرح شد و رشد اقتصادی تا ۱۲ درصد را تجربه کردیم) هیچ زمان دیگری رشد‌های بالای اقتصادی در کشور رخ نداده است.
امام‌وردی با اشاره به دهه ۴۰ هجری شمسی گفت: چنین رشد‌های اقتصادی بالا را در دهه طلایی اقتصاد ایران (دهه ۴۰) تجربه کردیم و پس از انقلاب به ندرت شاهد رشد‌های بالای اقتصادی بودیم.
او ادامه داد: اقتصاد بر اساس یک منطق ریاضی است و براساس محاسبات دلبخواه و به صورت شعاری نیست. رشد اقتصادی طبق مدل‌های رشد که در متون اقتصاد کلان وجود دارد تابع یک‌سری از عوامل است که در صورت رشد این عوامل رشد اقتصادی هم رخ خواهد داد که مهم‌ترین آن شامل نیروی کار و موجودی سرمایه (نیروی انسانی و بهره وری و دانش فنی) می‌شود.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: در بخش منابع انسانی سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا ما توانسته‌ایم نرخ بیکاری را کاهش دهیم؟ آیا نرخ مشارکت زنان در دنیا که حدود ۵۰ درصد است و در اقتصاد ایران حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد است افزایش یافته است؟ و اینکه در کدام حوزه‌ها کمیت نیروی انسانی کشور رشد داشته؟ آیا سرمایه‌گذاری خاصی برای افزایش کیفیت نیروی انسانی روی دانشگاه‌ها صورت گرفته است که بتوان انتظار رشد اقتصادی ۸ درصدی را داشت.
او با اشاره به شرکت‌های دانش‌بنیان و شعار امسال ادامه داد: متاسفانه عده‌ای به نام شرکت‌های دانش‌بنیان با سوءاستفاده از این فرصت به دنبال اخذ تسهیلات هستند و نمونه اخیر آن نیز فرزند معاون رییس‌جمهور بود که در کانادا به نام شرکت دانش‌بنیان سرپرست بخشی از یک شرکت تولید فیلترشکن شده بود.
امام‌وردی با اشاره به افت سرمایه‌گذاری‌ها طی ۵ سال گذشته تصریح کرد: سرمایه‌گذاری‌های خارجی نه تنها رشدی نداشته افت هم داشته و امروز شاهد استهلاک در بخش زیرساخت‌ها هستیم و می‌بینیم کشور دچار فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات و موجودی سرمایه شده است و سرمایه‌گذاری خارجی کلا منفی شده و درخصوص بهره‌وری نیز اصلا رشدی نداشته‌ایم و بر اساس آمار سازمان بهره‌وری آسیایی (APO) در طول ۲۰ سال گذشته رشد بهره‌وری منفی و نزدیک به صفر بوده است و حدود ۱ دهم درصد رشد بهره‌وری را تجربه کرده‌ایم.
این اقتصاددان افزود: اینکه مسوولان مدعی رشد صادرات هستند باید گفت در این بخش هم رشد چندانی نداشته‌ایم و به لحاظ کمی و فیزیکی رشد اقتصادی منفی هم شده است. اما به واسطه افزایش قیمت دلار ارزش دلاری میزان صادرات رشد ناچیزی داشته است که آن هم چندان قابل ملاحظه نیست و باید از رییس‌جمهور پرسید مبنای انتظار رشد ۸ درصدی چیست؟
امام‌وردی در ادامه با اشاره به فرار سرمایه از کشور خاطرنشان کرد: به دلیل ناامن بودن فضای اقتصادی در کشور رقم قابل توجه ۴۵ میلیارد دلار در طول ۴ سال گذشته از کشور خارج شده است و سرمایه‌گذاری خارجی نیز در ۶ ماهه ابتدای سال ۱۴۰۰ حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده که در ۶ ماهه امسال این رقم حدود ۳۸۰ میلیون دلار شده که این رقم نشان می‌دهد میزان سرمایه‌گذاری‌ها نسبت به سال گذشته به کمتر از یک‌چهارم رسیده است که بیشترین میزان سرمایه‌گذاری هم از سوی افغان‌ها در کشور صورت گرفته است.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: از سوی دیگر با قطعی پلتفرم‌های مهمی مانند اینستاگرام و واتساپ شاهد آن بودیم که کسب‌وکار‌های کوچک و متوسط از بین رفتند و یک زیان ۲۴ میلیارد دلاری را به دنبال داشته است، اما اصلا هزینه و فایده این قطعی را در نظر نمی‌گیرند ضمن آنکه اکثر افرادی که از این پلتفرم‌ها استفاده می‌کردند امروز هم با فیلترشکن وارد این شبکه‌های اجتماعی می‌شوند و این کنترل اصلا معنایی ندارد ضمن آنکه این فیلترشکن‌ها را هم فرزندان همین مسوولان به مردم می‌فروشند و به نظر می‌رسد این قضیه تنها منافع مالی برای‌شان دارد.
او تصریح کرد: متاسفانه شاهد مصاحبه‌های غیرحرفه‌ای از سوی برخی از مسئولان مانند معاون وزیر ارتباطات هستیم که اعلام کرده است نباید از اول وارد این شبکه‌های اجتماعی (اینستاگرام و واتساپ) می‌شدید. این در حالی است که باید فضای اقتصادی کشور به گونه‌ای باشد تا سرمایه‌گذار به شرایط موجود اعتماد کند نه اینکه سرمایه‌گذاری انجام دهد و پس از آن آقایان اعلام کنند از اول نباید این کار را می‌کردید با این منطق هیچ‌گونه شرایط امنی برای سرمایه‌گذار پیش نخواهد آمد و باعث از بین رفتن رشد اقتصادی هم می‌شود.
او ادامه داد: متاسفانه در روز ملی صادرات هم یکی دیگر از معاونین وزارت صمت اعلام کرده که بازار داخلی کشور ناموس ملی محسوب می‌شود. این سخن به چه معنی است؟ یعنی نباید صادراتی داشت؟ تجارت خارجی که این سخنان را برنمی‌تابد. اگر ایران بخواهد نقشی در اقتصاد داشته باشد تنها از طریق تجارت خارجی امکان‌پذیر است و با بستن دروازه‌ها این قضیه به جایی نمی‌رسد امروز می‌بینیم که دو کشور روسیه و چین که جزو اقتصاد‌های کمونیستی و بسته بودند از جمله اقتصاد‌های باز دنیا هستند و ایران هم باید در تجارت خارجی پررنگ‌تر از قبل شود.
