واکنش وزارت بهداشت به اخباری درباره «معجزه درمان سرطان»

رئیس اداره مدیریت سرطان وزارت بهداشت در واکنش به برخی اخبار محققان و رسانه‌های غربی مبنی بر «درمان بیماران مبتلا به سرطان راست روده برای اولین بار در تاریخ در آزمایش بالینی یک دارو»، گفت: بسیاری از درمان‌ها و دارو‌های دیگری نیز بودند که با این واژه‌ها مطرح شدند و بعدا مشخص شد که یا کلا غلط است یا اینکه آن دارو تنها برای بخشی از درمان موثر است؛ بنابراین هنوز نظر دادن در مورد این داروی خاص خیلی زود است.

دکتر علی قنبری مطلق در گفتگو با ایسنا، درباره دارویی که در یک کارآزمایی بالینی به مبتلایان به سرطان رکتوم (راست روده) داده شده و منجر به ورود آن‌ها به مرحله بهبودی شده است، گفت: از بین ۱۰ هزار مولکولی که وارد مطالعات می‌شوند، ۱۰ مولکول وارد مطالعه بالینی شده و فقط یکی از آن‌ها به مرحله تولید می‌رسد؛ بنابراین باید در مورد همه درمان‌هایی که حتی در فاز پیش‌بالینی یا بالینی وارد می‌شوند با احتیاط نظر داد. نکته حائز اهمیت این است که حصول نتایج خوب از دارو طی مراحل اولیه کارآزمایی بالینی همیشه به این معنا نیست که در ادامه مطالعات هم قرار است نتایج خوبی که داشته، به دست بیاید.

وی با اشاره به اینکه شاخص‌های مختلفی برای درمان پذیری سرطان وجود دارد، اظهار کرد: در دسترس‌ترین شاخص برای ارزیابی یک دارو، "میزان پاسخ به درمان" یا به اصطلاح Response Rate است که هر چند مهم است، اما لزوما به معنای نتایج خوب در آینده نخواهد بود.

او با تاکید بر اینکه برای هر دارو و روش درمانی جدید باید منتظر ماند و نتایج سال‌های آتی را هم بررسی کرد، گفت: باید دید این دارو طی سالیان بعد تا چه اندازه باعث افزایش بقا (Survival) و طول عمر مبتلایان به سرطان می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ادامه داد: اینکه یک دارو در یک مطالعه روی ۱۲ نفر نتایج خوبی از نظر پاسخ به درمان داشته باشد لزوما به این معنا نیست که در آینده نیز بیماران طول عمر بیشتری خواهند داشت.

رئیس اداره مدیریت سرطان وزارت بهداشت، اظهار کرد: مطالعات بعدی باید روی تعداد بیشتری از بیماران انجام شود و پیگیری‌های بیشتری هم در مورد آن داشته باشیم تا بتوان اظهار نظر دقیق‌تری انجام داد. در واقع باید ماه‌ها و سال‌ها و معمولا ۵ سال از مصرف یک دارو و پیگیری یک اقدام بگذرد تا بتوان گفت چه میزان اثربخشی طولانی مدت دارد.

وی افزود: نکته دیگری که اهمیت دارد این است که در بیشتر موارد درمان سرطان، چندین نوع روش درمانی در کنار یکدیگر موثر هستند؛ این موضوع بویژه در خصوص توموری مانند تومور رکتوم (راست روده) اهمیت خاصی دارد. از آنجایی که در این سرطان، کنترلِ موضعی تومور بسیار مهم است، بعید است که از روش‌های دیگر درمانی مانند جراحی و رادیوتراپی بی‌نیاز شویم. به همین دلیل علاوه بر اینکه ارزیابی‌های طولانی‌تری نیاز است، موضوع مهم دیگری که باید در نظر داشت انجام یک مطالعه مقایسه‌ای میان بیمارانی است که تنها این دارو را دریافت می‌کنند با بیمارانی که علاوه بر این درمان، درمان لوکال (جراحی و یا رادیوتراپی) را نیز دریافت کرده‌اند تا بتوان گفت آیا درمان با یک روش موثرتر از درمان تومور رکتوم با سه روش است یا خیر؟

او در پاسخ به این سوال که در صورت نتیجه بخش بودن این دارو آیا می‌توان از تکنولوژی ساخت آن برای دارو‌های درمان کننده سایر سرطان‌ها نیز استفاده کرد؟، گفت: دارو‌های خیلی کمی هستند که تنها برای درمان یک سرطان استفاده می‌شوند و این دارو نیز در حال حاضر برای تومور‌های دیگر مورد استفاده قرار گرفته است.

وی با تاکید مجدد بر غلط بودن اطلاق واژه‌هایی مانند «درمان قطعی سرطان» یا «معجزه درمان سرطان»، بیان کرد: خیلی از درمان‌ها و دارو‌های دیگری بودند که با این واژه‌ها مطرح شدند و بعدا مشخص شد که یا کلا غلط است یا اینکه آن دارو تنها برای بخشی از درمان موثر است و وجود آن‌ها به معنای کنار گذاشتن سایر درمان‌ها نیست. هنوز نظر دادن در مورد این داروی خاص خیلی زود است.

او درباره وضعیت شیوع سرطان‌های مرتبط با دستگاه گوارش، گفت: این سرطان‌ها اصولا سرطان‌های شایعی هستند و سرطان روده بزرگ و سرطان معده در زمره پنج سرطان اول شایع کشور شناخته می‌شوند که البته با توجه به شیوه زندگی مردم، سرطان روده بزرگ بیش از سرطان معده در کشور افزایش خواهد داشت.