بحران خشکسالی به دریاچه چیتگر آسیب می‌زند؟

مدیر عامل شرکت عمرانی کارکنان شهرداری تهران درباره بوی نامطبوعی که در اطراف دریاچه خلیج فارس (چیتگر) وجود دارد، گفت: این موضوع ربطی به مجموعه دریاچه شهدای خلیج فارس و پهنه آبی آن ندارد. بوی نامطبوع استشمام شده در اطراف دریاچه، ناشی از مرداب تشکیل شده از فاضلاب­‌های رها شده برج‌­های اطراف شمال دریاچه است.

به گزارش همشهری، سال ۱۳۹۲ دریاچه‌ای در غرب تهران ساخته شد که با، اما و اگر‌های زیادی روبرو بود. دریاچه‌ایی مصنوعی در کنار برج‌های بلند بالا با ۱۳۰ هکتار مساحت که نحوه تامین آب و نگهداشت آن برای بسیاری از کارشناسان محیط زیستی مسئله‌ساز شده بود.

از سویی دیگر این مجموعه قرار بود یکی از بزرگترین مجتمع‌های تفریحی تهران شود که همه شهروندان امکان استفاده از آن را داشته باشند. حالا بعد از تقریبا یک دهه از ساخت این دریاچه و مجموعه‌های اطراف آن، مزیت‌ها و کاستی‌های آن عیان شده است و در عین حال بین شهروندان به عنوان یک قطب گردشگری تهران شناخته می‌شود.

یکی از معضلاتی که این روز‌ها ساکنان اطراف این دریاچه و مراجعان با آن روبرو هستند، بوی بد بخش‌هایی از آن است، همچنین این نگرانی همواره وجود دارد که با استمرار بحران خشکسالی این دریاچه خشک شود و آلودگی زیست محیطی به همراه داشته باشد.

درباره این دو موضوع و چندین مسئله دیگر به سراغ مدیر عامل شرکت عمرانی کارکنان شهرداری تهران رفتیم؛ کسی که در این سال‌ها با هماهنگی سایر دستگاه‌ها و شهرداری منطقه ۲۲ مسئولیت نگهداری از این مجموعه را دارد.

فریدون رضوی کیا از موضوعات مهمی، چون نگهداشت مجموعه، لایروبی دریاچه، تامین و کیفیت آب، مهیا بودن بستر‌های سرمایه‌گذاری و نحوه ارائه سایر خدمات دیگر به اهالی توضیح داد که در ادامه می‌خوانید:

خشکسالی‌های اخیر دامن بسیاری از رود‌ها و دریاچه‌های کشور را گرفته است، برای اینکه دریاچه چیتگر با این بحران روبرو نشود، چه تهمیداتی در نظر گرفته شده است؟

آب دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر) از محل رودخانه کن تأمین می‌­شود. بر اساس توافق بین شهرداری تهران و شرکت آب منطقه‌ای استان تهران از زمان احداث دریاچه شهدای خلیج فارس تاکنون پنج میلیون متر مکعب از ۸۰ میلیون متر مکعب دبی سالانه رودخانه کن به دریاچه اختصاص یافته است. پهنه آبی مجموعه فرهنگی گردشگری دریاچه شهدای خلیج فارس ۱۳۰ هکتار وسعت دارد و حجم آب آن حدود ۷ میلیون متر مکعب برآورد شده است که هر ساله به دلیل گرمای هوا مقدار قابل توجهی از حجم آب دریاچه تبخیر می‌شود. تبخیر آب در فصل گرما باعث می‌شود که برای رساندن آب به تراز مطلوب، آذرماه یا دی‌ماه هر سال از طریق بند کن و با استفاده از آب رودخانه کن آبگیری دریاچه شروع و بعد از حدود ۲ ماه آب دریاچه به تراز مطلوب یعنی ۵۰/۱۲۶۷ از سطح آب‌های آزاد می­‌رسد.

بنابراین آب رودخانه کن به طور خالص وارد دریاچه خلیج فارس می‌شود یا خیر؟

آب از رودخانه کن پس از طی مسیر ۷ کیلومتری کانال سرپوشیده و مراحل تصفیه، وارد مخزن دریاچه شهدای خلیج فارس می‌شود. هر چند آب هدایت شده از رودخانه کن کیفیت خوبی دارد، اما قبل از انتقال به مخزن دریاچه، با هدف حفظ آبزیان و سازگاری با اکوسیستم دریاچه، در تصفیه‌خانه دریاچه شهدای خلیج فارس، با ظرفیت ۴۰۰ لیتر بر ثانیه، تصفیه و پس از انجام اقدامات فنی وارد دریاچه می‌شود. همین باعث شده آب دریاچه به لحاظ مشخصات زیست‌محیطی دارای کیفیت بسیار بالا و منطبق با استاندارد‌های بین‌المللی باشد. با توجه به اینکه در مراحل مختلف آبگیری و انتقال آب دریاچه تصفیه می‌شود بنابراین از ورود اجسام، ذرات و آلاینده‌های تشکیل دهنده رسوبات سنگین پیشگیری شده است.

یکی از سوالات اساسی کارشناسان محیط زیست و شهروندان این است که آخرین باری که این دریاچه لایروبی شده چه زمانی بوده است؟

در واقع از زمان ساخت دریاچه تاکنون پهنه آبی آن به صورت کامل لایروبی نشده، اما در سال ۱۴۰۰ دو اسکله غربی و شرقی دریاچه که محل قایقرانی و تردد گردشگران بوده به صورت کامل لایروبی شده و ضایعات فرورفته در آب مانند لاستیک، آهن‌آلات و... به صورت کامل خارج شده است.

همانطوری که اشاره کردید وسعت دریاچه بزرگ است و آب زیادی در فصل گرما تبخیر می‌شود. آیا این بوی نامطبوعی که اهالی از آن شکایت دارند، عاملش دریاچه است؟

بوی نامطبوعی که در اطراف دریاچه وجود دارد و صدای اهالی را هم درآورده، ربطی به مجموعه دریاچه شهدای خلیج فارس و پهنه آبی آن ندارد. بوی نامطبوع استشمام شده در اطراف دریاچه، ناشی از مرداب تشکیل شده از فاضلاب­‌های رها شده برج‌­های اطراف شمال دریاچه است که در اطراف جوی‌­ها و دریچه‌­های انتقال آب‌­های سطحی هم قابل استشمام است. اکنون با پیگیری‌­ها و توافقات بین شهرداری منطقه ۲۲ و شرکت فاضلاب تهران، دو تصفیه خانه جدید فاضلاب در منطقه ۲۲ جانمایی و در شرف احداث است. با احداث این تصفیه خانه‌­ها، این مشکل به صورت ریشه‌ای حل خواهد شد.

یکی دیگر از گلایه شهروندان وجود پشه‌های ریز و سفید بالک‌ها در اطراف دریاچه است، این مسئله از کجا نشات می‌گیرد؟

با توجه به اعلام سازمان حفظ نباتات کشور، وجود سفیدبالک‌ها و حشرات به خصوص در غرب تهران ناشی از استفاده نامناسب کود‌ها و سموم شیمیایی برای دفع آفات درختان توت بود که با اقدامات موثر نهاد‌های مربوطه، این مشکل‌ها برطرف شده است.

در نزدیکی مجموعه تفریحی دریاچه، دهکده مهربانی به سگ‌های خیابانی اختصاص داده شده، حالا اخباری مبنی بر جا به جایی این دهکده وجود دارد، چرا این تصمیم گرفته شد؟

ضلع جنوبی دریاچه، آن سوی بزرگراه شهید همدانی فضایی تحت عنوان «دهکده مهربانی» برای جمع‌آوری سگ‌های خیابانی اختصاص داده شده است. به هر حال شهروندان حق دارند نگران امنیت خودشان در چنین مجموعه‌ای باشند و یکی از آزار‌هایی که این سگ‌ها در این سایت برای مردم دارند صدای آنهاست که موجب آلودگی صوتی شده است. در واقع این سایت مربوط به شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر شهرداری منطقه ۲۲ است که با پیگیری‌های انجام شده و همکاری شهردار منطقه ۲۲ قرار است این سایت به محل دیگری انتقال داده شود.

دریاچه خلیج فارس در روز‌های عادی و تعطیل سال میزبان چه تعداد گردشگر است؟

به طور مشخص این مجموعه در نوروز ۱۴۰۱، روزانه میزبان بیش از ۱۵۰ هزار نفر از شهروندان تهران و گردشگران شهری از نقاط مختلف کشور و به ویژه شهر‌ها و استان‌های همجوار بود. همچنین در تابستان روزانه به طور متوسط بین ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر از شهروندان برای گذران اوقات فراغت و تفریح به مجموعه دریاچه مراجعه می‌کنند که این آمار در روز‌های پایانی هفته به ۵۰ هزار نفر در روز هم می‌رسد.

نحوه سرمایه‌گذاری توسعه مجموعه دریاچه خلیج فارس (چیتگر) چگونه انجام می‌شود؟

هرگونه توسعه و بارگذاری جزایر تنب بزرگ و ابوموسی نیز علاوه بر لزوم مطابقت طرح‌های پیشنهادی با سند بالادستی، نیازمند جذب سرمایه‌گذار است. به همین منظور پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در مجموعه دریاچه برای سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهر تهران ارسال شده و در همایش و نمایشگاه معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری شهر تهران معرفی شدند. از سوی دیگر مدیریت مشارکت‌ها و توسعه منابع شرکت عمرانی کارکنان شهرداری تهران نیز آمادگی دارد تا طرح‌های سرمایه‌گذاری متقاضیان را دریافت و پس از ارزیابی بر اساس سند جامع سرمایه‌گذاری مصوب شورای اسلامی شهر تهران هماهنگی‌های لازم را با مراجع بالادستی انجام دهد. ناگفته نماند فرصت‌های سرمایه‌گذاری در مجموعه دریاچه شهدای خلیج فارس فقط به جزایر محدود نمی‌شود و در سایر زمینه‌ها به ویژه در حوزه نوآوری شهری و محصولات و خدمات دانش بنیان در زمینه تفریح، اوقات فراغت و گردشگری شهری پذیرای طرح‌های سرمایه‌گذاری و مشارکت است.

ساعت کار مجموعه تفریحی گردشگری دریاچه خلیج فارس تغییری یافته یا مانند گذشته است؟

ساعت کار مجموعه از طلوع آفتاب تا ساعت ۲۴ است. با توجه به اینکه شهروندان از ساعات ابتدایی طلوع آفتاب برای ورزش صبحگاهی وارد مجموعه دریاچه شهدای خلیج فارس می‌شوند، لازم است که همکاران ما در بخش نگهداشت از ساعت ۱۲ شب نسبت به تخلیه مجموعه اقدام و بلافاصله ضمن جمع‌آوری زباله‌ها و رفت و روب معابر، مشغول آبیاری فضای سبز مجموعه شوند، در واقع گروه‌های مختلف فنی و خدمات شهری در فاصله بین ساعت ۱۲ شب تا طلوع آفتاب برای پاکسازی و نگهداشت مجموعه مشغول به کار هستند.