گمانه زنی درباره کابینه ابراهیم رئیسی

شرق نوشت: دولت سیزدهم چگونه دولتی خواهد بود؟ نکته‌ای که ابراهیم رئیسی در کمپین‌های انتخاباتی‌اش مدام روی آن تأکید کرده، فراجناحی‌بودن دولتش است. او سال ۹۶ هم این را گفته بود، امسال هم چنین ادعایی کرده است. اما آیا او واقعا می‌تواند یک دولت فراجناحی تشکیل دهد؟

آیا در دولت آتی ابراهیم رئیسی می‌توان چهره‌هایی از جریان اصلاح‌طلبی و اعتدالی را مشاهده کرد؟ آن‌هم در‌حالی‌که نامزد جریان اصولگرایی بوده و در ستاد‌های انتخاباتی‌اش هیچ از چهره‌های جناح مقابل دیده نمی‌شود. او گرچه اعلام کرده که قرار نیست از چهره‌های ستادی در دولتش استفاده کند، اما آیا واقعا چنین خواهد کرد؟

درباره کابینه احتمالی دولت رئیسی گمانه‌زنی‌هایی در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها شد که بعدتر سخنگوی ستاد انتخاباتی رئیسی در این مورد گفت: «ستاد‌های انتخاباتی در‌واقع آیینه دولت آینده نیستند و دولت براساس بررسی عملکرد و سوابق و برنامه‌های افراد مختلف طراحی می‌شود و شکل می‌گیرد و کسی که وارد دولت و به نماد دولت تبدیل می‌شود، باید متخصص، کارآمد و انقلابی باشد».

گفته‌های رئیسی از تشکیل دولت فراجناحی تا چه حد واقعی است و تا چه حد به شعار نزدیک است؟ مشخص است اصولگرایانی که هشت سال از قوه مجریه دور بوده‌اند، حالا هرکدام طلب سهمی دارند. دو جریان شورای وحدت و شورای ائتلاف اصولگرایان که حامی رئیسی شدند، قطعا حالا انتظار دارند که در دولت آینده سهمی از مناصب به آن‌ها داده شود.

جریان متقدم اصولگرایی شامل جامعه روحانیت، جبهه پیروان خط امام و حزب مؤتلفه که احساس می‌کنند روزگار پایانی عمر سیاسی خود را طی می‌کنند، در رقابت با جریان‌های متأخری مانند جبهه پایداری با حمایت از رئیسی درصدد احیای سیاسی خود برآمدند. اتفاقی که در عمل افتاد، اما این بود که سهم جریان متأخر در ستاد‌های رئیسی بیشتر شد. چهره‌هایی مانند باهنر بار‌ها تأکید کردند که در ستاد‌ها به روی همه جریان‌های اصولگرایی باز نیست.

با‌این‌حال در روز‌های اخیر از فردی مانند مخبر‌ دزفولی یا سعید جلیلی به‌عنوان معاون نخست نام برده می‌شود؛ اگرچه انتشار نامه انصراف سعید جلیلی روی سربرگ شورای عالی امنیت ملی این گمانه را تقویت کرده که احتمالا او از حالا نشانی سمت آینده خودش را به ابراهیم رئیسی داده است.

از علی نیکزاد، رئیس ستاد انتخابات رئیسی تا غلامحسین اسماعیلی، رئیس دفتر فعلی رئیسی در قوه قضائیه و حتی سعید جلیلی هم به‌عنوان گزینه معاون‌اولی نام برده می‌شود. برای سایر پست‌های دولت و وزارتخانه‌ها نیز گمانه‌زنی‌هایی رو به تزاید در فضای رسانه‌ای و مجازی در‌حال مطرح‌شدن است، اما باید دید نهایتا تصمیم رئیسی در ۴۵ روز آینده چه خواهد بود. در طول دوره تبلیغات انتخاباتی لیست‌های مختلفی از کابینه احتمالی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

ضرغامی وزیر ارشاد، فتاح وزیر نیرو، رستم قاسمی وزیر نفت، زاکانی معاون پارلمانی، امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، ذوالقدر وزیر کشور، حیدر مصلحی وزیر اطلاعات و... دیده می‌شد. اگرچه بعید به نظر می‌رسد بعد از آن اظهارنظر جنجالی، وزیر اسبق اطلاعات دیگر شانسی برای حضور در کابینه پیدا کند. همچنین لیست دیگری نیز در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شد که در آن قاضی‌زاده‌هاشمی به‌عنوان وزیر بهداشت نام برده می‌شد. سعید جلیلی نیز که اکنون یکی از دو نماینده رهبری در شورای عالی امنیت ملی است، احتمالا در دولت بعدی، اگر معاون‌اول نشود، شاید دبیر این شورا شود؛ مانند دوره احمدی‌نژاد.

احتمال حضور سعید محمد هم در دولت بعدی وجود دارد. سعید محمد که بعد از ثبت‌نام برای انتخابات رد صلاحیت شد، در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا تمایلی دارید در کابینه آقای رئیسی در دولت بعدی حضور داشته باشید؟ گفت: «بنده برای حمایتم از رئیسی هیچ شرطی نگذاشتم و اگر ایشان صلاح بدانند به‌عنوان سرباز نظام در خدمتشان خواهم بود؛ برای بنده خدمت به مردم بالاترین درجه را دارد».

گمانه‌زنی دیگری حاکی است که برای تصدی وزارت امور خارجه دولت رئیسی، افرادی نظیر سعید جلیلی و علی باقری‌کنی مطرح هستند؛ باقری‌کنی در دوران حضور رئیسی در قوه قضائیه، معاون بین‌الملل او بود و به نظر می‌رسد در دولت رئیسی نیز وزیر امور خارجه شود.

برای وزارت اطلاعات نیز نام حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین عبداللهی مطرح است که اکنون رئیس حفاظت اطلاعات قوه قضائیه است. برخی سایت‌های خبری، احتمال معرفی حسین طائب به‌عنوان وزیر اطلاعات دولت رئیسی را نیز مطرح کرده‌اند که با توجه به جایگاه فعلی طائب به‌عنوان رئیس سازمان اطلاعات سپاه و قدرت متوازن این نهاد اطلاعاتی و امنیتی با وزارت اطلاعات، بسیار بعید است که طائب وزیر اطلاعات دولت سیزدهم شود.

برای وزارت دفاع، بحث سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده فعلی نیروی هوافضای سپاه مطرح است. فرماندهی که طی چند سال اخیر در حوزه کاری خود موفقیت‌های قابل‌توجهی را کسب کرده است؛ به گونه‌ای که بعد از شهید حاج قاسم سلیمانی، یکی از محبوب‌ترین فرماندهان نظامی کشور محسوب می‌شود.

با‌این‌حال مهدی دوستی، سخنگوی ستاد انتخاباتی رئیسی در مورد گمانه‌زنی‌ها درباره کابینه رئیسی گفته بود: «هیچ‌کدام از گمانه‌زنی‌ها درباره کابینه احتمالی آقای رئیسی صحت ندارد و در صورت اعتماد مردم کابینه‌ای جوان، تازه‌نفس، نخبه، کارآمد و فراجناحی تشکیل خواهد شد. حدسیات درباره ترکیب کابینه آقای رئیسی و نام‌بردن از برخی چهره‌ها کاملا اشتباه و غیرواقعی است؛ کابینه دولت آقای رئیسی در صورت اعتماد مردم و پیروزی در انتخابات فراجناحی خواهد بود. گمانه‌زنی‌های موجود در فضای مجازی و رسانه‌ای درباره کابینه احتمالی ایشان هیچ اعتباری ندارد. کابینه دولت سید‌ابراهیم رئیسی در صورت اعتماد مردم و پیروزی در انتخابات فراجناحی خواهد بود». رحیم زارع، رئیس کمیته تجار و بازرگانان ستاد آیت‌الله رئیسی هم گفته بود: رئیسی فردی دلسوز، آگاه و آشنا به سختی‌ها و مشکلات کشور است و می‌تواند با استفاده از همه نخبگان فراجناحی عمل کند».

نکته آخر اینکه نام هیچ چهره اصلاح‌طلب، اعتدالی یا مستقلی در این گمانه‌زنی‌های کابینه‌ای دیده نمی‌شود. در این صورت باید پرسید آیا شعار کابینه فراجناحی محقق خواهد شد؟ آیا رئیسی فراتر از جناح و چهره‌هایی که در اطراف ستاد‌های او حضور داشتند و به او برای رسیدن به ریاست دولت کمک کردند، از جریان‌های دیگر استفاده خواهد کرد؟ شاید سؤال مهم‌تر این باشد که آیا او اصلا در صورت تمایل می‌تواند فراتر از فشار و خواست جریانی که حامی او بودند دست به انتخاب و کنش بزند؟

اولین اظهارات رئیسی بعد از رئیس‌جمهورشدن

حجت‌الاسلام‌و‌المسلمین رئیسی، گفت: در دولت جدید همه تلاش خود را برای بازکردن گره‌های کشور به‌ویژه در زمینه مشکلات معیشتی مردم به کار خواهیم بست. سید‌ابراهیم رئیسی بعد از دیدار با حسن روحانی، رئیس‌جمهور در جمع خبرنگاران، گفت: امیدوارم بتوانم اعتمادی را که مردم به این طلبه خدمتگزار کردند، در دوران مسئولیتم جبران کنم و وظیفه سنگینی را که مردم بر دوشم گذاشتند، با کمک خداوند، حمایت ائمه اطهار (ع) و با دست توانای خود مردم بتوانیم انجام دهیم. وی بیان کرد: سپاس و تشکر خود را به مردم عزیز، بزرگوار و زمان‌شناس ایران ابراز می‌کنم و خدا را به سبب اعتمادی که مردم به این طلبه خدمتگزار داشته‌اند، شاکر هستم.

رئیس‌جمهور منتخب با بیان اینکه حتما از تجربیات و اندوخته‌های دولت فعلی استفاده خواهیم کرد، افزود: با آقای روحانی و دولت فعلی همکاری کرده و با آنان نشست خواهیم داشت و از ظرفیت‌ها، تجربیات و گزارش‌های آنان استفاده خواهم کرد. رئیسی تأکید کرد: همچنین از همه صاحب‌نظران و اندیشمندان می‌خواهم که ما را از دیدگاه‌های ارزشمند خود بهره‌مند کنند و در دولت مردمی از همه دیدگاه‌های ارزشمند صاحب‌نظران، کارشناسان و مردم بهره خواهیم برد و امیدوارم وظیفه سنگینی را که مردم بر دوش ما گذاشته‌اند، به بهترین شکل انجام دهیم.