پالس های پوتین به غرب از تهران و دریای سیاه

فرارو-پایگاه خبری-تحلیلی "نشنال اینترست" در گزارشی، ضمن اشاره به انعقاد توافق صادرات غلات با محوریتِ: روسیه، اوکراین، ترکیه و سازمان ملل متحد که در قالب آن، کریدور امن دریایی جهت صادرات غلات اوکراین از طریق دریای سیاه ایجاد می شود و در عین حال، سفر اخیر "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری روسیه به تهران و رایزنی های وی با مقام های ارشد ایرانی و البته شرکت وی در نشست سه جانبه با حضور روسای جمهورِ ایران و ترکیه، به طور خاص به این نکته اشاره کرده که مانورهای سیاسی و میدانی دولت روسیه و تقویت هماهنگی های آن با متحدانش نظیر ایران نشان می دهند که اساسا غرب در تحمیل انزوا و فشار به روسیه تا حد زیادی شکست خورده و نمی تواند ادعا کند از طریق تحت فشار قرار دادن مسکو به واسطه اقداماتی نظیر وضع تحریم علیه این کشور و یا دیگر اقدامات درحوزه های سیاسی می تواند روسیه را وادار به انجام رویه ها و اقداماتی کند که مطلوبِ غرب و به ویژه آمریکا است.

نشنال اینترست در این رابطه می نویسد: «"ولادیمیر پوتین"، رئیس جمهور روسیه اخیرا به قرارداد صادرات غلات دریای سیاه چراغ سبز نشان داده است. مساله ای که در نوع خود اولین توافق عمده میان مسکو و کیِف از زمان آغاز جنگ اوکراین در تاریخ 24 فوریه سال جاری میلادی است.

"آنتونیو گوترش" دبیر کل سازمان ملل متحد در موضع گیری در این رابطه گفته است که "این توافق، توافقی برای جهان است. این توافق و قرارداد عملا به دادِ کشورهای در حال توسعه که در آستانه فروپاشی هستند و همچنین آسیب پذیرترین مردمانی که در آستانه قحطی هستند، خواهد رسید. این قرارداد قیمت های جهانی محصولات غذایی را باثبات تَر می کند. قیمت هایی که از زمان آغاز جنگ اوکراین رکوردهای قابل ملاحظه ای را(از منظر افزایشی) به ثبت رسانده اند"(البته که حتی قبل از آغاز جنگ اوکراین نیز شاهد افزایش قابل ملاحظه بهای مواد غذایی در جهان بوده ایم). 

به گزارش فرارو، این قرارداد و توافق که میان اوکراین، ترکیه، روسیه و سازمان ملل متحد مذاکره و حاصل شده، چهارچوبی چهارجانبه را جهت صادرات غلات به خارج از اوکراین فراهم می کند. این توافق نوعی "مرکز کنترل" را ایجاد می کند که توسط مقام های سازمان ملل متحد، ترکیه، اوکراین و روسیه اداره می شود و در استانبول مستقر است و روند صادرات غلات را رصد و نظارت کرده و هماهنگی های لازم در این رابطه را انجام می دهد تا صادرات غلات از اوکراین، از طریق کریدورهای ام دریایی(در بحبوحه جنگ اوکراین) انجام شود. این چهارچوب مدیریتی، روند صادرات غذا را از بندر اوکراین اودِسا، چرنومورسک، و یوژنی مدیریت می کند.

جزئیات کامل و دقیق این طرح هنوز منتشر نشده است. مقام های روسی پیشتر اصرار داشتند که کشتی های اوکراینی که غلات این کشور را به خارج از اوکراین حمل می کنند، بایستی توسط نیروی دریایی روسیه بازرسی شوند. روس ها به طور خاص این نگرانی را ابراز داشته اند که احتمال دارد کشتی های مذکور دست به قاچاق سلاح بزنند. بر اساس توافق جدید صادرات غلات از مبدا اوکراین، ارتش ترکیه این امکان را دارد که کشتی های اوکراینی را هدفِ بازرسی قرار دهد.

طرف های چهارگانه توافق مذکور، در اوایل هفته گذشته، به یک توافق ابتدایی دست یافتند با این حال، نقطه اصلی محقق شدن و عملیاتی شدن این توافق، موافقت و رضایت شخص ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه بود. پوتین در اوایل هفته جاری با "رجب طیب اردوغان" رئیس جمهور ترکیه دیدار کرد تا مفاد و چهارچوب این توافق، نهایی شود. در این دیدار پوتین از اردوغان به دلیل آنچه تلاش های میانجی گرانه دولت ترکیه جهت انعقاد توافق صدور غلات عنوان شده، تشکر کرد.

دستیار رئیس جمهور اوکراین، "میخائیلو پودولیاک" تاکید کرده که از نظر فنی، هیچ توافق مستقیمی میان روسیه و اوکراین منعقد نشده است. در عوض، هر دو کشور به صورت جداگانه توافقاتی را با ترکیه و سازمان ملل متحد به امضا رسانده اند. با این همه، این توافق در نوع خود نخستین توافق قابل توجه و مهمی است که از زمان آغاز جنگ اوکراین، میان روسیه و اوکراین منعقد شده است(ولو به صورت غیرمستقیم).

سه شنبه گذشته، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه وارد ایران شد و با رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران "آیت الله خامنه ای" دیدار کرد. ایران به طور خاص در مساله جنگ اوکراین بارها به این نکته اشاره داشته که تحریکات غرب و به طور خاص ناتو در جوار مرزهای روسیه، اصلی ترین عامل شروع جنگ اوکراین بوده است. ایران ناتو را موجودیتی خطرناک می داند و معتقد است غرب اساسا با یک روسیه قوی و مستقل مخالف است. تهران به طور خاص بر این باور است که بایستی جلوی پیشروی های ناتو گرفته شود زیرا در غیر این صورت این تشکیلات هیچگونه حد و مرزی را برای خود قائل نیست و مدام به ضرر دیگر کشورها به دنبال پیشبرد منافع خود خواهد بود.

در این فضا ایران و روسیه عملا فضای مساعدی را جهت مقابله با تحریم های تحمیلی غرب علیه خود یافته اند. در این چهارچوب، غول انرژی روسیه یعنی شرکت "گازپروم" توافقی به ارزش 40 میلیارد دلار را با شرکت ملی نفت ایران به امضا رسانده که در قالب آن گازپروم به تولید کنندگان ایرانی کمک می کند تا میادین نفت و گاز این کشور را در اقصی نقاط ایران توسعه بخشند.

در عین حال، سه شنبه گذشته پوتین در یک نشست سه جانبه با حضور "رجب طیب اردوغان" ، رئیس جمهور ترکیه و "ابراهیم رئیسی"، رئیس جمهور ایران نیز شرکت کرد و وضعیت منازعه و درگیری ها در سوریه به بحث و بررسی گذاشته شد. روسیه و ایران از جمله حامیان اصلی نظام سیاسی سوریه به ریاست جمهوری "بشار اسد" هستند. این در حالی است که ترکیه از گروه های ضددولتی در سوریه حمایت می کند(گروه هایی که در شمال سوریه مستقر هستند).

این نشست با شکست تلاش های اردوغان جهت قانع سازی ایران و روسیه در همراهی با ترکیه جهت حمله به شمال سوریه و مقابله با آنچه آنکارا، گروه های تروریستی می خواند رو به رو شد. در این راستا، بر اساس بیانیه سه جانبه ای که توسط رهبران سه کشور صادر شده(این چهارچوب با عنوان "روند آستانه" شناخته می شود)، بار دیگر احترام به تمامیت ارضی سوریه مورد تاکید قرار گرفته و به این نکته نیز اشاره شده که ثبات و امنیت در شمال سوریه صرفا بر پایه حراست از حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه برقرار خواهد شد. اردوغان به خبرنگاران در راه بازگشت به ترکیه گفت که وی گزینه حمله نظامی به شمال سوریه را تا زمانی که دغدغه های امنیتی ترکیه رفع نشوند و به خوبی مخاطب قرار نگیرند، کنار نخواهد گذاشت.

بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که اصرارها به روسیه جهت چراغ سبز نشان دادن به قرارداد صادرات غلات از مبدا اوکراین، نشان داد که اساسا تلاش ها جهت منزوی سازی روسیه به ویژه از جانب کشورهای غربی تا چه حد ضعیف و محکوم به شکست است(در ابعاد سیاسی و اقتصادی). در این رابطه، جان درِنان از "انیسیتو صلح آمریکا" به خبرگزاری CNBC گفته است که: "من فکر می کنم که روس ها توافقات اخیر خود به ویژه در بحث صادرات غلات از مبدا اوکراین و از طریق دریای سیاه را به مثابه نمودهایی در نظر می گیرند تا به جهان نشان دهند که آن ها منزوی نیستند و چه در منطقه پیرامونی خود و چه در منطقه خاورمیانه، همچنان یک بازیگر اصلی و مهم به حساب می آیند. اگرچه که جریان های سیاسی و رسانه ای غربی با استناد به برخی موضع گیری های مقام های آمریکایی(نظیر اظهارات جان کربی سخنگوی پنتاگون که به خرید تسلیحات از سوی روسیه از ایران اشاره داشته است) اینطور ادعا می کنند که روسیه و پوتین ضعیف و منزوی شده اند".

اگرچه روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین، از غرب و برخی نهادهای بین المللیِ غرب گرا منزوی شده، با این حال، جلسات پوتین در تهران به یک واقعیت و پدیده متفاوت و البته خاص اشاره دارند: علی رغمِ تلاش های جاری سیاست سازان اروپایی و آمریکایی جهت ایجاد جبهه ای هماهنگ علیه کرملین، بخش قابل توجهی از جهانِ غیرغربی عملا بی طرفی خود را در مورد معادله جنگ اوکراین حفظ کرده و یا همچون آنچه در مواردی نظیر چین و ایران مشاهده می کنیم، عملا در برابر فشارهای غرب علیه مسکو، از این کشور حمایت می کنند(زیرا این دسته از کشورها خود نیز با تلاش های غیرسازنده جهان غرب علیه کشورهایشان رو به رو هستند و به انحا مختلف سعی در مقابله با آن ها دارند)».