این خطای دید تاریکی که می‌خواهد شما را ببلعد!

آیا شما هم هنگامی که به نقطه سیاه در این تصویر خیره می‌شود، حرکت کردن و گسترش یافتن آن را می‌بینید؟ علت این خطای دید احتمالا این است که این تصویر مغز شما را به گشاد کردن مردمک‌هایتان وا می‌دارد.

به گزارش همشهری به نقل از اینسایدر، پژوهشگران در دانشگاه اسلو در نروژ و دانشگاه ریتسومیکان این خطای دید را برای این ساخته‌اند تا چگونگی دریافت تصاویر به وسیله مغز در زمان واقعی را آزمایش کنند.

این پژوهشگران در یک بررسی کوچک شامل ۵۰ مرد و زن دارای بینایی طبیعی با استفاده از ردیاب مادون‌قرمز دریافتند که مردمک‌های اغلب شرکت‌کنندگان هنگام خیره شدن به این تصویر گشاد می‌شوند. هر چه میزان پاسخ یک شرکت‌کننده به این خطای دید بیشتر بود، پاسخ گشاد شدن مردمک در او هم قوی‌تر بود.

چشم‌های شما به طور ناخودآگاه با نور محیط اطراف تطبیق می‌کنند، هنگامی محیط تاریک است برای رساندن نور بیشتر به چشم گشاد می‌شوند و هنگام نور محیط زیاد است برای جلوگیری رسیدن نور زیاد به چشم، تنگ می‌شوند.

هنگامی که شما به این تصویر نگاه می‌کنید، نقطه مرکزی در حال تاریک‌تر شدن نیست. اما ادراک ذهنی فرد از تاریک‌تر شدن آن کافی است تا مردمک‌ها را گشاد کند.

این یافته‌ها در شماره اخیر ژورنال «مرز‌ها در علوم اعصاب انسان» (Frontier in Human Neuroscience) با داوری همتا منتشر شده است.

کار این پژوهشگران مجموعه‌ای از شواهد فزاینده را تایید می‌کند که نشان می‌دهند مغز همیشه در تلاش است که اطلاعاتی را که از چشم‌ها دریافت می‌کند، به صورتی بافتمند درآورد.

مردمک‌ها معمولا در محیط تاریک گشاد می‌شوند تا به چشم‌ها برای دریافت نور بیشتر یاری برسانند.

اما برونو لانگ، استاد روانشناسی در دانشگاه اسلو و سرپرست این پژوهش می‌گوید در این توهم نوری، به خودی خود دلیلی وجود ندارد که مردمک‌ها تغییر شکل دهند، «چرا که هیچ چیز در جهان اطراف در حال تغییر نیست. ما آشکار است چیزی درون ذهن فرد تغییر کرده است.»

لانگ می‌گوید مغز هنگامی که چشم جلب این تصویر می‌شود، راهی برای ارزیابی مقدار نوری که در اطراف وجود دارد، ندارد؛ بنابراین برای تفسیر آنچه که می‌بیند، به طور مداوم سرنخ‌هایی از محیط می‌گیرد.

یک مثال از این پدیده «میم اینترنتی» سال ۲۰۱۵ درباره رنگ یک لباس زنانه بود که کاربران در رسانه‌های اجتماعی را به دو گروه تقسیم کرد: گروهی که لباس را به رنگ طلایی و سفید می‌دیدند و گروه دیگری که آن را به رنگ سیاه و آبی می‌دیدند.

فرضیه دانشمندان این است که در مورد هم این خطای دید به این علت موثر است که گرادیان روی حفره مرکزی طوری است که مغز بیننده تصور می‌کند دارد وارد یک حفره یا تونل تاریک می‌شود.

اگر حرکت و گسترش یافتن نقطه سیاه را در این توهم نوری نمی‌بینید، نگران نباشید، از ۵۰ نفر شرکت‌کننده در این بررسی هم در ۷ نفر یعنی در ۱۴ درصد افراد این خطای دید تاثیری ایجاد نمی‌کرد. به نظر دکتر لانگ این اقلیت احتمالا بر اساس تجارب گذشته تصویر فقط به صورت دوبعدی می‌بینند.

دکتر دیل پروس، عصب‌زیست‌شناسی و استاد ممتاز دانشگاه دوک در زمینه ادراک بینایی تحقیق می‌کند، می‌گوید این بررسی یک مشکل بنیادی را که همه جانوران دیگر هم با آن روبرو هستند، برجسته می‌کند. در حالیکه یک دوربین عکاسی دارای نورسنجی است که می‌توان مستقیما نور محیط را اندازه بگیرد، «ما چنین دستگاه فیزیکی را نداریم، ما نمی‌توانیم جهان را اندازه بگیریم.».

اما به گفته دکتر لانگ، در عوض «چشم ما به مغز متصل است» هنگامی که چشم با صحنه‌ای روبرو می‌شود، مغز شما «به تجزیه و تحلیل چیزی که می‌بیند، می‌پردازد و یک سناریوی احتمالی درباره آن می‌سازد و بر اساس آن خود را تطبیق می‌دهد.»

اثر این توهم نوری در گشاد کردن مردمک هنگامی که حفره سیاه در پس‌زمینه سرخابی یا مجنتا قرار می‌گرفت، بیشتر از رنگ‌های دیگر بود

این تصویر از جمله آخرین آثار در رشته‌های از توهم‌های نوری شگفت‌آوری است که بوسیله آکیوشی کیتائوکا، استاد روانشناسی ژاپنی و یکی از نویسندگان مقاله این پژوهش خلق کرده است.

کیتائوکا به خطر خلق خطای دید «مار‌های چرخان»، نقطه‌های رنگی در دایره‌های هم‌مرکز که به نظر می‌رسند مانند مار دور هم می‌چرخند، شهرت دارد.