اینستاگرام یکی از این شبکه‌های اجتماعی فراگیر در ایران است و به همین خاطر شناخت کافی نسبت به فضای غالب در آن ضروری می‌باشد و سیاستگذاران فرهنگی باید اشراف کامل نسبت به نوع محتوا و تأثیرگذاران در اینستاگرام را کسب نمایند.
به گزارش فارس، دنیای اینستاگرام با دنیای تلگرام و توئیتر متفاوت است و به طور کلی مختصات هر شبکه اجتماعی منحصر به فرد است. به عبارتی با وجود اشتراکات موجود در شبکه‌های اجتماعی، موضوعات اصلی یا ژانر‌های هر کدام با دیگری متفاوت است.
صفحه اینستاگرام با افکار عمومی مردم و زندگی روزمره مرتبط است. فهم و درک چشم انداز کلی مردم جامعه به وسیله ارزیابی این فضا میسر می گردد.
ژانر‌های اینستاگرام عبارتند از: عکاسی، آشپزی، طرفداران سلبریتی ها، اینفلوئنسرها، انگیزشی و غیره. همچنین اینستاگرام قابلیت‌های متعددی دارد که شامل: هشتگ زدن (برچسبگذاری پست ها)، جست‌وجو و کشف مطالب و تصاویر، منشن (اشاره کردن)، کالکشن، کامنت، کپشن، لایو، استوری و ... است.
اینستاگرام به عنوان یک رسانه اجتماعی تا دسامبر ۲۰۱۰ در حدود یک میلیون کاربر داشت. کاربران فعال آن در آوریل سال ۲۰۱۲ به بیش از ۱۰۰ میلیون و در دسامبر ۲۰۱۴ به بیش از ۳۰۰ میلیون رسیدند. این روند رشد ادامه پیدا کرد به صورتی که تنها طی مدت دو سال توانست تعداد کاربران خود را از ۳۰۰ میلیون نفر به ۶۰۰ میلیون نفر افزایش دهد.
طبق آمار تعداد کاربران اینستاگرام از ۴۰۰ به ۵۰۰ میلیون نفر حدود ۹ ماه به طول انجامید و در عرض شش ماه از ۵۰۰ میلیون نفر به ۶۰۰میلیون نفر افزایش یافت. در ژوئن ۲۰۱۸ تعداد کاربران این شبکه مجازی به بیش از یک میلیارد نفر در جهان رسید. این روال در سال ۲۰۲۱ به حدود یک میلیارد و دویست میلیون و در حال حاضر به یک میلیارد و چهارصد میلیون کاربر در سطح جهان رسیده است.
در اینستاگرام بیشتر افراد مشهور با عنوان سلبریتی (هنرمندان، مدل‌ها و...) صفحات پر مخاطب دارند و فضای غالب اینستاگرام در دست این افراد است. به عبارتی تأثیرگذارترین ها در این شبکه اجتماعی متعلق به همین افراد می باشد. موضوعات غالب در این شبکه اجتماعی موضوعات فرهنگی و اجتماعی است. درآمد اصلی صاحبان صفحات در اینستاگرام در وهله اول تبلیغات و در سطح دوم خرید و فروش صفحات پر دنبال کننده (با دنبال کننده بالا) است.
محبوبیت این برنامه در ایران سبب شده رشد آن همچنان ادامه داشته باشد. طبق آمار مرکز پژوهشی بتا تعداد کاربران اینستاگرام از ۲۴ میلیون کاربر در سال ۹۶ به ۴۸ میلیون کاربر در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
یعنی در طی ۴ سال رشد دو برابری داشته است. بررسی‌های دقیق‌تر نشان می‌دهد که رشد فالوئر کاربران برتر شامل سلبریتی‌ها و اینفلوئنسر‌های اینستاگرام نسبت به کاربران معمولی این برنامه، افزایش قابل توجهی داشته است. به طوری که بر اساس گزارش مرکز پژوهشی بتا دنبال‌کنندگان سلبریتی‌ها در طی دو تا سه سال اخیر گاه به ۵ تا ۱۰ برابر هم رسیده‌اند.
آمار‌ها بیانگر این است که در سال ۱۴۰۰ چهل و هشت میلیون کاربر ایرانی در این شبکه به کنشگری می‌پردازندکه در حال حاضر این تعداد افزایش یافته است. در حقیقت بیش از نیمی از جمعیت جامعه ایران در اینستاگرام عضو هستند. این درحالی است که شبکه اجتماعی اینستاگرام برای تحلیل افکار عمومی مردم کاربرد دارد.
همچنین در اینستاگرام کاربران با بیش از پنجاه صفحه با دنبال کننده بیش از ۳ میلیون کاربر و بیش از هزار صفحه با دنبال کننده بیش از یک میلیون به فعالیت می پردازند. به عبارتی از مجموع ۴۸ میلیون کاربر، برخی از صفحه‌های اینستاگرام (با وجود صفحه‌های متنوع در اینستاگرام) بیش از ۳ میلیون دنبال کننده دارند.
افزون بر این لازم به اشاره است که کاربران این شبکه اجتماعی در طول یک سال بیش از یک میلیارد محتوا تولید می کنند که در قیاس با تلگرام و توئیتر رقم قابل توجهی است.
آنچه بایستی در مورد اینستاگرام بیشتر مورد توجه قرار بگیرد سطح کاربران پر نفوذ است، در حال حاضر بررسی‌های مرکز پژوهشی بتا نشان می‌دهد بیش از ۷ هزار اکانت ایرانی با بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده فعالیت می‌کنند که در سطح اینفلوئنسرها در میان بقیه شبکه‌های اجتماعی مانند توئیتر یا تلگرام بی نظیر است.
در ادامه به تحلیل و بررسی پیج‌ها و صفحات اینستاگرام ایرانی می‌پردازیم که بیش از پانصد هزار دنبال کننده دارند.
با بررسی صفحات بیش از ۵۰۰ هزار نفر دنبال کننده که در حقیقت کاربران برتر و پر نفوذ اینستاگرام به حساب می‌آیند، حدود یک سوم که سی و یک درصد است را سلبریتی‌ها که شامل بازیگران، خواننده، طنز پرداران، هنرمندان مطرح و... می‌شوند را تشکیل می‌دهند. بعد از سلبریتی‌ها صفحات طنز و سرگرمی حدود یک پنجم صفحات پرنفوذ را با بیست درصد از کل صفحات بیش از ۵۰۰ هزار دنبال کننده را به خود اختصاص داده است.
در رتبه سوم صفحات دانستنی و آموزشی قرار دارد که حدود یازده درصد از این صفحات می‌باشد، صفحاتی که با موضوعات علمی و دانستی و همچنین آموزش در موضوعات مختلف فعالیت می‌کنند و توانستند سومین موضوعی باشند که بیشترین صفحات پر نفوذ را دارد.
در جایگاه بعد با حدود هشت درصد صفحاتی قرار دارند که به صورت فروشگاهی و یا با محوریت تبلیغات تخصصی و معرفی محصول فعالیت می‌کنند، در حقیقت تعداد زیادی از صفحات پر نفوذ به تبلیغات مشغول هستند، اما این صفحات کارکرد تخصصی دارند، همچین برند‌های مطرح مانند اسنپ، میهن و... در این گروه قرار دارند.
صفحات مربوط به ورزشکار‌های سطح بالا و همچنین صفحات با موضوع فعالیت ورزش در کنار صفحات رسمی و هواداری تیم‌های ورزشی با سهم هفت درصدی در این گروه قرار می‌گیرد. بلاگر‌ها که بیشتر اینستاگرام محل تولید و رشد شخصیت مجازی آن‌ها است با سهم شش درصد در جایگاه بعدی قرار دارند.
همچنین رسانه که شامل رسانه‌های فارسی زبان داخلی و خارجی می‌شوند با سه درصد و صفحات با موضوع فرهنگ، هنر و ادبیات در کنار صفحات موسیقی و صفحاتی با محوریت روانشناسی و توسعه شخصی و صفحات آشپزی هرکدام با سهم دو درصدی در نیمه پایین موضوعات اصلی صفحات پر نفوذ اینستاگرام قرار دارند.
صفحات سیاسی و شخصیت‌های سیاسی و همچنین صفحات مذهبی و شخصیت‌های شاخص مذهبی در کنار صفحاتی با موضوع پزشکی و سلامت و صفحاتی با محوریت طراحی داخلی و دکوراسیون و صفحاتی که به صورت تخصصی به موضوع سفر و گردشگری می‌پردازند هرکدام به صورت جداگانه با سهم یک درصدی در انتهای این نمودار قرار دارند.
