زنگ خطر جدید برای سد کرخه؛ کاهش ۶۰ درصدی ذخیره آب بزرگترین سد ایران

سد و رودخانه کرخه که آب شرب و کشاورزی بخش عمده‌ای از مردم خوزستان را تأمین می‌کند این روز‌ها شرایط بحرانی و پر تنشی را تجربه می‌کند.

به گزارش فرارو، سد کرخه که تاجی به طول سه هزار و ۳۰ متر و ارتفاع ۱۲۷ متر دارد و بزرگ‌ترین سد تاریخ ایران به حساب می‌آید و با حجم مخزنی به میزان ۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب، بزرگ‌ترین دریاچهٔ مصنوعی ایران را ایجاد کرده است. حجم آب مخزن سد کرخه بزرگ‌ترین سد خاکی خاورمیانه و یکی از مهمترین منابع تامین آب شرب خوزستان به دلیل بارندگی کم در وضعیت بحرانی قرار گرفته است.

ورودی آب به سد کرخه از ابتدای سال آبی جاری تاکنون، نسبت به میانگین بلند مدت حدود ۶۰ درصد کاهش داشته و ارتفاع آب در پشت سد به تراز ۱۸۰ متر رسیده که ۶ متر از تراز ورودی آب به نیروگاه‌ها نیز پایین‌تر است؛ از اینرو نیروگاه برق‌آبی سد کرخه از مدار خارج شده است.

نیروگاه کرخه از مدار خارج شده است

روی هر سد چند تراز شاخص داریم، یکی تراز نرمال است که با در نظر گرفتن آن؛ حجم مخزن سد کرخه ۵ میلیارد و ۲۷۳ میلیون متر مکعب است، تراز بعدی ارقام آبگیر نیروگاهی است که اگر سطح آب از آن میزان پایین‌تر برود نیروگاه سد از مدار بهره‌برداری خارج می‌شود. به همین دلیل نیروگاه برقابی سد کرخه از نیمه مهر ۱۴۰۰ از مدار بهره‌برداری و تولید انرژی برقابی خارج شده است.

با این شرایط حجم آب قابل رهاسازی سد کرخه از مجموع حجم ذخیره فعلی قابل برداشت تا تراز حداقل تجربه شده طی دوران بهره‌برداری سد یعنی ۲۵۰ میلیون متر مکعب باضافه پیش‌بینی حجم آب ورودی سد در بازه‌های زمانی پیش‌رو تا پایان سال آبی یعنی شهریور ۱۴۰۱ حاصل می‌شود که حدود ۴۰۰ میلیون متر مکعب خواهد شد.

وضعیت سد کرخه بحرانی است

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان با اشاره به وضعیت بحرانی سد کرخه گفت: در میان سد‌های استان خوزستان، وضعیت موجودی منابع آب سد کرخه از سایر سد‌ها بحرانی‌تر است و ورودی این سد از ابتدای سال آبی جاری نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۶۰ درصد کاهش داشته است.

صدریان فر عنوان کرد: در حال حاضر تراز سطح آب مخزن سد کرخه نسبت به زمان مشابه سال قبل ۲۰ متر پایین‌تر و از نظر حجمی یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون متر مکعب کمتر است.

ممنوعیت هر نوع کشت تابستانه در کرخه

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان اظهار کرد: بر اساس گزارش سازمان آب و برق خوزستان مبنی بر اعلام منابع آب حوضه‌های آبریز استان به ویژه در چهار حوضه اصلی کرخه، کارون، دز و مارون این سازمان درخواست تدوین الگوی کشت را از سوی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان داشت.

خدارحم امیری زاده ادامه داد: جلسه شورای حفاظت منابع آب خوزستان با حضور معاون عمرانی استاندار برگزار و با بررسی میزان منابع آب موجود، منابع قابل تأمین برای کشت تابستانه تعیین شد.

در حوضه کرخه امکان تأمین آب برای هیچ گونه کشت فصلی وجود ندارد و منابع آب کنونی فقط کفاف تأمین آب شرب و باغات دائمی را می‌دهد.

بارش‌ها کمتر از میانگین بود

«عباس صدریان فر» مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان نیز در تشریح وضعیت سد‌های چهار حوضه آبریز کارون، کرخه، دز و مارون، اظهار کرد: در سال آبی جاری بارش‌های به وقوع پیوسته تقریباً در تمامی حوضه‌های آبریز منتهی به خوزستان کمتر از میانگین بلند مدت بود.

وی افزود: همچنین میزان بارش‌ها در ماه‌های اسفند و فروردین که مهمترین ماه‌ها برای آبگیری مخازن سدهاست، بارش‌ها کاهش بیشتری پیدا می‌کرد به طوری که در فروردین امسال عملاً هیچ بارشی به وقوع نپیوست.

مدیر عامل سازمان آب و برق خوزستان گفت: شروع سال آبی به گونه‌ای بود که حجم ذخایر سد‌های خوزستان بسیار کاهش یافته و در حداقل‌های ممکن قرار گرفته بود و حتی در بسیاری از سد‌ها از تراز مجاز بهره‌برداری نیز پایین‌تر قرار گرفته بودیم.

نگرانی بابت تامین آب ۲۸ هزار راس دام سنگین منطقه  

موضوع دیگر اینکه طبق اعلام سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در منطقه دشت آزادگان حدود ۲۸ هزار راس دام سنگین و گاومیش وجود دارد که از آسیب‌پذیری خیلی زیادی در زمان قطع جریان پایه رودخانه کرخه در بازه‌های انتهایی برخوردار است و یکی از محرک‌های نارضایتی‌های اجتماعی و اتفاقات تابستان ۱۴۰۰ هم بودند.

مکاتبات و پیگیری‌هایی از طریق وزارت جهاد کشاورزی و استانداری خوزستان صورت گرفته و علیرغم ارائه برنامه‌های اضطراری تدوین شده، هنوز اقدام عملی خاصی انجام نشده و این موضوع دامداران منطقه را نگران کرده است.

در بخش آب شرب چنانکه قبلا هم گفته شد، با اتصال آب شرب منطقه دشت آزادگان به خط غدیر مردم این منطقه از همان پایداری تامین آبی که در مرکز استان وجود دارد بهره‌مند خواهند شد، اما در خصوص تامین آب دام‌های سنگین نیاز به توجه ویژه و تسریع در اجرای طرح‌های اضطراری است.