عربستان در چند قدمی عادی‌سازی روابط دیپلماتیک با اسرائیل!

فرارو- دولت بایدن در حال کار برای میانجی‌گری به منظور حصول توافق‌هایی بین عربستان سعودی و رژیم اسرائیل است که می‌تواند راه را برای احیای روابط میان این دو رژیم هموار کند.

به گزارش فرارو به نقل از وال استریت ژورنال، عربستان سعودی در حال مذاکره جدی با رژیم اسرائیل برای ایجاد روابط تجاری و ایجاد ترتیبات امنیتی جدید است، زیرا پادشاهی محافظه کار سعودی تغییری را در میان افکار عمومی خود به نفع برقراری روابط رسمی با رژیم اسرائیل احساس می‌کند.

اگرچه عربستان سعودی، اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و هیچ روابط دیپلماتیکی با این رژیم ندارد با این وجود، در حال گسترش مذاکرات محرمانه خود با رهبران اسرائیل است که می‌تواند سیاست خاورمیانه را تغییر دهد.

منابع آگاه به «وال استریت ژورنال» گفته‌اند که با کمک دولت بایدن، عربستان سعودی و اسرائیل در تلاش برای میانجی‌گری توافقی هستند که می‌تواند به هواپیما‌های تجاری حقوق بیشتری برای پرواز از اسرائیل بر فراز حریم هوایی عربستان سعودی اعطا کند و راه را برای عربستان به منظور اعمال کنترل کامل بر دو جزیره استراتژیک دریای سرخ هموار کند.

به گفته منابع آگاه همزمان ریاض به مجموعه‌ای از بازرگانان اسرائیلی اجازه داده تا به عربستان سعودی سفر کنند.

وال استریت ژورنال به نقل از افراد مطلع از جریان مذاکرات مقام‌های سعودی و آمریکایی مدعی شده است که دولت عربستان سعودی در حالی این اقدامات را انجام می‌دهد که مشاهده کرده‌اند حمایت از روابط با رژیم اسرائیل در میان مردم در حال افزایش است.

شاهزاده «خالد بن سلمان» پسر «ملک سلمان» پادشاه عربستان سعودی و برادر «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی در سفر اخیر به واشنگتن به طور خصوصی به مقام‌های امریکایی گفته که نظرسنجی‌های اخیر تغییر قاطعی را به ویژه در میان شهروندان سعودی زیر ۳۰ سال نشان می‌دهد و آنان طرفدار برقراری روابط دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی هستند.

به گفته منابع آگاه هر چند ممکن است هنوز سال‌ها تا برقراری رابطه رسمی دیپلماتیک میان عربستان واسرائیل فاصله وجود داشته باشد مجموعه‌ای از گام‌های مخفیانه سیاسی، نظامی و اقتصادی می‌تواند به تلاش‌های طولانی مدت برای پایان دادن به درگیری بین این دو رژیم که ایران را تهدید مشترک خود می‌دانند سرعت بخشد.

گفتگو‌های عربستان و اسرائیل عنصری کلیدی در تلاش‌ها برای ترمیم روابط تیره بین ایالات متحده و عربستان سعودی هستند، زیرا دولت بایدن تلاش‌های «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا برای ایجاد روابط بین اسرائیل و جهان عرب را بدون منتظر ماندن به منظور یک توافق صلح اسرائیلی - فلسطینی پذیرفته است.

قرار است هفته آینده بایدن سفری سرنوشت ساز به اسرائیل و عربسان سعودی داشته باشد. اگرچه اسرائیل و عربستان سعودی از سال ۱۹۴۸ میلادی دشمنان رسمی یکدیگر بوده‌اند روابط غیررسمی این دو رژیم به چندین دهه قبل باز می‌گردد و از سال ۲۰۲۰ میلادی زمانی که دولت ترامپ میانجیگری برای حصول مجموعه‌ای از توافق نامه‌های موسوم به توافق ابراهیم را به منظور تفاهم میان رژیم اسرائیل و کشور‌های عربی آغاز کرد سرعت گرفته است.

مقام‌های اسرائیلی طی سالیان گذشته برای ملاقات‌های محرمانه به عربستان سعودی سفر کرده اند. از جمله «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر وقت اسرائیل که برای دیدار با «محمد بن سلمان» ولیعهد آن کشور و «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه وقت آمریکا در سال ۲۰۲۰ به عربستان سعودی سفر کرده بود. سفر نتانیاهو به عربستان سعودی دیدار عالی رتبه‌ترین مقام اسرائیل از عربستان بود، اما اولین دیدار یک مقام اسرائیلی از آن کشور نبوده است.

به گفته منابع آگاه، «یوزی کوهن» رئیس سابق موساد نیز چندین بار سفر مخفیانه به عربستان سعودی انجام داده بود و در آنجا با محمد بن سلمان و شاهزاده خالد که معاون وزیر دفاع است ملاقات کرده بود.

«یائیر لاپید» وزیر خارجه رژیم اسرائیل هفته گذشته گفته بود: «ما معتقدیم که ممکن است روند عادی‌سازی با عربستان سعودی داشته باشیم و این به نفع ماست».

شاهزاده «محمد بن سلمان» در مصاحبه اخیر خود گفته بود که از همکاری با اسرائیل حمایت می‌کند موضعی که چند سال پیش غیرقابل تصور بود. ولیعهد سعودی به مجله «آتلانتیک» گفت: «ما به اسرائیل به عنوان یک دشمن نگاه نمی‌کنیم ما به آنان به عنوان یک متحد بالقوه نگاه می‌کنیم که منافع زیادی وجود دارد که می‌توانیم با یکدیگر دنبال کنیم. با این وجود، پیش از دستیابی به آن باید برخی از مسائل را حل کنیم».

از جمله این موضوعات حل مناقشه اسرائیل و فلسطین است. عربستان سعودی هنوز به طور رسمی از ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی  حمایت می‌کند. تقریبا یک دهه است که مذاکرات صلح جدی صورت نگرفته است و اسرائیل در سالیان اخیر اقداماتی انجام داده که امید‌ها برای تشکیل کشور فلسطین را کم رنگ کرده است.

شاهزاده «فیصل بن فرحان آل سعود» وزیر امور خارجه عربستان سعودی اخیرا در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس گفت ما همیشه متصور بودیم که با اسرائیل عادی‌سازی کامل روابط صورت خواهد گرفت. او افزوده بود: «عادی‌سازی کامل رابطه بین ما و اسرائیل، بین منطقه و اسرائیل منافع بسیار زیادی به همراه خواهد داشت. ما نمی‌توانیم از این مزایا بهره‌مند شویم مگر این که به موضوع فلسطین رسیدگی کنیم».

با این وجود، مقام‌های سعودی و اسرائیلی می‌گویند که می‌توانند پیش از حل و فصل مناقشه کلی گام‌هایی را به سوی عادی سازی بردارند، مقام‌های سعودی می‌گویند که از تشکیلات خودگردان فلسطین که توسط «محمود عباس» اداره می‌شود ناامید شده‌اند.

سعودی‌ها از حمایت ایران از حماس که نوار غزه را کنترل می‌کند خشمگین هستند. یک مقام سعودی به «وال استریت ژورنال» می‌گوید: «اگر حماس برای محافظت از خود با ایران رابطه برقرار می‌کند پس چرا ما با اسرائیل علیه ایران رابطه نداریم تا از خود محافظت کنیم؟»

گرم شدن روابط عربستان و رژیم اسرائیل می‌تواند به «جو بایدن» رئیس جمهور امریکا کمک کند تا روابط متزلزل بین واشنگتن و ریاض را تقویت کند. او در سال ۲۰۲۱ میلادی وعده داده بود که با عربستان سعودی به دلیل جنگ آن کشور در یمن و ارزیابی اطلاعاتی ایالات متحده مبنی بر اینکه شاهزاده «محمد بن سلمان» در سال ۲۰۱۸ میلادی به یک تیم سعودی دستور ربودن یا قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی را داده است به عنوان یک حکومت «یاغی» رفتار خواهد کرد.

چشم‌انداز دیدار بایدن با محمد بن سلمان انتقاد شدید قانونگذاران در واشنگتن و گروه‌های حقوق بشری را به دنبال داشته است که می‌خواهند رئیس جمهور امریکا گام‌های محکم‌تری را برای ملزم ساختن حکومت سعودی به رعایت حقوق بشر در عربستان بردارد. ایالات متحده به دنبال پاسخگویی به این انتقاد است که با فشار بر ریاض برای حرکت به سمت یک رابطه جدید با اسرائیل، رهبران سعودی را به حال خود رها می‌کند.

«دیوید ماکوفسکی» یکی از اعضای برجسته موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک می‌گوید: «اسرائیل قصد دارد با عربستان سعودی به عادی‌سازی رابطه بپردازد و عربستان سعودی می‌خواهد با دولت بایدن عادی‌سازی رابطه را انجام دهد».

وال استریت ژورنال در ادامه مدعی شد؛ اقدام عربستان سعودی برای برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل در عمل به سایر کشور‌های عرب چراغ سبزی نشان می‌دهد تا از آن خط مشی پیروی کنند. عربستان سعودی مهد اسلام است و حکومت آن کشور بر دو مکان مقدس اسلامی در مکه و مدینه نظارت می‌کند.

مقام‌های امریکایی به عربستان سعودی هشدار داده‌اند که خطر از دست دادن قرارداد‌های اقتصادی و امنیتی با امارات متحده عربی و بحرین در کمین آن کشور است کشور‌هایی که به سرعت در حال حرکت برای بهره برداری روابط جدید خود با اسرائیل هستند.

مقام‌های سعودی و اسرائیلی می‌گویند که به احتمال زیاد گام بعدی می‌تواند حقوق هواپیما‌ها برای پرواز از سرزمین‌های اشغالی بر فراز حریم هوایی عربستان سعودی به عنوان بخشی از گفتگو‌های گسترده‌تر در مورد امنیت در دو جزیره استراتژیک دریای سرخ باشد مذاکراتی که پیش توسط سایت «اکسیوس» گزارش شده بود.

به گفته منابع آگاه، عربستان سعودی در ماه‌های اخیر با نزدیک شدن به روابط سیاسی و نظامی راه را برای برخی از اسرائیلی‌ها که زمانی از ورود به پادشاهی منع شده بودند باز کرده است تا در ماه‌های اخیر برای مجموعه‌ای از نشست‌ها به منظور تعمیق روابط تجاری بین دو کشور به ریاض سفر کنند.

صندوق سرمایه‌گذاری بزرگ عربستان سعودی پیش‌تر به «جارد کوشنر» مقام سابق دولت ترامپ چراغ سبز نشان داده بود تا برای اولین بار بخشی از سرمایه خود را در شرکت‌های اسرائیلی سرمایه‌گذاری کند.

ایالات متحده هم چنین در تلاش است تا توافقی را به دست آورد که به عربستان سعودی اجازه می‌دهد کنترل امنیتی کامل دو جزیره دریای سرخ (تیران و صنافیر) را که نیاز به تایید اسرائیل دارد در دست بگیرد.

این جزایر که در موقعیتی استراتژیک بین خلیج عقبه و دریای سرخ واقع شده‌اند برای دهه‌ها در مرکز یک نزاع منطقه‌ای بین اسرائیل، عربستان سعودی و مصر قرار داشته‌اند و در حال حاضر میزبان یک نیروی بین المللی هستند که امنیت را تامین می‌کند. به گفته افراد درگیر در مذاکرات، عربستان و رژیم صهیونیستی اکنون به دنبال پیشنهادی برای انتقال نیرو‌های چند ملیتی به خارج از جزایر و اجازه دادن به عربستان سعودی برای در اختیار گرفتن کنترل امنیت در هر دو جزیره هستند. این توافق راهی دیگر برای اسرائیل و عربستان سعودی به منظور نشان دادن این موضوع است که در حال بهبود روابط هستند.