دعا برای شفای مریض و بیمار

در میان همهمه این روز‌های کرونایی و ازدحام بیماران، علاوه بر مراجعه به پزشکان باید دست نیاز به سوی پروردگار جهانیان برده وشفای بیماران را از او خواست. اما چه دعا‌هایی شفاعت می‌بخشند؟ در این گزارش از سخنان معصومین (ع) بهره گرفته شده و دعا‌هایی که ایشان توصیه کرده اند به نگارش درآمده است.

امام سجاد علیه السلام فرموده است: «چیزی نزد خداوند محبوب‌تر از این نباشد که [بندگان]از او درخواست کنند.». از همین رو باید گفت که دعا از راهکار‌های اساسی برای دستیابی به سعادت دنیا و آخرت و نیز از بهترین ابزار‌های معنوی برای رویایی با بلاها، مصیبت‌ها و همچنین بیماری‌های جسم و روان است.  

هنگامی که بندگانم از تو درباره من بپرسند، [بگو:]یقیناً من نزدیکم، دعای دعا کننده را زمانی که مرا بخواند اجابت می‌کنم؛ پس باید دعوتم را بپذیرند و به من ایمان آورند، تا [به حقّ و حقیقت]راه یابند [و به مقصد اعلی برسند]. (سوره بقره آیهٔ ۱۸۶)

سید بن طاووس در کتاب مهج الدعوات، این دعا را منسوب به پیامبر اکرم (ص) می‌داند که به‌واسطه امام جعفر صادق (ع) بیان شده‌است. مورد استفاده این دعا برای بیماری صعب‌العلاجی بوده که مجموع پزشکان زمان از درمان آن ناامید شده بودند. گفته‌اند که برای شفای مرض صعب‌العلاج، بعد از نماز صبح، چهل مرتبه این دعا را بخوانید:

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ

بنام خداى بخشاینده مهربان

اَلْحَمُدللَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ

ستایش خاص خدا پروردگار جهانیان است

حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ

بس است ما را خدا و نیکو وکیلى است

تَبارَکَ اللَّهُ اَحْسَنُ الْخالِقینَ

تبریک باد بر خداوند که بهترین خلق کننده‌است

وَلا حَوْلَ وَلاقُوَّهَ اِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظیمِ

هیچ تحول و نیرویی جز به واسطه‌ی خداوند بلندمرتبه و بزرگ وجود ندارد.

 

به گزارش فرارو، از جمله دعا‌های سریع‌الاجابه برای شفای مریض، دعای منسوب به امام صادق است. از زبان یکی از اصحاب امام صادق (ع) نقل شده که ایشان به امام گفته‌اند، دردی دارم و امام فرموده‌اند:

بگو: بسم الله

سپس بر قسمتی که درد دارد، دست بکش و بگو:

اعوذ بعزه الله، و اعوذ بقدره الله، و اعوذ برحمه الله، و اعوذ بجلال الله.

پناه می‌برم به عزت خدا! پناه می‌برم به قدرت خدا! پناه می‌برم به رحمت خدا! پناه می‌برم به جلال خدا!

و اعوذ بعظمه الله، واعوذ بجمع الله، و اعوذ برسول الله.

پناه می‌برم به عظمت خدا! پناه می‌برم به جمع خدا! پناه می‌برم به رسول خدا!

و اعوذ باسماء الله، من شر ما احذر و من شر ما اخاف علی نفسی

و پناه می‌برم به اسم‌های خدا از شر هر چه از آن حذر دارم و از شر هر چه که از آن بر خود بیمناکم!

و هفت مرتبه این‌کار را بکن.

این دعا در کتاب عده الداعی که یکی از کتاب‌های نسبتا معتبر در این زمینه است ذکر شده و منسوب به امام صادق است. این دعا درباره شفای مریض است.

امام صادق (ع) فرموده‌اند: زمانی‌که در کنار بستر مریضی هستی، رو به آسمان کن و بگو:

اَللّهُمَّ اِنَّکَ عَیَّرْتَ اَقْواماً فى کِتابِکَ

خدایا اقوامى را در قرآنت سرزنش کردى

فَقُلْتَ: (قُلِ ادْعُوا الَّذینَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِهِ فَلا یَمْلِکُونَ کَشْفَ الضُّرِّ عَنْکُمْ وَلا تَحْویلاً)

و فرمودى: بگو معبودهاى باطل خود را جز او بخوانید، که هرگز برطرف کردن زیان را از شما، و گرداندنش را نمى توانند.

فَیا مَنْ لا یَمْلِکُ کَشْفَ ضُرّى وَ لا تَحْویلَهُ عَنّى اَحَدٌ غَیْرُهُ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ

اى که برطرف‌کردن زیان، و گرداندن آن را از من، کسى جز تو (او) نمى تواند، بر محمّد و خاندانش درود فرست.

وَاکْشِفْ ضُرِّى وَحَوِّلْهُ اِلى مَنْ یَدْعُو مَعَکَ اِلهاً آخَرَ

و زیانم را برطرف کن، و به‌سوى آن که معبود دیگرى جز تو را با تو مى‌خواند بگردان.

فَاِنّى اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ غَیْرُکَ؛ که گواهى مى‌دهم معبودى جز تو نیست.

امام باقر (ع) دعایی را از زمانی که امام علی (ع) مریض بوده‌اند و پیامبر (ص) برای عیادت به بستر ایشان رفتند، روایت کرده اند. پیامبر پس از عیادت، به امام علی سفارش می‌کنند که دعای زیر را زمزمه کند:

اللهم این سالک تعجیل عافیتک

بارالها! یا عافیتت را تسریع گردان.

او صبراً علی بلیتک

یا به من صبر در بلایت را عنایت کن

او خروجاً الی رحمتک

و یا روح مرا به سوی جوار رحمتت خارج فرما.

در کتاب "مصباح"، شیخ کفعمی گفته‌اند که وقتی مریض شدی، پس از اقامه یکی از نماز‌های واجب، بر موضع سجده خود دست کشیده و سپس دستت را هفت مرتبه بر جایی که درد دارد بکش و دعای زیر را بخوان:

یا مَنْ کَبَسَ الاْرْضَ عَلَى الْمآءِ

اى که زمین را بر آب فشردی.

وَ سَدَّ الْهَوآءَ بِالسَّمآءِ

و هوا را به آسمان بستی

وَاخْتارَ لِنَفْسِهِ اَحْسَنَ الاَْسْمآءِ

و بهترین نام‌ها را براى خویش برگزیدی.

صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست.

وَافْعَلْ بى کَذا وَ کَذا وَ ارْزُقْنى وَ عافِنى مِنْ کَذا وَ کَذا

و با من چنین وچنان کن و روزی‌ام ده، و سالمم بدار از چنین وچنان.

 

سید ابن طاووس در کتاب «مُهَجُ»، از ابن عباس روایت کرده: نزد امیر مؤمنان نشسته بودم، شخصى رنگ پریده آمد و گفت: اى امیر مؤمنان، من همیشه بیمارم و دردهاى بسیارى دارم، به من دعایى بیاموز که با آن، بر بیماری‌هایم یارى جویم.

حضرت فرمود: به تو دعایى مى‏ آموزم که جبرئیل وقتى حسن و حسین بیمار بودند به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آموخت و آن دعا این است:

اِلهى کُلَّما اَنْعَمْتَ عَلَىَّ نِعْمَةً قَلَّ لَکَ عِنْدَها شُکْرى وَ کُلَّمَا ابْتَلَیْتَنى بِبَلِیَّةٍ قَلَّ لَکَ عِنْدَها صَبْرى

اى معبود من، هر زمان به من نعمت دادى سپاسگزارى‌ام براى تو در کنار آن نعمت اندک بود و هر زمان مبتلاى به بلایم کردی، صبرم براى تو نزد آن اندک بود.

فیا مَنْ قَلَّ شُکْرى عِنْدَ نِعَمِهِ فَلَمْ یَحْرِمْنى وَ یا مَنْ قَلَّ صَبْرى عِنْدَ بَلاَّئِهِ فَلَمْ یَخْذُلنى

اى که شکرم کنار نعمت‌هایش کم بود، اما از نعمت محرومم نکرد، و اى که صبرم نزد بلایش اندک بود، اما مرا وا نگذاشت.

وَ یا مَنْ رَانى عَلَى الْمَعاصى فَلَمْ یَفْضَحْنى وَ یا مَنْ رَانى عَلَى الْخَطایا فَلَمْ یُعاقِبْنى عَلَیْها

و اى که مرا بر گناهان دید، اما رسوایم نکرد و اى که مرا بر خطا‌ها دید، اما بر آن‌ها عذابم نکرد.

صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لى ذَنْبى وَ اشْفِنى مِنْ مَرَضى اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْئٍ قَدیرٌ

بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و گناهم را بیامرز، و از بیمارى‌‏ام شفا بده، به درستى که تو بر هرچیز توانایى. (مهج الدعوات و منهج العبادات، ص ۸)

به گزارش فرارو، امیرالمؤمنین (ع) در این دعا به نوعی حکمت نزول بلا و بیماری را در گروی بار گناهان افراد معرفی می‌کند؛ همچنان که در فراز ابتدایی دعای کمیل  از خداوند درخواست داریم «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ‏ الْبَلَاءَ»؛ یعنی خدایا گناهانی که سبب نزول بلا می‌شود، مورد مغفرت قرار بده. آیات و احادیث متعددی مبنی بر این موضوع داریم که خداوند به واسطۀ بی‌توجهی به محضریت او امت‌ها را با سختی‌ها و بیماری‌ها مواجه می‌کند تا به سوی او تضرع کنند و دست از خطا و غفلت خود بردارند.

شاید سؤال شود ائمه (ع) که معصوم از هر خطایی هستند، آموختن این دعا برای حسنین (ع) چه وجهی باید داشته باشد؟ پاسخ این است که اهل‌بیت (ع) به مثابه معلمانی هستند که در هر لحظه شیعیان خویش را تربیت می‌کنند و خداوند از مجرای آن بزرگواران درس‌های خود را به بندگان خویش می‌رساند؛ از این رو خداوند به بهانه‌های مختلف بندگان خویش را از موهبت‌های عالم بهره‌مند می‌کند؛ این رویه را هم در دعای کمیل و هم در سایر ادعیه مثل صحیفه سجادیه مشاهده می‌کنیم. آن بزرگواران هرچند برای خویش از خداوند طلب آمرزش می‌کنند، اما این ادعیه را باید از زاویه‌نگاه معلم به شاگرد مطالعه کرد.

هر که بیمار باشد و این دعا را در آن بیماری چهل مرتبه بخواند، به امید خدا شفا پیدا کند:

در زبده الدعوات روایت کرده است که رسول خدا (ص) به خانه حضرت فاطمه (س) آمد. امام حسن را بیمار یافت و این منظره بر آن حضرت خیلی گران آمد. جبرئیل نازل شد و گفت: یا محمد تعلیم کنم تو را دعایی که با آن فرزندت از ناخوشی خلاص گردد، پس خواند:

" اللهم لا اله الا انت العلی العظیم ذو السلطان القدیم و المن العظیم و الوجه الکریم "

” لا اله الا انت العلی العظیم، ولی الکلمات التامات و الدعوات المستجابات خل ما اصبح. "

پس حضرت این دعا را خواند و دست خود را بر پیشانی امام حسن (ع) گذاشت و شفا یافت.

در جواهر القرآن آمده است هر که بیمار باشد و این دعا را در آن بیماری چهل مرتبه بخواند، به امید خدا شفا پیدا کند.

” لا اله الا انت سبحانک انی کنت من ظالمین "

اگر در آن مریضی بمبرد ثواب شهدا را دریابد و اگر صحت یابد گناهان وی آمرزیده گردد.

هرگاه این سوره قرآن کریم را با خلوص بر بیمار بخوانند انشاءالله شفابخش است. در روایتی از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه وآله وسلم آمده است: هنگام قرائت سه ایه آخر سوره حشر دست را بر سر بگذارید و آیات را قرائت نمایید که این دستور جبرئیل است از جانب خداوند؛ و این عمل شفای همه بیماری هاست به جز مرگ.