سیاه‌دانه گیاهی است که بیش از دو هزار سال سابقهٔ مصرف در طب سنتی دارد و از آن برای درمان امراض مختلف استفاده می‌شود.
سیاه‌دانه گیاهی است که بیش از دو هزار سال سابقهٔ مصرف در طب سنتی دارد. از سیاه‌دانه برای درمان سردرد، دندان‌درد، گرفتگی بینی و کرم‌های روده، چشم صورتی، آبسه و انگل استفاده می‌شود. امروزه سیاه‌دانه برای درمان عوارض مربوط به دستگاه گوارش از جمله قولنج، نفخ، اسهال، اسهال خونی، آلرژی، سرفه، برونشیت، آمفیزم، آنفلوانزا، آنفلوانزای خوکی و احتقان سینه نیز کاربرد دارد.
سیاه‌دانه می‌تواند فشارخون و کلسترول را پایین بیاورد، ضدسرطان است و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. برخی از افراد از روغن سیاه‌دانه به طور مستقیم روی پوست برای تسکین درد مفاصل (روماتیسم)، سردرد و برخی از عوارض پوستی استفاده می‌کنند. در آشپزی و انواع غذا‌ها از سیاه‌دانه به‌عنوان ادویه و طعم‌دهنده نیز استفاده می‌شود.
سیاه‌دانه سرشار از آنتی‌اکسیدان است
سیاه‌دانه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هاست. حتماً می‌دانید آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند التهاب را کاهش دهند و از بروز بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی، آلزایمر و سرطان پیشگیری کنند. سیاه‌دانه غنی از «تیموکوئینون» است که یک آنتی‌اکسیدان بالقوه بوده و خواص ضدالتهابی دارد. مطالعات نشان داده‌اند این ترکیب قوی می‌تواند از سلامت مغز محافظت کرده و به درمان انواعی از سرطان‌ها کمک کند.
سیاه‌دانه مفید در درمان آسم
آسم یک عارضهٔ مزمن است که در آن دیوارهٔ راه‌های هوایی ملتهب شده و عضلات اطراف آن منقبض شده و باعث می‌شود فرد به‌سختی نفس بکشد.
مطالعات نشان داده‌اند روغن سیاه‌دانه و خصوصاً «تیموکوئینون» موجود در روغن سیاه‌دانه می‌تواند با کاهش التهاب و شل کردن عضلات راه‌های هوایی، علائم آسم را تسکین بدهد.
سیاه‌دانه و کمک به کاهش وزن
تحقیقات نشان می‌دهد روغن سیاه‌دانه می‌تواند برای کاهش شاخص توده بدنی (BMI) در افراد چاق، کسانی که سندرم متابولیک یا دیابت نوع دوم دارند مفید باشد.
سیاه‌دانه مفید برای سلامت پوست و مو
روغن سیاه‌دانه علاوه بر مصرفی که در طب سنتی دارد به‌صورت موضعی نیز می‌تواند به درمان انواع عوارض پوستی کمک کرده و پوست را آبرسانی کند. تحقیقات نشان می‌دهد روغن سیاه‌دانه به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتی‌میکروبی که دارد در درمان عوارض پوستی مانند آکنه، اگزما، خشکی پوست و پسوریازیس مفید است.
از سیاه‌دانه به روش‌های مختلفی می‌توان به‌عنوان دارویی گیاهی استفاده کرد:
سیاه‌دانه را همین‌طوری که هست بجوید و بخورید.
سیاه‌دانه را پودر کرده و با آب یا عسل و یا روغن ترکیب کرده و بخورید.
سیاه‌دانه را با آب بجوشانید و به‌صورت چای بخورید.
روغن سیاه‌دانه را بگیرید و آن را بخورید یا به‌صورت موضعی استفاده کنید.
خواص آنتی‌بیوتیکی قوی ناشی از مواد مغذی و آنزیم‌های موجود در عسل طبیعی در ترکیب با ویژگی‌های بیواکتیو سیاه‌دانه، معجونی بسیار تأثیرگذار است.
بهترین روش استفاده از سیاه‌دانه همراه با عسل
بهترین راه مصرف سیاه‌دانه با عسل، ترکیب آن با آب است. آب، مواد مغذی زندهٔ عسل خام را فعال کرده و اثرات آن در داخل بدن را چندبرابر می‌کند. ضمناً وقتی سیاه‌دانه را به‌صورت طبیعی و نه فرآوری شده مصرف می‌کنید بدنتان می‌تواند تمام ترکیبات بیواکتیو آن را به‌راحتی جذب کند.
یک قاشق مرباخوری عسل ارگانیک و طبیعی را در یک لیوان آب گرم (نه داغ) حل کنید. یک قاشق مرباخوری سیاه‌دانه را پودر کرده و به ترکیب آب و عسل اضافه نمایید. سی دقیقه قبل از صبحانه با معده خالی آن را بنوشید. اگر دوست داشته باشید می‌توانید دو قاشق غذاخوری سرکه سیب هم به این ترکیب اضافه کنید.
بعد از نوشیدن ترکیب آب و عسل و سیاه‌دانه ۳۰ دقیقه صبر کنید تا کاملاً جذب بدنتان شود و سپس صبحانه بخورید. مخلوط عسل با آب گرم بیشتر و بهتر روی بدنتان اثر می‌گذارد تا عسل خالی یا عسل با مواد غذایی دیگر.
نکته‌ای در مورد روغن سیاه‌دانه
توصیه می‌کنیم روغن سیاه‌دانه را از فروشگاه یا نشان تجاری معتبر تهیه کنید. حرارت دادن یا فرآوری سیاه‌دانه و تبدیل آن به روغن از طریق روش‌های معمولی می‌تواند ترکیبات بیو اکتیو آن را از بین ببرد. محصولات سیاه‌دانه زیادی در بازار وجود دارند، اما همهٔ آن‌ها ارگانیک نیستند.
عوارض جانبی سیاه‌دانه و هشدار‌ها
بارداری: مصرف سیاه‌دانه به‌اندازه‌ای که در غذا‌ها استفاده می‌شود طی بارداری مشکلی ندارد؛ اما مصرف مقدار بیشتر از این برای خانم‌های باردار مجاز نیست.
کودکان: سیاه‌دانه برای کودکان اگر طی کوتاه‌مدت و به‌صورت خوراکی مصرف شود مشکلی ندارد.
اختلالات خونریزی: سیاه‌دانه ممکن است لخته شدن خون را کُند کرده و خطر خونریزی را افزایش دهد. سیاه‌دانه ممکن است اختلالات خونریزی را بدتر کند.
دیابت: سیاه‌دانه در برخی از افراد می‌تواند سطح قند خون را پایین بیاورد. اگر دیابت دارید و می‌خواهید سیاه‌دانه مصرف کنید باید سطح قندخون خود را با دقت بیشتری کنترل کنید تا دچار افت قند خون نشوید.
فشارخون پایین: سیاه‌دانه می‌تواند فشارخون را پایین بیاورد. در واقع مصرف سیاه‌دانه ممکن است فشارخون افرادی را که خودشان فشارخون پایین دارند، بسیار پایین بیاورد.
عمل جراحی: سیاه‌دانه می‌تواند لخته شدن خون را کُند کند، قند خون را کاهش دهد و در بعضی از افراد خواب‌آلودگی ایجاد کند. سیاه‌دانه ممکن است احتمال خونریزی را افزایش داده و در کنترل قند خون و بیهوشی، حین و بعد از عمل جراحی اختلال ایجاد کند. دست‌کم دوهفته پیش از عمل جراحی مصرف سیاه‌دانه را متوقف کنید.
مصرف چه اندازه سیاه‌دانه مناسب است؟
دوز مناسب مصرفی سیاه‌دانه بستگی به عواملی مانند سن فرد، وضعیت سلامتی او و عوارض احتمالی دارد. در مورد اینکه چه مقدار سیاه‌دانه باید مصرف کنید هنوز مطالعات زیادی انجام نشده است. اما یادتان باشد دارو‌های گیاهی لزوماً همیشه هم بی‌خطر نیستند و این مسئلهٔ مهمی است. حتماً برچسب روی محصول را خوب بخوانید و با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
