فرصت اشتغال برای زنان سرپرست خانوار

این جمله در تمام گزارش‌های مرکز آمار درباره بیکاری جامعه ایرانی تکرار می‌شود: «نرخ بیکاری زنان دو برابر مردان است»؛ هرچند در سال‌های گذشته، توسعه فرصت‌های شغلی برای زنان از سرعت بیشتری برخوردار بوده است با این حال همچنان بیکاری این قشر یکی از معضلات مهم جامعه ایران به حساب می‌آید. خصوصا اینکه تعداد دانشجویان تحصیلکرده زن در سال‌های اخیر بیشتر از مردان بوده است.

در کنار این نیرو‌های بالقوه، زنان سرپرست خانوار هم هستند که به شغلی متناسب با شرایط زندگی شان نیاز دارند. آن‌ها در گذشته بیشتر از طریق روابط خویشاوندی و همسایگی متوجه وجود فرصت‌های شغلی می‌شدند، اما حالا شرایط فرق کرده است. اگر پیش از این، شیوه‌های دادن آگهی برای استخدام نیرو بیشتر از طریق پخش تراکت یا چاپ آگهی در روزنامه‌ها انجام می‌شد، در سال‌های اخیر با توسعه فضای مجازی و تقویت سایت‌های خرید و فروش آنلاین، امکان پیدا کردن شغل، خصوصا برای زنان سرپرست خانوار بهبود بیشتری پیدا کرده است.

ناهید، زنی که به کمک دیوار شغل پیدا کرد

ناهید از سه ماه پیش در یک کارگاه خیاطی در بابل مشغول به کار شده است. او سرپرست خانوار است و دو فرزند دانشگاهی دارد. آگهی جذب نیرو را در سایت دیوار دید و بعد از طی مراحل گزینش به استخدام درآمد. می‌گوید: «دو سال پیش همسرم از بالای داربست افتاد و کمرش آسیب دید. از آن روز دیگر نمی‌تواند بنایی کند. مدتی در شیرینی فروشی یکی از فامیل هایمان شاگردی کرد، اما جابه‌جا کردن وسایل و سرپا ماندن طولانی اجازه نداد بتواند به کارش ادامه بدهد. الان با موتورش مسافرکشی می‌کند، اما درآمدش کفاف هزینه هایمان را نمی‌دهد به همین خاطر تصمیم گرفتم کار کنم.»

ناهید ۴۲ ساله است و حدود ۱۵ سال پیش مدرک خیاطی خود را گرفت، اما در این مدت بیشتر در خانه مشغول بود. می‌گوید: «ما ماهانه حدود ۳ میلیون تومان اجاره خانه‌مان است و تقریبا ۳/۵ میلیون تومان هم هزینه‌های خرد و خوراک و تحصیل بچه‌ها می‌شود. البته هزینه‌ها خیلی بیشتر از این حرف‌ها است؛ ما مراعات می‌کنیم. مثلا مجبوریم سفر کمتر برویم، یا برخی غذا‌ها مثل گوشت را کمتر مصرف کنیم. من ماهانه حدود ۳ میلیون تومان حقوق می‌گیرم که با درآمد همسرم حدود ۷ میلیون تومان می‌شود.» علاوه بر ناهید، دو زن دیگر هم در کارگاه خیاطی کار می‌کنند که یک نفر دیگرشان هم از طریق آگهی سایت دیوار استخدام شده است.

نفیسه شهروندی تهرانی است که حدود ۲۸ سال سن دارد و به تازگی ازدواج کرده است. می‌گوید: «همسرم جوشکار است و ماهانه حدود ۴ میلیون تومان حقوق می‌گیرد، اما هزینه‌های‌مان خیلی بالاست. ما خانه‌ای ۴۵ متری را در غرب تهران حدود ۷۰ میلیون تومان پیش با ماهیانه دو میلیون و ۷۰۰ هزار تومان اجاره کرده‌ایم. اگر من کار نکنم شرایطمان خیلی سخت می‌شود. در دو سال اخیر وضعیت ساخت‌وساز مسکن خراب شده و همسرم کمتر مشتری دارد.» نفیسه ادامه می‌دهد: «مدتی قبل همراه همسرم مشغول خرید اینترنتی از سایت دیوار بودیم که به طور اتفاقی آگهی استخدام را دیدیم. من به فکر کار کردن بودم، اما به طور جدی با دیدن آگهی ترغیب شدم.»

سایت‌های تبلیغات آنلاین در سال‌های اخیر فاصله بین متقاضی کار و کارفرما را کاهش داده‌اند به نحوی که پخش تراکت به شدت افت داشته است. سعید، کارمند یکی از شرکت‌های قدیمی پخش تراکت در تهران است. می‌گوید: «چند سال پیش در اوج کاری‌مان، سالانه حدود هزار تا ۳۳ هزار مشتری داشتیم، اما حالا این تعداد به دلیل گسترش فضای مجازی، کاهش چشمگیری داشته و به حدود ۲۵۰ نفر رسیده است.

در سال‌های اخیر به دلیل توسعه فضای مجازی و رشد سایت‌های خرید و فروش آنلاین مانند دیوار و سایر اپلیکیشن‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام، صاحبان مشاغل تصمیم گرفته‌اند به جای پخش تراکت برای جذب مشتری یا استخدام نیرو، شانس خود را در فضای مجازی امتحان کنند.» آنطور که سعید می‌گوید، تعداد مشتری‌های شرکت آن‌ها طی چند سال اخیر بیش از ۷۰ درصد کاهش پیدا کرده و نیروهایشان هم از ۱۱۵ نفر به ۲۷ نفر رسیده است.

دسترسی همزمان به میلیون‌ها بازدیدکننده، امکان انتخاب نیرو-شغل بدون واسطه، پرداخت هزینه کمتر، دسترسی بیشتر به نیروی کار خوب، سرعت بالاتر و دسترسی به موقعیت‌های شغلی متنوع برای کارجو‌ها از مهم‌ترین دلایل صاحبان مشاغل برای درج آگهی استخدام در فضای مجازی و تمایل شهروندان برای طی مسیر گزینش کاری از این راه است. در این بین زنان سرپرست خانوار این موقعیت را پیدا کرده‌اند که آگهی‌های متنوع پلتفرم‌های آنلاین را بررسی و در نهایت در شغل مورد نظرشان فعالیت کنند.