دو سیگنال متفاوت از بورس

بازار سهام سبزترین روز در سال جدید را تجربه کرد و نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افزایش ۹/ ۱درصدی تا یک‌میلیون و ۱۷۹هزار واحد پیشروی کرد. این اتفاق پس از آن افتاد که مقرر شد دامنه نوسان با بازگشت به حالت قبل ضمن متقارن شدن با رشد یک‌درصدی مجموع دامنه همراه شود.

به گزارش دنیای اقتصاد؛ همزمان افزایش نرخ دلار و اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی درخصوص نزدیک بودن زمان اختصاص یک‌درصد از منابع صندوق توسعه به بازار سهام محرک رشد قیمت‌ها شد. اما تنها شاخص کل بورس نبود که سبز شد؛ حقیقی‌ها نیز دیروز بیشترین خالص خرید از ۲۵ بهمن سال گذشته را ثبت کردند و سیگنال‌هایی از خروج پول‌های پارک‌شده در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله به مقصد سهام دریافت شد.

این در حالی است که همچنان ارزش معاملات در سطوح اندکی باقی مانده است که حکایت از تردید سرمایه‌گذاران دارد که سیگنال متفاوتی محسوب می‌شود. به‌نظر می‌رسد پایداری بورس در مسیر صعود و بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران در گرو سیاست‌های مکمل در ساختار‌های معاملاتی و حذف محدودیت‌ها است.

روز سه‌شنبه شاخص کل بورس تهران بیشترین درصد رشد در سال‌جاری را ثبت کرد و همزمان با آن شاهد بازگشت سهامداران خرد به زمین خرید سهام بودیم. اما آیا اصلاح قیمت سهام به پایان رسیده است، آیا در روز‌های آینده بورس دوباره رونق می‌گیرد؟

بررسی‌ها حکایت از آن دارد که پاسخ مثبت دادن به این سوال همچنان زود است؛ اما پیگیری روند تحولات نشان می‌دهد که زیر سایه رشد مجدد قیمت دلار و افزایش تقریبا بی‌مانع قیمت‌های جهانی به‌خصوص در بخش کالا‌های اساسی، بعید نیست نهایی شدن ورود منابع صندوق توسعه به بازار سرمایه و سایر اقدامات تقویتی در نهایت به تغییر روند به این بازار بینجامد.

از طرف دیگر رصد تحرکات پولی موجود در بورس نیز حکایت از آن دارد که همسو با رشد خالص خرید حقیقی در بازار سهام، خروج پول پارک شده سرمایه‌گذاران خرد در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله شدت گرفته و بنابراین اصلا بعید نیست که در روز‌های پیش رو در صورت تداوم این مساله رونق بازار سهام نیز ادامه پیدا کند.

در همین باره روز گذشته محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه ۲۰۰ میلیون دلار در نظر گرفته شده صندوق توسعه ملی باید ظرف سه هفته به بازار تزریق شود، عزم دولت را درخصوص حمایت از ابزار سرمایه نمایان کرد. با این حال ارزش دادوستد سهام همچنان پایین است و نشان از شک و تردید سرمایه‌گذاران در خصوص پایان اصلاح دارد.

بازگشت به تعقل

روز گذشته معاملات بازار سهام با رشد قیمت‌ها خاتمه یافت. در این روز شاخص بورس تهران به میزان ۹/ ۱درصد رشد کرد تا صعود حدودا ۲۲ هزار واحدی نماگر بازار سرمایه آن را به محدوده یک میلیون و ۱۷۹ هزار واحدی برساند. این‌طور که به نظر می‌آید در دومین روز معاملاتی پس از انتشار خبر عقب‌نشینی سازمان بورس از بحران سه‌ماهه دامنه نوسان نامتقارن، فعالان بازار سرمایه با روی خوش به داد و ستد‌های این بازار و کاهش ریسک نقدشوندگی نگاه می‌کنند و قصد دارند تا با افزایش تقاضا حداقل در کوتاه‌مدت حجم بالای صفوف فروش را در بسیاری از نماد‌ها حتی نماد‌های کوچک به عقب برانند.

فرآیند این امر بازگشت شاخص کل به محدوده یک میلیون و ۱۷۹ هزار واحدی بود. این در حالی است که در ابتدای هفته جاری انتظار می‌رفت تا خنثی شدن حرف‌درمانی‌ها در بازار سهام و اتخاذ تصمیماتی که در عمل افق روشنی را پیش پای بورس نمی‌گذاشت، مهم‌ترین دماسنج بازار‌های مالی کشور را حتی از محدوده ۱/ ۱میلیون واحد نیز پایین‌تر ببرد. با این حال این پیش‌بینی محقق نشد.

بر این اساس روز سه‌شنبه سومین روزی بود که از زمان اعمال دامنه نوسان نامتقارن نسبت خالص خرید حقیقی مثبت شد و سرمایه‌گذاران خرد به جای آنکه مانند روز‌های قبل به حقوقی‌ها سهام بفروشند به طور خالص سهام بیشتری را خریداری کردند. در این روز نسبت یاد شده به حدود ۱۰۷ میلیارد تومان رسید.

رقم به ثبت رسیده در این نسبت به بیشترین حد از ۲۵ بهمن ماه رسیده است. این طور که از تغییرات این نسبت استنباط می‌شود فعالان بازار سرمایه انتظار دارند تا در روز‌های پیش‌رو روند قیمت در این بازار به واسطه عوامل مختلفی نظیر همین تصمیم اخیر سازمان بورس با سرعت بیشتری به تعادل نزدیک شده و نسبت به شرایط قبلی نقدشونده‌تر باشد.

عوامل خوش‌بینی

اما اگر از تصمیم اخیر سازمان بگذریم چه مسائل دیگری می‌توانند در روز‌های پیش رو نقش حمایتی برای قیمت سهام ایفا کنند؟

از میان بررسی عوامل متعددی که این روز‌ها می‌توانند بر بازار سهام اثر مثبت داشته باشند، بدون شک دلار و قیمت آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع اگر بخواهیم تصویری دقیق از آنچه که در این بازار رخ می‌دهد ارائه کنیم بیراه نخواهد بود که به همسویی مهم عوامل از قیمت‎‌های جهانی، رشد نسبی قیمت دلار تا افزایش دامنه نوسان به طور توامان اشاره کنیم.

در روز‌های گذشته شاهد این بودیم که افت شدید قیمت ارز در بازار مربوطه به‌خصوص قیمت دلار آمریکا توانست تاثیر مهمی در کاهش انتظارات تورمی داشته باشد و حتی بسیاری بر این باور بودند که کاهش قیمت در این متغیر مهم اقتصادی می‌تواند بهای آن را در آینده نزدیک به راحتی به حدود ۱۸ هزار تومان نیز برساند.

شکی نیست که اگر چنین انتظاراتی محقق شود نه فقط شاخص بورس بلکه بسیاری از متغیر‌های دیگر در اقتصاد که طی سال‌های اخیر بر بال تورم رشد کرده بودند نیز به ذی‌نفعان در تمامی بازار‌ها فشار وارد خواهند کرد. به هر روی این انتظار دست‌کم تاکنون محقق نشده است.

بهای دلار آمریکا در طول روز‌های اخیر هر چند آهسته، اما پیوسته از روند نزولی فاصله گرفته و اصلا بعید نیست تا حصول یک توافق قابل اعتنا میان ایران و قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای همچنان همین مسیر را نیز بپیماید. روز گذشته بهای این ارز به کانال ۲۲ هزار و ۵۰۰ تومان بازگشت.

از طرف دیگر در بازار‌های جهانی نیز زمزمه مس ۱۳ هزار دلاری و چشم‌انداز رشد قیمت کامودیتی‌ها که به واسطه انتظار تورم روی دلار رقم خورد از عواملی هستند که می‌توانند اثر قابل‌توجهی بر شرایط بازار سرمایه بگذارند. با توجه به اینکه در حال حاضر بیشتر نماد‌های مورد معامله در بورس تهران جزو نماد‌های کامودیتی‌محور هستند، اصلا بعید نیست که در روز‌های آینده نیز مانند روز سه‌شنبه، حداقل در کوتاه‌مدت شاهد تقویت قیمت سهام و حذف عوامل منفی از نگاه سرمایه‌گذاران باشیم. البته غلبه خوش‌بینی بر بازار سرمایه امری دور از انتظار نبوده است.

بررسی تحرکات قیمت در طول ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که بازار سهام به‌خصوص در بخش نماد‌های کوچک شاهد افت قیمت قابل‌توجهی بوده و همین امر شرایط را برای حرکت رو به بالای قیمت در بسیاری از نماد‌ها فراهم کرده است؛ بنابراین طبیعی است که حالا و با کمرنگ شدن عوامل منفی راه برای افزایش قیمت در این نماد‌ها نیز هموار شود.

خبری از منابع صندوق

اما مساله دیگری که در ماه‌های اخیر توانست توجه بسیاری از فعالان بازار سرمایه را به خود جلب کند اختصاص یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بازار سهام و حمایت از بازار بود که در طول این مدت انتقادات زیادی را برانگیخت و اعتراضات بسیاری را سبب شد. البته این تصمیم موافقان زیادی نیز داشت.

از آن زمان تاکنون مجادله بسیاری بین موافقان و مخالفان این اقدام به وجود آمده که در نهایت نیز به دلیل ملاحظات موجود در مجلس شورای اسلامی و ارکان اقتصادی دولت، این مساله به نفع موافقان به سرانجام رسیده است. حال سخنان رئیس کل بانک مرکزی در خصوص اختصاص یک درصد از منابع صندوق توسعه - که گفته می‌شود رقمی بالغ بر حدود ۲۰۰ میلیون دلار می‌شود - را می‌توان برای افزایش تقاضا در بورس و فرابورس به فال نیک گرفت.

آن‌طور که عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی در یک برنامه تلویزیونی بیان کرده، بنا شده تا ارقام موردنیاز برای تامین این منبع به تدریج با فروش ارز در بازار تامین شود. او در این خصوص گفت: «در مورد ۲۰۰ میلیون دلار صندوق هم خردخرد به فروش خواهد رسید، اما اشکال این است که تقاضای ارز کم شده، ولی ان‌شاءالله به فروش می‌رسانیم. همین امروز هم صحبت شد که بخش اول آن در صورت فروش طی یک یا دو روز آینده به صندوق تثبیت ریخته شود.»

بر این اساس می‌توان امیدوار بود که تزریق منابع مورد بحث به بازار سهام نیز به شکلی تدریجی به گونه‌ای دنبال شود تا ورود مبالغ یاد شده به افزایش هیجانی قیمت و داغ شدن دوباره تنور سفته‌بازی در این بازار نینجامد. حال باید صبر کرد و دید تصمیمات اتخاذ شده در این زمینه چگونه به مرحله اجرا درخواهند آمد.

پول‌های پارک شده در راه سهام؟

اما سبزترین روز بازار سهام از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون که در بر گیرنده بیشترین رشد درصدی میانگین وزنی قیمت‌ها در این بازار بود، یک نکته مهم دیگر نیز داشت. روز گذشته صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله شاهد خروج ۲۰۴ میلیارد تومان پول حقیقی از این بخش بودند. این‌طور که به نظر می‌آید بازار سهام در روز‌های پیش رو در صورت رشد بیشتر قیمت‌ها و تداوم خوش‌بینی در این بازار با احتمال بیشتری به این رویه ادامه خواهد داد.

ثبت خالص خرید حقیقی منفی در این صندوق‌ها به این نکته اشاره دارد که پول‌های پارک شده در بخش کم‌ریسک‌تر بازار سرمایه حالا و با بازگشت امید به این بازار مجددا به سمت معاملات مستقیم سهام بازخواهد گشت. این در حالی است که در ماه‌های اخیر ارزش معاملات خرد این صندوق‌ها حتی از ارزش معاملات خرد سهام در برخی از روز‌ها نیز رکورد‌های بالاتری به ثبت رساندند.

 خروج پول حقیقی از سهام به سمت صندوق‌ها در آن زمان حاکی از دست به ماشه بودن سرمایه‌گذاران حقیقی برای بازگشت به معاملات در صورت حصول شرایط مطلوب بود؛ بنابراین به نظر می‌رسد که در صورت تداوم این روند میوه صبوری این بخش از فعالان بازار به تدریج چیده شود.