استفاده ابزاری از عادل فردوسی‌پور؟

نام عادل فردوسی‌پور، مجری محبوب و مشهور صداوسیما، این روز‌ها دوباره در رسانه‌ها و فضای مجازی مطرح شده است. این بار نه گزارش‌های خاطره‌انگیز او از مستطیل سبز و نه یکی از آن تکیه‌کلام‌های معروفش، بلکه «میهن‌پرستی» عادل مورد تجلیل قرار گرفته است. موافق و مخالف از صحبت‌های جدیدی که عادل فردوسی‌پور در جمع فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف به زبان آورده به وجد آمده‌اند.

عادل نظرش را خیلی شفاف درباره موضوع مهاجرت از ایران بیان کرده و گفته که هر مهاجری، شبیه به خنجری است که بر قلبش می‌نشیند: «همیشه یکی از حسرت ها، افسوس‌ها و ناراحتی هایم رفتن بچه‌ها به خارج است. هر یک نفری که از ایران خارج می‌شود و می‌رود انگار یک خنجر به قلب من زده می‌شود و خیلی ناراحت می‌شوم.‌ای کاش برای نخبه‌های ما فضای فعالیت مهیا بشود. می‌دانم خیلی سخت است، می‌دانم هیچ فرش قرمزی برای هیچ‌کدام از ما هیچ‌وقت پهن نشده، باید کلی موانع را پشت سر بگذارید، کلی تلاش کنید، کلی کوشش کنید تا به آنچه استحقاقش را دارید برسید. شاید در این مسیر آدم‌هایی که در قواره شما نیستند، بالادست شما باشند؛ اما مطمئنم شما با استعداد و نبوغ‌تان می‌توانید راه‌تان را پیدا کنید. من کاملا درک می‌کنم که شرایط بسیار سخت است. شرایط برای کار و پیداکردن جایگاه مد‌نظرتان خیلی سخت است و کسانی در این شرایط، رفتن را انتخاب می‌کنند. من کاملا آن‌هایی را که تصمیم می‌گیرند مسیر زندگی شان را جور دیگری دنبال کنند، درک می‌کنم و به آن‌ها کاملا احترام می‌گذارم. آن‌ها هم خیلی سختی می‌کشند. هر کسی از اینجا برود دیگری‌بودن را باید احساس کند و خاک و خانواده و فرهنگ و کشور خودش را از دست می‌دهد. امیدوارم آن‌هایی که می‌روند همیشه نام ایران برای‌شان مهم باشد. آن‌ها می‌توانند نام ایران را پرآوازه کنند؛ همان‌طورکه خیلی از عزیزان خارج از ایران مایه افتخار مملکت هستند. امیدوارم همه ما در کنار هم موانع را پشت سر بگذاریم و مسیر کشور را به سمت بهبود جلو ببریم و با تمام این موانع و مشکلاتی که پیش پای‌مان می‌گذارند، بجنگیم. من خیلی موانع را پشت سر گذاشتم، از کار کوچک و گزارش تنیس شروع کردم و پله‌پله رفتم بالا و هیچ‌وقت ناامید نشدم. شما هم در هر مسیری که دارید می‌توانید موانع را پشت سر بگذارید».

این اولین بار نیست که عادل فردوسی‌پور عِرق ملی‌اش را نشان می‌دهد و مخالفتش با مهاجرت از ایران را بیان می‌کند. او پیش‌تر در جمع همین نخبگان دانشجویی هم با التماس خواسته بود که کسی ایران را ترک نکند و به فکر مهاجرت نیفتد. عادل قبلا در یک ویدئوی کوتاه که به مناسبت دریافت جایزه دستاورد فارغ‌التحصیلان در مراسم آنلاین انجمن دانشگاه شریف پخش شده بود، گفته بود: «من همیشه سر کلاس‌هایم به بچه‌ها می‌گفتم آقا، خانم، مملکت را ترک نکنید... بمانید، تلاش کنید و بجنگید تا مملکت‌مان را بسازیم... بهمن ۹۷ که ترم جدید شروع شد، من این موضوع را مطرح کردم و کلی جر و بحث با بچه‌ها داشتم که بمانید و حداقل اگر از ایران می‌روید، برگردید و آنجا ماندگار نشوید.... اسفند ۹۷ من را به آن شکل عجیب‌و‌غریب و بدون هیچ توضیحی از شبکه کنار گذاشتند، بدون هیچ دلیل موجهی من را کنار گذاشتند. عید شد و اولین کلاس چهاردهم، پانزدهم فروردین بود، بچه‌ها گفتند استاد شما که می‌گفتید بمانید و مملکت را بسازید، شمایی که ماندی بیست‌و‌چند سال کار کردی؛ ۲۰ سال برنامه داشتی چه شد؟ پس الان حرفتان چیست؟ و راستش را بخواهید آن لحظه‌ها چیزی نداشتم بگویم. امیدوارم بستری فراهم شود تا همه کسانی که میهن‌شان را دوست دارند، بتوانند در حوزه‌ای که دوست دارند کار و فعالیت کنند».

بعد از آن، عادل در مراسم رونمایی یکی از کتاب‌هایش دوباره در واکنش به مهاجرت از ایران گفت: «برای کسانی که تصمیم گرفتند به هر دلیلی بروند خارج از کشور فعالیت کنند، احترام قائل هستم و تصمیم‌شان برای من محترم است؛ ولی من خودم همیشه عِرق وحشتناکی به کشورم داشتم و دارم و تلاشم همیشه این بوده که تا جایی که امکان دارد در وطنم کار کنم».

برخلاف دفعات قبلی که اتفاقا تعددش زیاد است، این بار، صحبت‌های جدید عادل فردوسی‌پور درباره مهاجرت‌نکردن از ایران، با واکنش یکی از معاونان وزارت ورزش همراه شده و او از وطن‌پرستی نجیبانه عادل تشکر کرده است. وحید یامین‌پور، معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان، در صفحه توییتر خود با اشاره به سخنرانی عادل فردوسی‌پور در مراسم فارغ‌التحصیلان دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف، نوشته است: «به سهم خودم از فردوسی‌پور ممنونم به خاطر این وطن‌دوستی نجیبانه در این شرایط سخت».

نکته، اما همین‌جاست؛ صحبت‌های عادل که چیز جدیدی نیست و پیش‌تر مکررا از زبان او شنیده شده؛ ولی چرا در این موقعیت ناگهان یکی از افراد حاضر در بدنه وزارت ورزش، از عادل فردوسی‌پور بابت این صحبت‌ها تشکر می‌کند؟ آیا عادل به‌واسطه جایگاهی که در بین مردم دارد، قرار است تبدیل به ابزاری برای اهمال احتمالی مسئولان در کوچ نخبه‌ها شود؟

هنوز زمان زیادی از پناهندگی یکتا جمالی و مهاجرت پریسا جهانفکریان از ایران نمی‌گذرد؛ نقد درباره خروج آن‌ها و تمجید از عادل فردوسی‌پور برای اظهارات نجیبانه وطن‌پرستی، به اندازه کافی بیانگر تناقض است. از این مورد گذشته، چرا برای همین عادل فردوسی‌پور نجیب، یک بام و دو هوای عجیبی صورت می‌گیرد. مسئولان کنونی به واسطه محبوبیت عادل فردوسی‌پور، پشت او سنگر گرفته‌اند؛ ولی عجیب آنکه برای بازگشتش به تلویزیون تلاشی درخور، دست‌کم تلاشی که در رسانه‌ها مطرح شده باشد، نمی‌کنند.

فردوسی‌پور مدت‌هاست از سوی یک جریان خاص از کار در تلویزیون به‌عنوان مجری کنار گذاشته شده و کارش را فقط به ساخت برنامه‌ای که مرتبط با فوتبال خارجی است، محدود کرده‌اند. این اتفاق در حالی رخ داده که حتی مانع از فعالیت او بر بستر برنامه‌های اینترنتی شده و مجوز برنامه‌اش را هم لغو کرده‌اند. مدیران شبکه سه در اظهارات رسمی عادل فردوسی‌پور را از «مدار» خارج‌شده توصیف کرده و جریان رسانه‌ای نزدیک به همین افراد، بار‌ها تلاش کرده شایعه مهاجرت عادل فردوسی‌پور را مطرح کند. آن‌ها از «خائن» نامیدن عادل هم هراس نداشته و زمانی که این مجری اسیر کم‌لطفی شبکه سه شده و قرار بود فینال لیگ قهرمانان آسیا را برای اینستاگرام AFC گزارش کند، او را وطن‌فروش و خائن نامیدند.

این‌ها قطعات پازل عجیبی است که نمی‌گذارد مخاطب به‌سادگی بپذیرد که نگاه جریان حاکم به عادل فردوسی‌پور متفاوت شده است. آن‌ها عادل را تا زمانی نجیب و میهن‌پرست می‌دانند که به واسطه اظهاراتش، از شدت انتقادات موجود به مسئولان برای افزایش مهاجرت نخبگان ایرانی بکاهد.