در جریان جنگ اوکراین در هفته‌های اخیر برخی مواقع به جز نام ارتش اوکراین نام «باتالیون آزوف» شنیده می شود؛ نظامیانی که با یونیفورم‌هایی متفاوت نبرد می کنند و به نظر می رسد هیچ نسبتی با ارتش اوکراین ندارند. با این حال، بارها شنیده شده است که عامل سرنگونی جنگنده‌های روس و یا عقب نشینی نیروهای روس در مناطق مختلف بوده‌اند.
به گزارش یورونیوز، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه می گوید این گروه پرنفوذ در حال گسترش «نازیسم» در اوکراین هستند. یکی از مهم ترین شعارهای جنگ ارتش روسیه علیه اوکراینی ها هم که بارها از سوی پوتین ایراد شده همین است: « باید اوکراین را از نفوذ نازیها بیرون آورد.»
اتهاماتی که همواره از سوی ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین که یهودی تبار است و پدربزرگش را در کمپ‌های کشتار یهودیان در لهستان از دست داده است انکار می شود. رئیس جمهوری اوکراین بارها گفته به عنوان یک یهودی تبار که اعضای خانواده اش را نازی های آلمان از او گرفته اند نمی تواند حامی و هوادار گروه های نئونازی باشد.
عجیب اینکه رئیس جمهوری روسیه که خود یکی از حامیان اصلی گروه های راست افراطی در اروپا در یک دهه اخیر بوده امروز به بهانه «پاکسازی اوکراین از نازیها» جنگ را در سراسر اوکراین گسترش داده است.
به اندازه کافی مدارک و شواهدی وجود دارند که نشان می دهند باتالیون آزوف در مناطق مختلف اوکراین درحال نبرد با نیروهای روس است. دست کم عکس هایی که خبرگزاری های از سه هفته نبرد در اوکراین منتشر کرده اند، حضور این نیروها در سه شهر کی‌یف، ماریوپل و خارکیف بسیار پررنگ است.
اما چرا ولادیمیر پوتین با استناد به باتالیون آزوف، از گسترش نئونازیسم در اوکراین می گوید.
این باتالیون چه نقشی در کنار ارتش اوکراین بازی می کند؟ آیا همانگونه که ولادیمیر پوتین ادعا می کند این «گروه نظامی را نئونازی ها تشکیل می دهند؟»
از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، تصاویری از رژه جنگجویان این گروه با صلیب شکسته و نشان مشابه به «اس اس» این گروه بارها در شبکه های اجتماعی دست به دست شده است. همچنین ویدئوهای مختلفی برخی از اعضای این باتالیون را در حال انجام «سلام نازی» وجود دارد. با این حال تحلیلگران می گویند هرچند که در پشت همه این تبلیغات کاخ کرملین نهفته است، اما واقعیت هایی هم درباره هویت اصلی این گروه وجود دارد.
باتالیون آزوف یک گروه شبه نظامی است که اعضای آنرا افراد داوطلب تشکیل می دهند. آزوف نام دریایی است که از سه طرف، در جنوب و شرق از سوی شبه جزیره کریمه و روستوف و در غرب و شمال از سوی اوکراین احاطه شده است.
دریایی که تا پیش از اشغال کریمه بیشتر اوکراینی محسوب می شد اما امروز کاملا تحت قیمومیت روسیه قراردارد. گروه شبه نظامی آزوف در ۵ مه سال ۲۰۱۴ تشکیل شده است، گردانی متشکل از مردان سفیدپوست که از تمام اروپا اعضایی در خود دارد.
نام آزوف‌ها اولین بار در سال ۲۰۱۵ میلادی شایع شد زمانی که گردان آنها موفق شد با کمک به ارتش اوکراین، کنترل شهر ماریوپل را از جدایی طلبان هوادار روسیه در شرق پس بگیرد. پس از این عملیات بود که دولت اوکراین آنها را در «گارد ملی» خود ادغام کرد.
در سال ۲۰۱۵ اعضای هنگ زمینی آزوف از ۵۰۰ نفر تجاوز نمی کرد امروز برآورد می شود بین ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ رزمنده در آن حضور داشته باشند. همچنین با توجه به آخرین خبرها به نظر می رسد در روزهای اخیر صدها عضو جدید از سراسر اروپا به این گروه پیوسته اند.
بنیانگذار باتالیون آزوف، آندری بیلتسکی، زاده شهر خارکیف و روس زبان است. او در آغاز موفق شد بخشی از گروه های هولیگان، هواداران اوباش فوتبال، و همچنین اعضای یک سازمان شبه نظامی افراطی میهن پرستان اوکراینی را جذب کند. اعتقادات آندری بیلتسکی بی تردید نشات گرفته از همان ایدئولوژی آلمان نازی است. وی یک دهه پیش از تاسیس این هنگ نظامی، به فکر تشکیل آن افتاد و در سال ۲۰۰۷ در مقاله ای ماموریت مهم گروه مدنظر خود را «تصفیه نژادی» عنوان کرد.
ویاچسلاو لیخاچف، مورخ اوکراینی می گوید: «باید بگوییم که هسته اولیه آزوف را افرادی با دیدگاه های راست افراطی و نژاپرست تشکیل می دهند. که البته سعی در این است تا دکترین آنها به نیروهای جدید تلقین شود.»
آرم باتالیون آزوف با الهام از نماد اس اس های آلمان نازی، SS Das Reich، طراحی شده است هرچند که بنیانگذار و اعضای این گروه آنرا رد می کنند و می گویند «اس اس» مشهور را از افسانه‌های اسطوره های یونانی الهام گرفته اند و ربطی به جریان نازی و نژادپرستان ندارد. با این حال یکی از مهم ترین شعارهای این گروه «ایده تشکیل یک ملت پاک» است که شباهت زیادی به شعارها و تبلیغات در زمان آلمان نازی دارد.
با این حال شواهد نشان می دهد که تمامی اعضای این باتالیون را حامیان راست افراطی تشکیل نمی دهند. اقای ویاچسلاو لیخاچف می گوید دو نفر از اعضای این گروه شبه نظامی را می شناسد که نه تنها اندیشه های فاشیستی ندارند بلکه «آنارشیست» هستند. این مورخ اوکراینی می گویند بسیاری از گروه های چپ رادیکال از تهاجم روسیه در سالهای گذشته خشمگین شده اند و برخی از آنها به «باتالیون آزوف» پیوسته اند.
به گفته آدرین نونجون، پژوهشگر فرانسوی در دانشگاه اینالکو شبه نظامیان آزوف از زمانی که در گارد ملی اوکراین ادغام شده اند بنوعی «سیاست زدایی» را تجربه کرده اند. بطوری که در اوکراین شهروندان از هر جهان بینی، اقدامات نظامی این گروه علیه روسیه را تحسین می کنند. عده قلیلی هم آنها را قهرمانانی ملی گرا می دانند که در حال «نجات اوکراین» هستند. حتی شخص آندری بیلتسکی که پست فرماندهی هنگ آزوف را مدتهاست ترک کرده دیگر مثل گذشته سخنان نژادپرستانه ایراد نمی کند.
همزمان تحقیقات وبسایت «بلینگ کت» نشان می دهد که بسیاری از گروه های نژادپرست از جمله دو گروه نئونازی آمریکایی، Atomwaffen Division و Rise Above Movement (RAM)، در سال های گذشته از جمله سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ در همکاری با باتالیون آزوف «کمپ های اعتقادی نژادی» در اوکراین برپا کرده اند. این وبسایت ادعا می کند که یواخیم فورهولم، یکی از رهبران نئونازی نروژی هم در سال های گذشته مامور استخدام «جوانان سفیدپوست اروپایی با باورهای نژادپرستانه برای اعزام آنها به اوکراین» بوده است.
با وجود تبلیغاتی که روسیه درباره محبوبیت نئونازیهای در اوکراین می کند، در آخرین انتخابات ریاست جمهوری اوکراین، آندری بیلتسکی، بنیانگذار باتالیون آزوف، مجبور شد با تمام نیروهای ملی گرا متحد شود اما با این وجود موفق نشد بیش از دو درصد آرای رای دهندگان را بدست بیاورد.
به گفته ویاچسلاو لیخاچف، مورخ اوکراینی، اوکراینی ها نسبت به هنگ آزوف احساس دوسویه‌ای دارند: «از یک طرف، آنها را جنگجویانی شجاع می دانند که علیرغم اعتقادات نئونازیهای برخی از اعضای آن، از شهرهای کلیدی دفاع می کنند. اما از سوی دیگر، ظن خاصی نسبت به آنها وجود دارد، به ویژه در مورد پیوندهایی که سران اولیه این هنگ با آرسن آواکوف، وزیر کشور سابق، داشته اند. این عده می گویند باتالیون آزوف در گارد ملی ادغام شد نه بخاطر شجاعت و درایت بلکه به این دلیل که آنها همواره سعی کرده اند عروسک های خیمه شب بازی در دست قدرتمندان باقی بمانند.»
