در سفر‌های قبلی اردوغان به تهران چه گذشت؟

رئیس جمهور ترکیه برای بار چهارم از زمان ریاست جمهوری خود و این بار برای برای حضور در هفتمین نشست سران روند آستانه و هفتمین نشست شورای عالی همکاری ایران و ترکیه به تهران سفر می‌کند.

به گزارش ایسنا، قرار است امروز دوشنبه ۲۷ تیر ۱۴۰۱، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه برای حضور در هفتمین «نشست سران روند آستانه» به تهران سفر کند. البته در این سفر، اردوغان علاوه بر شرکت در نشست آستانه، در هفتمین نشست شورای عالی همکاری ایران و ترکیه هم شرکت خواهد کرد. این سفر اولین حضور رئیس جمهوری ترکیه در ایران بعد از ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی است.

رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه پس از آن که از مرداد ۱۳۹۳ به ریاست جمهوری رسید، این هفته برای چهارمین بار به تهران سفر می‌کند تا در نشست سران روند آستانه حاضر شود. اردوغان در زمان نخست‌وزیری خود هم سفر‌هایی به ایران داشته است. همچنین هفتمین نشست شورای عالی همکاری ایران و ترکیه، موضوع دیگر سفر اردوغان به تهران است. نشستی که در زمان ریاست جمهوری عبدالله گل که اردوغان نخست‌وزیر دولتش بود برای اولین بار در ۱۹ خرداد ۱۳۹۳ در آنکارا برگزار شد و با روی کار آمدن اردوغان به عنوان رئیس‌جمهور برای بهبود روابط ایران و ترکیه ادامه پیدا کرد.

اردوغان پس از ریاست جمهوری برای اولین بار در ۱۸ فروردین ۱۳۹۴ در دولت اول حسن روحانی و برای حضور در دومین نشست شورای عالی همکاری ایران و ترکیه راهی تهران شد. وی پس از آن که در سعدآباد مورد استقبال رسمی قرار گرفت در مذاکرات خصوصی روسای جمهوری ایران و ترکیه شرکت کرد. بعد از آن نشست خبری روسای جمهوری دو کشور برگزار شد که در این نشست، روسای جمهور ایران و ترکیه بر ضرورت گسترش بیش از پیش روابط دوجانبه، ارتقای حجم روابط اقتصادی و لزوم مقابله با تروریسم و جلوگیری از قتل و خونریزی در منطقه تأکید کردند.

روحانی در این نشست خبری، مذاکرات دوجانبه و تفاهمات دو طرف در دومین جلسه شورای عالی همکاری ایران و ترکیه را بسیار مهم و مطلوب توصیف کرد و گفت: در این جلسات در زمینه گسترش روابط دوجانبه، موضوع انرژی، حمل و نقل، ترانزیت، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دو طرف در کشور‌های یکدیگر و کشور‌های ثالث و مسائل مربوط به تجارت و تعرفه ترجیحی و نیز موضوعات فرهنگی و علمی و تحقیقاتی بحث و بررسی انجام گرفت.

اردوغان هم در این نشست خبری بر اهتمام ترکیه به منظور ارتقای سطح روابط کشورش در زمینه‌های مختلف با ایران تأکید و اظهار کرد: مذاکرات و توافقات امروز گام مهمی در توسعه روابط دو کشور خواهد بود و در دوران جدید می‌توانیم گام‌های مشترک بسیاری را با یکدیگر به سمت جلو برداریم و ترکیه برای برداشتن این گام‌ها مصمم است.

پس از آن، ایران و ترکیه ۸ سند همکاری و یک بیانیه مشترک امضاء کردند که در این بیانیه بر گسترش بیش از پیش همکاری‌های دو کشور در عرصه‌های مورد علاقه تاکید شد.

در بخشی از این بیانیه آمده است: «دو طرف ضمن تاکید مجدد بر هدف‌گذاری انجام شده ۳۰ میلیارد دلاری در روابط تجاری دو کشور برای آینده نزدیک، اجرای مناسب موافقتنامه تجارت ترجیحی از سوی سازمان‌های ذیربط و همچنین ایفای نقش فعال بخش خصوصی دو کشور از جمله اتاق‌های بازرگانی، شورای مشترک روابط تجاری و… را مثبت قلمداد و خواستار افزایش تعامل آن‌ها برای توسعه تجارت بین دو کشور شدند. در این چارچوب آنان بر نیاز به تدوین یک سند همکاری برای تسهیل تجارت بین دو کشور در اولین فرصت ممکن تاکید کردند.»

پس از آن رئیس‌جمهور ترکیه به دیدار رهبر انقلاب اسلامی رفت و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار که رئیس‌جمهور وقت هم حضور داشت، با اشاره به منافع و مصالح مشترک ایران و ترکیه از تقویت روابط، خاطرنشان کردند: قدرت هر یک از کشور‌های مسلمان در دنیای اسلام، در واقع قدرت امت اسلامی است و سیاست کلی جمهوری اسلامی ایران این است که کشور‌های اسلامی یکدیگر را تقویت و از تضعیف هم خودداری کنند و تقویت روابط ایران و ترکیه نیز به تحقق همین هدف کمک می‌کند.

اردوغان هم در این دیدار با تاکید بر لزوم حل مسائل و مشکلات دنیای اسلام در درون آن و بدون دخالت غرب، گفت: مشکلات زیادی در منطقه وجود دارد که باید با کمک یکدیگر، آن‌ها را حل کنیم و نباید برای حل این مسائل منتظر غرب ماند.

۱۲ مهر ۱۳۹۶ زمان دومین سفر اردوغان به عنوان رئیس جمهور ترکیه به ایران بود که برای حضور در چهارمین جلسه شورای عالی همکاری ایران و ترکیه صورت گرفت. در این سفر پس از استقبال رسمی از اردوغان در سعدآباد، هیات‌های عالیرتبه ایران و ترکیه با یکدیگر مذاکره کردند. در این نشست اعضای شورای راهبردی روابط ایران و ترکیه در حضور رؤسای جمهور دو کشور اقدامات و برنامه‌های متقابل خود را در راستای توسعه همه‌جانبه مناسبات و همکاری‌های فی‌مابین تشریح کردند.

در جریان این سفر، ۴ سند همکاری میان ایران و ترکیه به امضاء رسید. یادداشت تفاهم همکاری گمرکی بین وزارت امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران و وزارت گمرک و تجارت جمهوری ترکیه، یادداشت تفاهم همکاری بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بانک مرکزی جمهوری ترکیه، یادداشت تفاهم همکاری بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و اداره کل آرشیو دولتی نخست‌وزیری جمهوری ترکیه و یادداشت تفاهم همکاری بین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سازمان رادیو و تلویزیون دولتی جمهوری ترکیه اسنادی بود که در راستای تعمیق هر چه بیشتر سطح مناسبات تهران-آنکارا امضاء شد.

پس از آن روسای جمهور ایران و ترکیه در یک نشست خبری مشترک شرکت کردند و روحانی رئیس‌جمهور وقت در این نشست خاطر نشان کرد: در زمینه روابط دو کشور در بخش سرمایه‌گذاری، جمهوری اسلامی اعلام کرد که تسهیلات لازم را برای سرمایه‌گذاری ترکیه به‌ویژه در زمینه پتروشیمی، گردشگری، زیرساخت و حمل و نقل فراهم خواهد کرد و طرف ترکیه نیز برای سرمایه‌گذاری اعلام آمادگی کرد.

همچنین اردوغان در این نشست خبری، چارچوب مذاکرات انجام شده را بسیار مفید و سازنده توصیف کرد و گفت: ارتقای حجم روابط به میزان ۳۰ میلیارد دلار و نقشه راه دستیابی به این هدف موضوع اصلی مذاکرات امروز بود و مطمئن هستم که با افزایش روزافزون حجم روابط، مناسبات و همکاری‌های تهران و آنکارا به طور روز افزون توسعه خواهد یافت.

در این سفر روسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در یک بیانیه مشترک، با تکیه بر پیوند‌های برادری و دوستی بین دو ملت، بر اراده سیاسی در راستای تقویت همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه بین تهران و آنکارا تاکید کردند.

رئیس جمهور ترکیه مانند سفر قبلی خود در این سفر هم به دیدار رهبر انقلاب اسلامی رفت. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار که رئیس‌جمهور وقت هم حضور داشت، با تأکید بر لزوم افزایش همکاری‌های اقتصادی دو کشور، توافق و همکاری ایران و ترکیه در مسائل مهم دنیای اسلام را بسیار مهم و اثرگذار خواندند و با اشاره به منافع آمریکا و رژیم صهیونیستی از برگزاری همه‌پرسی در منطقه کردستان عراق، به تلاش دشمنان برای مشغول‌سازی ایران و ترکیه و دور کردن دو کشور از مسائل مهم منطقه اشاره کردند و افزودند: قدرت‌های خارجی و به‌ویژه رژیم صهیونیستی به‌دنبال ایجاد یک «اسرائیل جدید» در منطقه و به‌وجود آوردن وسیله‌ای برای اختلاف و نزاع هستند.

اردوغان در دیدار با رهبر انقلاب با بیان اینکه آمریکا، فرانسه و اسرائیل می‌خواهند کشور‌ها را در خاورمیانه تجزیه و از این شرایط به نفع خود بهره‌برداری کنند، خاطرنشان کرد: آن‌ها برای سوریه نیز همین نقشه را دارند و اتحاد و تصمیم واحد ایران و ترکیه در این خصوص بسیار مهم است.

رئیس‌جمهور ترکیه همچنین ابراز امیدواری کرد با برگزاری سالانه شورای راهبردی در ایران و ترکیه، تصمیمات و توافقات به‌طور جدی عملیاتی شود.

آخرین سفر اردوغان به تهران هم در ۱۶ شهریور ۱۳۹۷ در دولت دوم روحانی برای شرکت در نشست سران روند آستانه انجام شد. در این نشست، روحانی، پوتین و اردوغان، روسای جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه در یک بیانیه مشترک که در ۱۲ بند تدوین شد، با تاکید بر پایبندی مستحکم و مستمر خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین اهداف و اصول منشور ملل متحد، احترام به این اصول را از سوی همگان ضروری دانستند.

در جریان امضای سند پایانی اجلاس تهران، اردوغان تلاش کرد تغییراتی را در متن سند نهایی این اجلاس با گنجاندن عبارت برقراری آتش‌بس در ادلب ایجاد کند که گفتگو‌های صورت گرفته دراین زمینه با موافقت روسای جمهور ایران و روسیه همراه نشد.

همچنین در نشست مشترک مطبوعاتی روسای جمهور ایران، روسیه و ترکیه که بعد از انجام دور سوم مذاکرات سران سه کشور درباره سوریه در تهران برگزار شد، پاکسازی کل سوریه از حضور تروریست‌ها مورد تاکید قرار گرفت.

در جریان این سفر روحانی و اردوغان با یکدیگر ملاقاتی دوجانبه داشتند و درباره آخرین مسائل و موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی گفتگو و تبادل نظر کردند. روحانی در این دیدار با اشاره به ضرورت انجام مبادلات تجاری ایران و ترکیه با استفاده از پول‌های ملی و تجدید نظر در موافقتنامه تجارت ترجیحی، گفت: جمهوری اسلامی ایران آماده توسعه بیشتر مبادلات در حوزه انرژی با ترکیه است.

رئیس‌جمهور ترکیه هم در این دیدار مواضع دولت آمریکا در قبال سایر کشور‌ها را غیر قابل قبول و بدون ثبات دانست و اظهار کرد: ایران و ترکیه باید در شرایط کنونی برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی برنامه‌ریزی کنند و تجارت دو کشور هر چه بیشتر گسترش پیدا کند.

اردوغان در این سفر هم با رهبر انقلاب اسلامی دیدار کرد و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدار که اسحاق جهانگیری معاون اول وقت رئیس‌جمهور در آن حضور داشت، مهم‌ترین نیاز امروز دنیای اسلام را نزدیکی هرچه بیشتر کشور‌های اسلامی و هم‌افزایی آن‌ها دانستند و گفتند: اتحاد و همکاری کشور‌های اسلامی قطعاً زمینه‌ساز حل مشکلات منطقه خواهد بود و به همین دلیل استکبار و در رأس آن آمریکا از همکاری و نزدیکی کشور‌های اسلامی و شکل‌گیری یک قدرت اسلامی نگران است.

همچنین رئیس‌جمهور ترکیه در این دیدار پراکندگی و نبود انسجام میان کشور‌های اسلامی را از عوامل بروز وضع کنونی برشمرد و یادآور شد: به علت نوع رفتار غرب در قبال کشور‌های مستقل اسلامی، اوضاع از حساسیت بیشتری برخوردار است و همین مسئله ایجاب می‌کند همبستگی و برادری به‌ویژه میان جمهوری اسلامی ایران و ترکیه افزایش یابد.

اردوغان امروز برای بار چهارم و این بار در دولت اول سید ابراهیم رئیسی و برای حضور در در نشست سران روند آستانه که موضوع آن به همکاری‌های مشترک ایران، ترکیه و روسیه در سوریه مرتبط است به تهران سفر خواهد کرد. سفری که حضور در هفتمین نشست شورای عالی همکاری ایران و ترکیه هدف دیگر اردوغان و هیات همراهش خواهد بود. مراسم استقبال رسمی از رئیس‌جمهور ترکیه صبح سه‌شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۱ و در مجموعه تاریخی-فرهنگی سعدآباد با حضور رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود.