بحران در صنعت برق؛ ریشه خاموشی‌های گسترده چیست؟

فرارو- رشد افسار گسیخته مصرف برق در کشور سبب خاموشی ناگهانی در اقصی نقاط کشور شده است. تعداد زیادی از شهروندان شهر‌ها از جمله تهران و شیراز از عملکرد شرکت برق انتقاد کرده و از پاسخگو نبودن مرکز فوریت‌های برق در این خصوص گلایه داشتند.

به گزارش فرارو، طی روز‌های اخیر قطعی ناگهانی برق در برخی از شهر‌های کشور اتفاق افتاده، این خاموشی ناگهانی که ۲ تا ۳ ساعت هم به طول انجامیده، تصفیه خانه‌ها و سیستم‌های پمپاژ آب را تحت تاثیر قرار داده و در نهایت به قطی آب در برخی از مناطق کشور منجر شده است. اما نگرانی واقعی مشترکان برق از همیشگی بودن این خاموشی ناگهانی است.

با توجه به جمیع شرایط، از هم اکنون که شهر‌های جنوبی کشور وارد پیک مصرف آب و برق شده اند و در هفته‌های آینده، دیگر نقاط کشور نیز وارد روز‌های پیک خواهند شد، به توصیه برخی مقامات حوزه برق کشور، ضرورت صرفه جویی حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصدی در مصرف آب و برق برای جبران کاستی‌ها باید مورد توجه عموم مردم قرار گیرد که تابستان سال جاری مشکل قطعی آب و برق کمتر به وجود آید.

امسال به لحاظ بارندگی‌ها سال کم بارشی به شمار می‌آید و وضعیت ذخایر برق آبی‌ مناسب نبوده و تا حدود ۳۴ درصد میزان مخازن برق آبی‌ها نسبت به سال گذشته کمتر است. براساس گفته‌های سخنگوی صنعت برق کشور، مصوبه‌ای به تمام شرکت‌های آب و برق ابلاغ شده که بر اساس آن برای تابستان امسال می‌بایست مصرف خود را نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد کاهش دهند.

همچنین شرکت آبفای البرز در گزارشی اعلام کرد که برای تابستان امسال جیره بندی آب نداریم، اما اگر قطعی برق رخ دهد، تصفیه خانه‌ها و سیستم‌های پمپاژ آب تحت تاثیر این قطعی قرار گرفته و در نهایت با قطعی آب در مناطقی از استان مواجه خواهیم شد. این امر سبب نگرانی مجدد شهروندان شده است.

اما به طور کلی پرسش‌هایی از سوی اکثر شهروندان درباره خاموشی برق مطرح شده و می‌خواهند بدانند که ممکن است برق برخی از شهر‌ها از جمله تهران طبق زمان بندی و جدول خاموشی، قطع شود؟ از طرفی دیگر برخی از فعالان شبکه‌های اجتماعی هم از قطعی برق انتقاد کردند. 

همچنین در روز‌هایی که بر اساس تصمیمات ستاد ملی کرونا کلاس‌های درس و امتحانات به صورت آنلاین برگزار می‌شود، قطعی ناگهانی برق مورد انتقاد برخی از خانواده‌ها نیز قرار گرفته است.

مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق کشور با اشاره به خبری مبنی بر انتشار جداول خاموشی در کشور عنوان کرد: «در شرکت برق برنامه ریزی هایی برای طرح های مدیریت مصرف برق انجام داده ایم. اگر تراز تولید برق با میزان مصرف در کشور برابر نباشد با مشکل رو به رو می شویم، برنامه خاموشی‌های احتمالی نیست و اگر مشترکان همکاری لازم را داشته باشند، خاموشی‌ها اعمال نمی‌شود.»

سخنگوی صنعت برق درمورد جدول خاموشی در کشور گفت: «در حال حاضر جدولی برای خاموشی منتشر نشده است و قبل از انتشار جدول خاموشی مشترکان در اپلیکیشن برق من می توانند از برنامه خاموشی ها مطلع شوند و ما قطعا اطلاع رسانی لازم را انجام خواهیم داد.»

او همچنین از مشترکان تقاضا کرد با مدیریت مصرف به ویژه واحد‌های غیرمجاز رمزارز به صنعت برق در عبور از پیک مصرف در روز‌های تابستان کمک کنند. این مقام مسئول وعده داد که در صورت گزارش واحد‌های غیرمجاز رمزارز علاوه بر دریافت پاداش نقدی تا سقف ۲۰ میلیون تومان دریافت کنند.

باتوجه به کاهش بارندگی در ماه‌های گذشته و افزایش مصرف برق شهروندان، معاون هماهنگی توزیع توانیر گفته که برنامه‌هایی باید برای جبران ۴ هزار مگاوات کمبود تولید برق در سال جاری دارند که قدم نخست را دولت از خودش شروع می‌کند. غلامعلی رخشانی مهر دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها و نهاد‌های عمومی را مکلف دانست تا مصرفشان را در ساعات اداری تا ۵۰ درصد کاهش دهند و در ساعات تعطیل تا ۱۰ درصد مصرف سال قبل را داشته باشند.

رخشانی مهر به روشنایی معابر و مهمتر از آن رمزارز‌هایی که در یک کار غیرتولیدی و غیرمولد از آن استفاده میکنند اشاره کرد و گفت که تاکنون حدود ۳۷۰ مگاوات از این نوع رمزارز‌های غیرمجاز را جمع آوری کرده‌اند.

او با اشاره به اینکه دارندگان مولد‌های اضطراری تاکنون ۷۵۰ مگاوات تفاهمنامه همکاری با ما امضا کردند، گفت: «بر اساس اطلاعات ما این همکاری‌ها تا ۱۷۰۰ مگاوات می‌تواند ادامه داشته باشد و وزارت نفت نیز اعلام آمادگی کرده تا سوخت مورد نیاز آن‌ها را نیز تأمین کند تا تابستان بدون مشکلی داشته باشیم.»

مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق نیز درباره قطعی برق آنتن‌های BTS گفت: «این آنتن‌ها دارای باتری‌های همراه هستند که در صورت قطعی برق میتوانند از این باتری‌ها استفاده کنند و اگر مواردی از قطع برق این آنتن‌ها گزارش شده است به خاطر مشکل باتری آن‌ها بوده است.»

همایون حائری، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، سیستم‌های سرمایشی و چاه‌های آب کشاورزی را علت افزایش میزان مصرف در مقایسه با سال گذشته دانست.

متولیزاده، مدیرعامل شرکت توانیر به کاهش ۳۵۰۰ مگاوات از توان تولید نیروگاه‌های برقآبی به جهت کاهش ذخیره آب سد‌ها اشاره کرد و گفت که مشترکانی که دو برابر مجموع کم مصرف‌ها در کشور برق مصرف می‌کنند، ۷۵۰هزار مشترک هستند؛ ضمن اینکه مشترکان پرمصرف هر یک ۲۰ برابر یک مشترک کم مصرف برق مصرف میکنند که باید محدود شوند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند باید با تغییر در قوانین و واقعی سازی قیمت برق، شرایط را برای کاهش مصرف و همچنین فراهم کردن بستر‌های کارشناسی برای افزایش ساخت نیروگاه‌ها آماده کرد.  

باتوجه به تجربیات سال‌های گذشته و نظر برخی از فعالان بخش خصوصی، به نظر می‌رسد خطر تکرار خاموشی‌ها در تابستان وجود خواهد داشت.

رضا پدیدار، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران می‌گوید که براساس بررسی‌های صورت گرفته در سندیکای برق، با توجه به کسری منابع در حوزه سرمایه گذاری نیز باید گفت که برای افزایش ظرفیت سالانه تولید برق به میزان حداقل ۵ تا ۷۰۰۰ مگاوات در هر سال بالغ بر ۳ تا ۴ میلیارد دلار سرمایه گذاری جدید نیاز است. این در حالی است که به دلیل کمبود منابع تامین مالی پروژه‌ها توسط دولت عدم توانایی ورود بخش خصوصی به این نوع پروژه‌ها به دلیل عدم اعتماد و اطمینان متقابل در تامین نیاز‌های طرفین و از طرف دیگر عدم دسترسی به منابع مالی و فاینانس خارجی و بینالمللی به دلیل شرایط تحریم سرمایه گذاری در جهت برق متناسب با نیاز‌ها نیست.

حمیدرضا صالحی، عضو هیئت نمایندگان اتاق تهران، هم بر این باور است که سوابق موجود اصلاحات ساختاری مکرر و خصوصی سازی ناکارآمد اتلاف بالا و بهره وری پایین در بخش‌های تولید انتقال و توزیع تداوم کسری بودجه و انباشت بدهی وزارت نیرو و رشد چشمگیر مصرف خانگی برق به ویژه در روز‌های گرم سال و به طور ویژه و اختصاصی به لحاظ پاندومی کرونا در روز‌های پیک زمستان شماری از مهمترین مسائل صنعت برق در سالیان اخیر بوده که یکی از علل نمود و تداوم آن‌ها نابسامانی‌های موجود در اقتصاد صنعت برق کشور بوده و تبیین آن نیازمند تجزینه و تحلیل جریان مالی این صنعت با توجه به عملکرد بودجه وزارت نیرو است.

او معتقد است صنعت برق ایران دچار یک جریان نامتعارف اقتصادی شده است. به گفته صالحی این قیمتگذاری نادرست منجر به عدم توازن درآمد‌ها و هزینه شده و این عدم توازن به کسری بودجه دولت و انباشت منجر شده است و در اثر آن روند سرمایه گذاری در این صنعت مهم نیز نزولی شده است.

باتوجه به قطعی ناگهانی برق در برخی شهرا و اعتراض شهروندان به این موضوع، در استان البرز و خراسان رضوی و اصفهان ، جداول خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده از امروز منتشر و در اختیار مردم قرار گرفت. اما انتشار و اعلام جداول خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده در بقیه استان‌ها، همچنان در انتظار تصمیم‌گیری است.

این درحالی است که در روز‌های گذشته شهر‌هایی همچون شیراز، کرمان، کرمانشاه، مشهد و خراسان جنوبی هم نسبت به قطعی برق انتقاد کرده و درخواست مشخص شدن ساعات خاموشی برای جلوگیری از مواجه شدنشان با کمبود آب بودند.

بااین حال، هادی منصوریان معاون بهره برداری و دیسپاچینگ شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی از مشترکین استان درخواست کرد تا با رعایت الگوی مصرف و تمهیدات لازم مانند عدم استفاده از روشنایی در طول روز، تنظیم دمای دستگاه‌های سرمایشی روی ۲۵ درجه، عدم استفاده از لوازم برقی پرمصرف در ساعت‌های پیک علاوه بر کاهش هزینه‌های مصرفی خانوار، این شرکت را برای ارائه خدمات پایدار یاری رسانند.

همچنین محمد سلیمانی، مدیرعامل شرکت توزیع برق شمال استان کرمان هم از اجرای برنامه‌های پیشگیرانه برای خاموشی‌های استان از  ۳۱ اردیبهشت ماه به صورت رسمی و با حساسیت بیشتر خبر داد.