اشتغال و بیکاری در سالی که گذشت، در یک نگاه

موضوع اشتغال برای تمام جوامع موضوع مهمی است. به همین دلیل نرخ اشتغال و بیکاری مورد بررسی قرار می‌گیرد تا زوایای مهم آن بررسی شود. در ایران نیز موضوع کار همیشه مورد توجه بوده است. این موضوع هم برای دولت‌ها مهم بوده و هم از طرف گروه جوان جامعه که نیازمند شغل هستند. به همین دلیل هم سایت‌های کاریابی از هر طریقی تلاش می‌کنند تا برای افراد بیشتری شغل پیدا کنند. حالا پلتفرم دیوار گزارشی از بازار کار ایران در سال ۱۳۹۹ منتشر کرده است. گزارشی که بر اساس داده‌های خام سالانه طرح نیروی کار مرکز آمار ایران بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۹ تهیه شده است.

سهم زنان و مردان از اشتغال

داده‌های این گزارش در فصل اول یک تصویر کلی از وضعیت اشتغال به ما ارائه می‌کند. بر این اساس در سال ۱۳۹۹ از کل جمعیت ۸۲.۹ میلیون نفری، ۶۲.۴ میلیون نفر در سن کار قرار داشته‌اند. بعد از این تصویر کلی موضوع جنسیت در اشتغال و بیکاری مطرح می‌شود. در بخشی از این گزارش آمده: «بـا اینکـه سـهم زنـان و مـردان در سـن کار تقریبـا برابـر بـوده اسـت، بخـش قابـل توجهـی از زنـان (۸۶ درصد) تمایـل یـا توانایـی انجـام کار نداشــته‌اند. در واقع ۸۱ درصد از زنــان غیرفعال بــه دلیل مســئولیت‌های شخصی یا خانوادگی از بازار کار بیرون مانده‌انــد. از طرفی به طور خالص بیش از ۱.۴ میلیون نفر از بازار کار خارج شده‌اند که ۶۳ درصد آن را زنان تشکیل داده‌اند. بر اساس این گزارش از هر سه شاغلی که شغل خود را از دست داده‌اند، دو نفر زن بوده‌اند.»

کاهش نرخ بیکاری در سال ۱۳۹۹

همانطور که گفتیم به دلیل اهمیت موضوع اشتغال پلتفرم‌های زیادی در رابطه با این موضوع تاسیس شده است. پلتفرم‌هایی که سعی می‌کنند به افراد برای پیدا کردن شغل کمک کنند. علاوه بر اشتغالزایی بخش دولتی و خصوصی، این واسطه‌بودن سایت‌های کاریابی کمک زیادی کرده تا کارجو‌ها در جستجوی شغل مورد نظر خود، راهی شرکت‌های مختلف نشوند. همزمان با کاهش نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی نیـز بـا افـت همـراه بـوده کـه می‌تـوان بخـش بزرگـی از کاهـش نـرخ بیکاری را ناشی از آن دانست. نرخ مشارکت اقتصادی، درصـدی از جمعیـت در سـن کار کــه فعالانــد را می‌گویند. در واقع با پیرتر شدن جمعیت ایران، نرخ مشارکت اقتصادی در آن پایین می‌‎آید.

وضعیت اشتغال و بیکاری در استان‌های مختلف

یکی دیگر از موضوعاتی که در حوزه اشتغال و بیکاری اهمیت داشته، بررسی استان‌های مختلف به تفکیک بوده است. منتقدان بسیاری معتقدند که موضوع اشتغالزایی توسط دولت و بخش خصوصی، روی پایتخت متمرکز شده است. بر همین اساس بررسی این موضوع در هر شهر و استان بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. بر اساس گزارش سال ۱۳۹۹ دیوار، بالاترین نرخ بیکاری بـه ترتیب در استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری و کرمانشـاه بـوده اسـت. بــا اینکــه در بیشــتر اســتان‌ها نــرخ بیکاری زنان بالاتر از مردان بوده، در آذربایجان‌غربی و زنجان مردان نرخ‌های بیکاری بزرگترین تجربه کرده‌اند.

بزرگترین شکاف بین نرخ بیکاری زنـان و مـردان هم در کرمان و یزد مشـاهده شـده اسـت؛ دو استانی که بالاترین نرخ بیکاری زنان را داشته‌اند. همچنین بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی در هرمزگان، خراسـان شـمال و اردبیـل و کمترین نرخ در سیسـتان و بلوچسـتان، ایـلام و کهگیلویـه و بویراحمـد ثبـت شـده اسـت. در تمام استان‌ها، نرخ مشارکت مردان در سطح بسیار بالاتری از زنـان قرار داشته است. بیشترین شکاف جنسیتی در نرخ مشارکت بـه اسـتان‌های مرکزی، بوشهر و فارس اختصاص داشته است.

رابطه بین تحصیل و نرخ اشتغال و بیکاری

یکی دیگر از موضوعات مهم در رابطه با وضعیت اشتغال رابطه بین تحصیلات و بیکاری است. آماری که از تحصیلکردگان بدون شغل منتشر می‌شود بسیار موضوع قابل توجهی است. بر این اساس در سـال ۱۳۹۹، نرخ بیکاری زنـان بـا مـدرک دکتـری تخصصـی در مقایسـه با سـال قبـل افزایـش چشـمگیری داشته و از ۵ درصد به ۱۳ درصد رسیده است. ایـن در حالـی اسـت کـه این نرخ برای مـردان از ۴ درصد بـه زیـر ۲ درصد کاهش یافتـه اسـت. از طرف دیگـر، نرخ مشارکت اقتصادی زنان بـا ایـن میزان تحصیلات طی این مدت ۵.۳ واحـد درصد بیشتر شده کـه شاید همین امر در کاهش نرخ بیکاری ایـن گـروه از زنان مؤثر بوده است.

در واقع بیشترین نرخ بیکاری مربوط بـه زنان با تحصیلات کارشناسی بـوده (۲۵ درصد) کـه حدود ۹ واحـد درصد بیشتر از متوسط نرخ بیکاری زنان بوده اسـت. این در حالی اسـت کـه برای مـردان، نرخ بیکاری در بین افراد با مدارک تحصیلی مختلـف نوسان زیادی نداشته است.