یکی در سطل زباله‌ای حوالی نازی‌آباد رها شد، دیگری در ونک نزدیک شیرخوارگاه آمنه. اولی پسر است و دومی دختر؛ زنده‌ماندن پسر به معجزه می‌ماند. او را در سطل زباله انداخته بودند در میان یک نایلون سیاه. نمی‌خواستند در این دنیا بماند، اما ماند. خدا خواست که بماند. شرایط وخیم رهاشدگی باعث شد عفونت در بدنش رخنه کند، اما مردم زود پیدایش کردند تا سرنوشتی که والدین برایش خواسته بودند، تغییر کند.
به گزارش شهروند، دومین رهاشده یکی از دختران تازه متولدشده در این سرزمین است. او را هم والدینش نخواسته‌اند، اما نزدیکی شیرخوارگاه رهایش کردند، در میان یک پتو، تا کسی پیدایش کند و به سازمان مربوطه برساند. کسی چه می‌داند شاید سرنوشت این دو فرزند رهاشده که مادر و پدر آن‌ها را نخواسته‌اند، در سال‌های نه‌چندان دور به هم گره بخورد.
این روز‌ها اخبار متعددی را در حوزه فرزندخواندگی و رهاشدن نوزاد شاهد بوده‌ایم که از جهاتی قابل تامل و پیگیری است. به گفته محمد نصیری، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور این مسأله یک ویژگی مثبت دارد: «اینکه توجه جامعه به مقوله فرزندخواندگی و خانواده‌های در نوبت دریافت کودک جلب می‌شود.»
در پی تماس‌های مردم با اورژانس مبنی‌بر مشاهده یک نوزاد در سطل زباله‌ای واقع در خیابان محمدی تهران، عوامل اورژانس در محل حاضر شدند و نوزاد پسر یک روزه را به بیمارستان امیرالمومنین نازی‌آباد تحویل دادند.
محمد نصیری، معاون سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: «این نوزاد اکنون در شرایط بسیار خوبی قرار دارد و با هماهنگی دستگاه قضائی حکم انتقال کودک به یکی از شیرخوارگاه‌ها صادر شده تا بعد از بهبودی کامل به سازمان بهزیستی منتقل شود.»
این اتفاق نامبارک روی دیگری هم داشت. نصیری از تقاضا‌های بسیار زیاد مردم برای کمک به این کودک و فرزندخواندگی‌اش می‌گوید: «تقریبا همه تلفن‌های سازمان بهزیستی کشور و پایگاه‌های ارتباطی این سازمان، درخواست‌هایی مبنی‌بر فرزندخواندگی و کمک به این کودک را تقاضا کردند که از مردم عزیز کمال قدردانی را داریم.»
به گفته معاون امور اجتماعی بهزیستی کشور فرآیند حوزه حضانت و فرزندخواندگی، قانونی و با حکم قضائی انجام می‌شود. کسانی که تقاضای فرزندخواندگی دارند می‌توانند با مراجعه به سامانه فرزندخواندگی سازمان بهزیستی کشور، درخواست خود را ثبت کنند. «اکنون ۱۷هزار پرونده متقاضی فرزندخواندگی وجود دارد که فرآیند‌های قانونی را طی کرده‌اند. سالانه حدود یک‌هزار و ۳۰۰ مورد فرزندخواندگی داریم که متقاضیان به دلیل نبود و کمبود فرزند زمان زیادی معطل می‌شوند.»
نصیری توضیح می‌دهد: «در حال حاضر قریب به ۳۰ هزار خانواده در سامانه فرزندخواندگی سازمان بهزیستی ثبت‌نام کرده‌اند و ۱۷ هزار خانواده پرونده‌شان آماده است. ما هر روزی که فرزندی به بهزیستی برسد که فرآیند‌های قانونی واگذاری‌اش انجام شده و قابلیت واگذاری داشته باشد، پروسه فرزندخواندگی‌اش را به‌سرعت انجام می‌دهیم.»
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی درباره دومین کودکی که در روز‌های اخیر در تهران رها شده است، توضیح‌می‌دهد: «روز پنجشنبه کودکی بالاتر از میدان ونک حوالی شیرخوارگاه آمنه رها شده بود که طی تماس با مرکز اورژانس کودک به مراکز درمانی منتقل می‌شود. کودک رهاشده در میدان ونک دختر بود. این کودک که تا روز شنبه در مرکز درمانی بود، سالم و سلامت است و احتمالا امروز تحویل بهزیستی می‌شود تا فرآیند‌های بعدی سازمانی انجام شود.»
ویدیو‌های منتشرشده از نوزاد رهاشده در سطل زباله، واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال داشت تا جایی که یک عضو انجمن علمی ارتقای سلامت اعلام کرد در ۱۰ روز حدود پنج‌هزار نوزاد در کشور رها شده‌اند! آماری که از واقعیت منطقی و عقلانی به دور است.
یک سایت خبری از قول محمدرضا محبوب‌فر نوشت که او این آمار را براساس اطلاعاتی به دست آورده که مراکز بهداشتی، مددکاران اجتماعی و دیگر مراجع در اختیارش قرار داده‌اند. محبوب‌فر افزایش رهاشدن کودکان را ناشی از سیاست‌های جدید جمعیتی از جمله ممنوع‌شدن توزیع رایگان وسایل پیشگیری از بارداری دانسته است.
مطرح‌شدن این ارقام و آمار از سوی این عضو انجمن علمی ارتقای سلامت در حالی است که معاون وقت امور اجتماعی سازمان بهزیستی، اول دی ماه سال ۹۸ گفته بود «سالانه» به‌طور میانگین حدود پنج‌هزار کودک بین سنین نوزادی تا ۱۸ سال در سازمان بهزیستی «پذیرش» می‌شوند.
حبیب‌الله مسعودی فرید به خبرگزاری ایلنا گفته بود که این کودکان به دلایل مختلف از جمله کودک‌آزاری، فوت والدین، زندانی‌بودن والدین و… وارد سیستم می‌شوند: «از این تعداد نیز حدود ۷۵۰ کودک مجهول‌الهویه هستند.» مسعودی فرید هم کودکان مجهول‌الهویه و هم کودکانی را که مادران معتاد داشته‌اند، شامل کودکان رهاشده در خیابان دانسته بود.
آیا پدیده رهاکردن نوزاد، پدیده نو و جدیدی است؟ نصیری معاون فعلی امور اجتماعی سازمان بهزیستی در این‌باره توضیح می‌دهد: «در سال گذشته کل تعداد نوزادانی که در کنار شیرخوارگاه‌ها یا اماکن مختلف عمومی رها و با تماس پلیس و اورژانس به سازمان بهزیستی اطلاع داده شده، ۶۱ کودک است. آن چیزی که برای ما اهمیت دارد این است که تعداد کودکانی که سازمان بهزیستی در مراکزش برای واگذاری و فرزندخواندگی دارد، خیلی محدود است و ما همیشه شرمنده خانواده متقاضیان هستیم، چون آن‌ها باید سال‌ها در نوبت باشند که یک فرزند دارای قابلیت واگذاری را به فرزندی قبول کنند.»
همه چیز از ثبت در سامانه ملی فرزندخواندگی شروع می‌شود. به این صورت که خانواده‌های متقاضی بعد از ثبت درخواست خود، مدارکشان باید توسط کارشناسان بهزیستی شهر‌ها و شهرستان‌ها مورد بررسی قرار گیرد.
سعید بابایی؛ مدیر کل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی با این مقدمه به شهروند توضیح می‌دهد: «خانواده‌های متقاضی پذیرش فرزند، در مرحله بعد به مصاحبه دعوت می‌شوند و در صورت تایید مصاحبه، کارشناسان سازمان بهزیستی از منزل آن‌ها بازدید می‌کنند. در صورت تایید شرایط، خانواده به ارگان‌های ذیربط مثل پزشکی قانونی و تشخیص هویت و مشاوران معتمد سازمان معرفی و نهایتا در صورت تایید این نهاد‌ها به کمیته استانی برای انجام مصاحبه دعوت می‌شوند.»
بابایی تصریح می‌کند: «در صورت تایید شرایط خانواده متقاضی، کودک واجد شرایط سرپرستی به آن‌ها معرفی می‌شود و در نهایت بعد از تکمیل مراحل فرزندخواندگی، فرزند به خانواده سپرده می‌شود.»
مدیر کل دفتر امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی توضیح می‌دهد: «کودک اگر بی سرپرست باشد یا اگر بدسرپرستی باشد که به تشخیص قاضی شرایط سلب حضانت از والدین برایش تایید شود، یعنی قاضی تشخیص بدهد والدین او صلاحیت ندارند و در آینده هم صلاحیت دار نخواهند شد، این کودک اجازه فرزندخواندگی دارد.»
بابایی درباره آماری که در سال ۹۸ درباره آمار ۵ هزار نفری پذیرش سالانه سازمان بهزیستی عنوان شده است نیز توضیح می‌دهد: «سازمان ورودی و خروجی دارد. ممکن است کودکی امروز وارد حیطه حمایتی سازمان شود و دو هفته دیگر با مددکاری فعال به خانواده اش بازپیوند شود. در حال حاضر قریب ۱۰ هزار کودک در مراکز بهزیستی نگهداری می‌شوند که در رده‌های شیرخوارگاه (۰ تا ۳ سال)، خانه نوباوگان (۴ تا ۶ سال)، خانه کودکان (۷ تا ۱۲ سال) و خانه نوجوانان (۱۳ تا ۱۸ سال) طبقه بندی می‌شوند. تمام تلاش ما این است که هیچ کودکی در مراکز باقی نماند و وارد خانواده‌ای ایمن شود. طبیعتا اولویت با خانواده زیستی وی، سپس با خانواده اقوام نزدیک و در نهایت فرزندخواندگی یا امین موقت است.»
