آیا «هیولاخوانی» توقیف است؟

روح‌الله جعفری کارگردان و مدرس تئاتر درباره سرنوشت اجرای نمایش «هیولاخوانی» که قرار بود از ۴ مردادماه در تالار حافظ به صحنه برود گفت: گروه تئاتر گیتی از نیمه دوم سال ۹۸ نمایشنامه «هیولاخوانی» نوشته نغمه ثمینی را برای اجرا در تالار حافظ تمرین می‌کرد که بعد از سه ماه تمرین، در دی ماه درخواست بازبینی دادم و یک روز بعد نمایش مورد بازبینی قرار گرفت و مجوز اجرای کار برای فروردین و اردیبهشت ۹۹ صادر شد.

به گزارش مهر، وی ادامه داد: متاسفانه با گسترش بیماری کرونا و تعطیلی تماشاخانه‌ها و فعالیت‌های تئاتری اجرای نمایش نیز به تعویق افتاد. در این فاصله پوستر نمایش با طراحی امیر رجبی جزو آثار برگزیده مسابقه پوستر سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در سال ۹۹ بود که در کتاب «پلاکات» نیز چاپ شد. در سال ۱۴۰۰ مجدداً برای اجرای نمایش اقدام کردم که طی توافقی که با سالن داشتم نوبت اجرای نمایش «هیولاخوانی» برای مرداد ۱۴۰۱ داده شد از این رو تمرین‌ها را مجدداً از دی ماه ۱۴۰۰ آغاز کردیم که تا ۲۳ خرداد ماه ۱۴۰۱ ادامه داشت.

او گفت: در حالی که ۲۳ خرداد ماه از طرف شورای نظارت اداره کل هنر‌های نمایشی با من تماس گرفتند و گفتند که تمرین‌های نمایش را متوقف کنم و دیگر نمایش را کار نکنم. وقتی علت را جویا شدم به من گفتند که باید حضوری نزد رئیس شورای نظارت و ارزشیابی بروم و با وی صحبت کنم.

این کارگردان درباره دلائل لغو مجوز تمرین «هیولاخوانی» توضیح داد: وقتی از آقای امیری رئیس جدید شورای نظارت دلیل این اقدام را جویا شدم به من گفت که به ما اعلام کردند که مجوز اجرای این اثر نمایشی را صادر نکنیم و اگر شما نویسنده دیگری برای اجرا متن انتخاب می‌کردید شما را متوقف نمی‌کردیم. رئیس شورای نظارت در این ملاقات به من گفت که ما باید خودمان را با نهاد‌های بالادستی هماهنگ کنیم. از وی خواستم نهادی را که باعث توقف نمایش شده به من معرفی کند تا خودم شخصاً با آن‌ها وارد گفتگو و تعامل شوم که طبیعتاً پاسخی دریافت نکردم. معرفی نکردن این نهاد‌ها به مثابه روبرو شدن هنرمند با اشباح غیرمرئی است و، چون دیده نمی‌شوند هر آسیبی را به هنرمندان وارد می‌کنند.

جعفری با گلایه از بدعت تازه‌ای که در زمینه توقیف نمایش‌ها گذاشته شده است، بیان کرد: در همه سال‌های گذشته مسائل نظارتی و سانسور وجود داشته است، اما اینکه جلوی تمرین‌های یک نمایش گرفته شود یک بدعت جدید در تئاتر به حساب می‌آید که من و گروهم با آن مواجه شدیم. چون علاوه بر موارد ممیزی که قبل از صدور مجوز اجرا به گروه ارائه می‌شود معمولاً در زمان اجرا به دلایل مختلف جلوی روی صحنه رفتن نمایش و فروش بلیت گرفته می‌شود، اما در اتفاق تازه‌ای که شاهدش هستیم جلوی تمرین نمایش ما را گرفته‌اند در حالی که مشخص نیست اصلاً بر اساس چه استدلالی اجازه دارند جلوی تمرین یک نمایش را که مجوز اجرا داشته و قرار بوده چند وقت بعد به صحنه برود، بگیرند.

وی در پاسخ به اینکه آیا برای تمرین‌ها از پلاتو‌های دولتی استفاده می‌کرده‌اند، گفت: همه تمرین‌های این نمایش از دی ماه ۱۴۰۰ تا به حال در پلاتو‌های خصوصی انجام شده است نه پلاتو‌های دولتی. از این رو متوقف کردن تمرین‌ها به منزله این است که ما دیگر در پلاتوی خصوصی هم حق تمرین نداریم. طبق قانون فصل‌الخطاب برای متوقف کردن یک اثر نمایشی باید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد نه سازمان‌ها و نهاد‌های غیرمرتبط با مقوله فرهنگ و هنر. چه بر ما گذشته که وزارت ارشاد به لحاظ قانونی محلی از اعراب ندارد؟

کارگردان نمایش «ریچارد سوم اجرا نمی‌شود» ادامه داد: وقتی که از رئیس شورای ارزشیابی و نظارت پاسخی نگرفتم به سراغ مدیرکل هنر‌های نمایشی رفتم که وی نیز همان سخنان مدیر زیرمجموعه‌اش را به من تحویل داد و تلویحاً اعلام کرد کاری از دست اداره کل برای این نمایش برنمی‌آید. تا ۸ تیر ماه برای حل این مشکل چند بار با مدیرکل هنر‌های نمایشی تماس و دیدار داشتم، اما متاسفانه به نتیجه‌ای نرسیدم از این رو با محمود سالاری معاون هنری وزارت ارشاد تماس تلفنی برقرار کردم و گفتم چه کسی باید پاسخگوی این خسارت مادی و معنوی که به گروه وارد شده، باشد و چرا پایبند به گفتگو برای حل مشکل این نمایش نیستند. متاسفانه تا امروز اجرای این نمایش در هاله‌ای از ابهام باقی مانده و معلوم نیست که کار توقیف شده یا خیر.

این کارگردان تئاتر درباره بلاتکلیف بودن اجرای نمایش «پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی» نیز که قرار بود زمستان امسال در تئاترشهر به صحنه برود، عنوان کرد: طبق تفاهم‌نامه‌ای که در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ با ابراهیم گله دارزاده داشتم نمایش «پیکر زن همچون میدان نبرد در جنگ بوسنی» نوشته ماتئی ویسنی یک، در جدول اجرا برای بهمن و اسفند ۱۴۰۱ در سالن چهارسو قرار گرفت. از زمان آغاز تمرین‌های نمایش «هیولاخوانی» در سال ۹۸ و زمان ریاست سعید اسدی بر مجموعه تئاترشهر درخواست اجرا را هم ارائه داده بودم که بعد از تایید نشدن چند متن مورد نظرم در نهایت این نمایشنامه در دوره آقای گله دارزاده برای اجرا پذیرفته شد، اما با حضور محمدجواد طاهری به‌عنوان ریاست جدید تئاترشهر ایشان اعلام کرد که شورای جدیدی برای بررسی تقاضا‌ها تشکیل می‌شود و تئاترشهر پایبند به جدول اجرا‌های تعیین شده و تعهدات مدیر قبلی نیست و تفاهم نامه‌ها کاغذپاره‌ای بیش نیستند و ارزشی ندارند. از این رو گروه‌های متقاضی باید مجدداً درخواست خود را جهت بررسی به ثبت برسانند.

وی در پایان صحبت‌هایش متذکر شد: مدیر یک سالن دولتی، زیرمجموعه وزارت ارشاد محسوب می‌شود از این رو شخصاً نمی‌تواند قوانین و تعهدات را نادیده بگیرد. اجازه نمی‌دهم حق و حقوق گروهم بعد از سه سال تضعیف شود. متاسفانه پاسخ شفافی به من داده نمی‌شود و از آنجا که من پایبند به گفتمان تعاملی هستم تلاش کردم این مساله را با خرد و عقلانیت دنبال کنم، اما متاسفانه تاکنون جوابی دریافت نکردم. در حال حاضر وضعیت اجرای هر ۲ اثر من نامشخص است و همین مساله خسارت‌های مادی و معنوی زیادی را به گروه تئاتر «گیتی» وارد کرده است. جلوی اجرای یک گروه نمایشی را گرفتن به مثابه این است که جلوی شریان حیات آن‌ها را بگیرند و من حق طبیعی خودم می‌دانم که از همه امکانات و ظرفیت‌ها برای حل کردن این مشکل استفاده کنم.