رمزگشایی از سفر بایدن

وقتی رئیس‌جمهور آمریکا در هفته جاری در اولین سفر خود به‌عنوان رئیس دولت ایالات متحده به خاورمیانه سفر کند، منطقه‌‌ای را خواهد یافت که در آن اتحادها، اولویت‌‌ها و روابط با ایالات متحده از آخرین سفر رسمی او در ۶سال پیش، به‌طور قابل توجهی تغییر کرده است. «پاتریک کینگزلی» در گزارش ۱۰ژوئیه در نیویورک‌تایمز نوشت، سفر او از اسرائیل و کرانه باختری اشغالی آغاز می‌شود و انتظار می‌رود این سفر بر تقویت سریع روابط اسرائیل با کشورهای عربی و مشارکت نظامی اعراب و اسرائیل برای مقابله با تهدیدات منطقه‌ای تمرکز کند. او سفر خود را با حضور در عربستان سعودی پایان می‌‌دهد؛ کشوری که در خلیج‌‌فارس قرار گرفته و غرب از او می‌‌خواهد نفت بیشتری را تولید کند تا مرهمی باشد بر بحران فزاینده انرژی در جهان که با جنگ در اوکراین آغاز و شدت یافته است.

به گزارش دنیای اقتصاد، زمانی که بایدن آخرین‌بار در سال‌۲۰۱۶ به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور از اسرائیل دیدار کرد، این رژیم تنها با دو کشور عربی- مصر و اردن- روابط دیپلماتیک داشت. اما اکنون، این رژیم به‌طور فزاینده‌ای در اکوسیستم دیپلماتیک خاورمیانه جای گرفته آن هم پس از چندین معامله مهم که با میانجی‌گری دولت ترامپ انجام گرفت که روابط بین اسرائیل و سه کشور عربی دیگر یعنی بحرین، مراکش و امارات متحده عربی را عادی‌سازی کرد. در کرانه باختری، بایدن با مقامات فلسطینی دیدار خواهد کرد و ممکن است حمایت اقتصادی جدیدی را اعلام کند. اما تحلیلگران و دیپلمات‌ها گفتند که انتظار تحولات عمده در روابط اسرائیل و فلسطین را ندارند. «آلون پینکاس» سرکنسول سابق اسرائیل در نیویورک می‌گوید: «مشارکت ایالات متحده - چه رسد به مداخله رئیس‌جمهور این کشور- در مناقشه اسرائیل و فلسطین دیگر اولویت ندارد. ایالات متحده به مدیریت ائتلاف‌ها بازگشته و به همین دلیل است که ائتلاف اسرائیلی-عربی در راستای مهار تهدیدات منطقه‌ای برای ایالات متحده بسیار مهم‌تر از حل مناقشه است.»

انتظار می‌رود بایدن و میزبانان اسرائیلی‌اش درباره تقویت سامانه هماهنگی نظامی بین اسرائیل، متحدان جدید عرب و ارتش ایالات متحده گفت‌وگو کنند. به گفته مقامات اسرائیلی، این سامانه (که در آخرین دیدار رسمی بایدن غیرقابل تصور می‌نمود) به ارتش‌های شرکت‌کننده اجازه می‌دهد به صورت واقعی درباره تهدیدات هوایی منطقه‌ای ارتباط برقرار کنند. مقام‌های اسرائیلی می‌گویند که از این سامانه قبلا برای کمک به سرنگونی چندین پهپاد استفاده شده است. حتی صحبت‌هایی درباره مشارکت عربستان سعودی در هماهنگی‌های نظامی وجود دارد؛ کشوری که در حال حاضر هیچ رابطه آشکاری با اسرائیل ندارد. «توماس آر.نیدز» سفیر ایالات متحده در اسرائیل، در پادکست اخیری که توسط روزنامه اسرائیلی هاآرتص برگزار شد، گفت: «ما در این سفر عادی‌سازی رابطه با عربستان سعودی را اعلام نمی‌کنیم.» اما این آغاز روندی خواهد بود که «اهمیت امنیت منطقه را نشان خواهد داد.»

از نظر تاریخی، مقامات سعودی گفته‌اند که تا زمان تشکیل کشور فلسطین از روابط رسمی با اسرائیل اجتناب خواهند کرد. اما رهبران سعودی به‌طور فزاینده‌ای از رهبری فلسطین انتقاد کرده‌اند و دو مفسر سعودی در روزهای اخیر از عادی‌سازی روابط با اسرائیل حمایت کرده‌اند. رسانه‌های خبری اسرائیل همچنین از مذاکرات پشت پرده برای افزایش پرواز تعداد هواپیماهای اسرائیلی بر فراز عربستان و تضمین حمایت اسرائیل برای تغییر در نقش نیروهای حافظ صلح بین‌‌المللی در دو جزیره کوچک استراتژیک در نزدیکی سواحل جنوبی اسرائیل که در سال۲۰۱۷ به عربستان سعودی تحویل داده شد، خبر داده‌اند.

«اساوی فرج» یک وزیر اسرائیلی نیز روز پنج‌شنبه گفت که از عربستان سعودی خواسته تا به پروازهای مستقیم از اسرائیل برای تسهیل سفر زیارتی اقلیت مسلمان اسرائیل از مکه اجازه نشستن دهد. «ایتامار رابینوویچ» سفیر سابق اسرائیل در واشنگتن گفت: «نزدیکی جدیدی بین اسرائیل و کشورهای خلیج‌فارس وجود دارد. سوال این است: آیا ایالات متحده می‌تواند با استفاده از تمام این آجرها، چیز جدیدی بسازد؟» سفر بایدن همچنین به ایالات متحده این فرصت را می‌دهد که اختلافات خود را با اسرائیل بر سر چگونگی مهار برخی تنش‌ها و تهدیدهای منطقه‌ای از بین ببرد یا کاهش دهد. از زمان کناره‌گیری بنیامین نتانیاهو- نخست وزیر سابق اسرائیل که با حزب دموکرات روابط شکننده‌ای داشت- روابط بین اسرائیل و ایالات متحده بهبود یافته است. هر دو طرف از تعاملات گرم صحبت می‌کنند و هیچ دعوای عمومی بزرگی میانشان وجود نداشته است.

این پویایی با وجود تغییرات اخیر در کابینه اسرائیل و روی کار آمدن یاییر لاپید‌‌ (به‌عنوان نخست‌وزیر موقت) همچنان ادامه دارد. با این وجود، اسرائیل در خفا با تلاش‌‌های آمریکا برای کنار با آمدن با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور مخالف است و ورود بایدن به منطقه تا حدی تلاشی برای اطمینان دادن به اسرائیل است که واشنگتن از این رژیم در برابر تهدیدات منطقه‌ای حمایت می‌‌کند. نیدز در پادکست گفت: «هیچ‌کس نسبت به تعهد و عشق بایدن به اسرائیل تردید ندارد. امنیت اسرائیل در ایالات متحده از اهمیت بالایی برخوردار است.» با این حال، مذاکرات بایدن با فلسطینی‌‌ها نوید اتفاقات بیشتری را می‌‌دهد. آخرین مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین که با میانجی‌گری آخرین دولت دموکرات انجام شد، با شکست مواجه شده است. با توجه به کاهش امیدها برای پایان دادن به اشغال کرانه باختری توسط اسرائیل در آینده نزدیک و کاهش علاقه آمریکا به جست‌وجوی راهی برای آن، مذاکرات مجدد بسیار بعید تلقی می‌شود.

مقامات آمریکایی، از جمله نیدز تاکید می‌کنند که دولت بایدن به راه‌حل دو کشوری برای این مناقشه معتقد است. اما تحلیلگران می‌گویند که تثبیت شهرک‌های اسرائیلی در کرانه باختری، اختلافات درون رهبری فلسطین و بی‌علاقگی اسرائیل به مذاکرات صلح همگی باعث می‌شود که فرجام مذاکرات صلح به‌طور فزاینده‌ای دور از دسترس به نظر برسد. دولت بایدن می‌گوید حدود ۵۰۰میلیون دلار کمک مالی به فلسطینی‌ها از جمله برای دپارتمان سازمان ملل که کمک‌هایی به پناهندگان فلسطینی ارائه می‌کند، اختصاص داده است. ایالات متحده همچنین از اقداماتی مثل گسترش شهرک‌سازی که راه‌حل دو دولتی را کمتر عملی می‌کند، انتقاد کرده است. اما آمریکا نتوانسته چندین اقدام اتخاذشده در دولت ترامپ را که فلسطینیان آن را تضعیف‌کننده تلاش خود می‌‌دانستند، معکوس سازد. وزارت امور خارجه به‌طور رسمی تصمیم دولت ترامپ مبنی بر مشروعیت بخشیدن به شهرک‌‌های اسرائیلی در کرانه باختری را که اکثر کشورهای جهان غیرقانونی می‌‌دانند، لغو نکرده است. پس از فشار اسرائیل، ایالات متحده هنوز کنسولگری خود را به روی فلسطینی‌ها در بیت‌المقدس که در زمان ترامپ بسته شده بود، باز نکرده است. نمایندگی فلسطین در واشنگتن- که در زمان ترامپ نیز بسته شده بود- همچنان بسته است. خشم فلسطینی‌‌ها در هفته گذشته پس از آن افزایش یافت که ایالات متحده به این نتیجه رسید که شیرین ابوعاقله (روزنامه‌‌نگار برجسته فلسطینی- آمریکایی که در ماه مه در کرانه باختری به ضرب گلوله کشته شد)، به احتمال زیاد به صورت تصادفی کشته شد. آمریکا افزود که نیازی نیست اسرائیل درباره سربازی که این اقدام را انجام داد، تحقیق کند. تشکیلات خودگردان فلسطین اما اسرائیل را به کشتن عمدی خانم عاقله متهم کرد.