bato-adv
کد خبر: ۴۶۵۱۶۵
داستان تکراری بودجه در ایران: تورمی و نفتی؟!

بودجه ۱۴۰۰ تراز نیست/ بودجه باید از فشارها، ملاحظات سیاسی و باج‌خواهی‌ها دور شود

بودجه ۱۴۰۰ تراز نیست/ بودجه باید از فشارها، ملاحظات سیاسی و باج‌خواهی‌ها دور شود
بودجه ضد تورمی بودجه‌ای هست که از مالیات‌های مردم تامین شود و برای خود مردم خرج شود. ولی باید دید آیا مالیات را از فرد و جای درست می‌گیرند یا این‌که نه از فلان تولیدکننده می‌گیرند آن را می‌خشکانند و صرف یک فعالیت بی‌ثمر می‌کنند که آن ضد توسعه است. اگر از فعالیت‌های مضر گرفته شود صرف منافع عمومی و فعالیت‌های مفید بشود آن بودجه ضد تورمی است. اما بودجه‌های ما به گونه‌ای نوشته می‌شود که تامین منابعش مشکل است یعنی خرج تراشی می‌شود و بعد هم آن نفتی که رویش حساب کردند فروش نمی‌رود یا آن مالیاتی که می‌خواهند از فلان فعالیت بگیرند محقق نمی‌شود و کسری بودجه رخ می‌دهد.
تاریخ انتشار: ۱۳:۳۲ - ۱۴ آذر ۱۳۹۹
فرارو- دوباره فصل بودجه سررسید و گر چه در غیاب سران دو قوه مجریه و مقننه، اما لایحه بودجه تقدیم مجلس شد. بودجه‌ای که به گفته محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، وابستگی‌اش به نفت از ۵۰ درصد به تقریبا نصف آن رسیده است و باز هم طبق شواهد نرخ دلارش را روی ۱۱ هزار و ۵۰۰ بستند.

به گزارش فرارو، داستان وابستگی بودجه به نفت داستان کهنه و هرساله کشور است و باز هم تاکید بر این‌که بودجه امسال غیرنفتی است نیز به همان میزان تکراری است. هر چند جبر زمانه و تحریم‌ها لااقل در دو سه سال اخیر موجب شده تا دولت به فکر راه‌های دیگری برای تامین درآمد خودش باشد که البته آن هم، اما و اگر‌های بسیار دارد.

جدا از این، هر سال منابع درآمدی پیش بینی شده بودجه فقط روی ورق می‌آید و در عمل کسری بودجه سرنوشت شوم بودجه‌های سالانه است. آنچه موجبی برای تورم و دست کردن در جیب ملت می‌شود. حالا باید دید بودجه امسال چه در چنته دارد؟ آیا کاهش وابستگی به نفت واقعی است و این بودجه ضد تورمی است؟ اصلا بودجه بدون نفت و ضدتورمی چگونه باید باشد؟


بودجه ۱۴۰۰ تراز نیست

داستان تکراری بودجه در ایران: تورمی و نفتی؟!////بهنام ملکی اقتصاددان در گفتگو با فرارو درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ گفت: واقعیت این است که اصلی‌ترین مصیبت اقتصادی کشور ناشی از نوع بودجه‌نویسی است و همین طور تصویب بودجه و همین طور تخصیص بودجه. بودجه‌های ما هیچ وقت تراز نبوده و نیست. یعنی در آن عدم تعادل مشهود است. بخش درآمدی بودجه مشروعیت لازم را ندارد بخش هزینه‌ای هم به همین ترتیب. درآمد‌های بودجه‌ای ما عمدتاً نفت و مالیات است. در بخش هزینه‌ای هم در هزینه‌های جاری و عمرانی که بیشتر مزد و حقوق هست مشکل داریم و هر دو بخش درآمد و هزینه از سلامت لازم برخوردار نیست. ما نفت می‌فروشیم و وارد بودجه می‌کنیم و آن هم به مصارف غیر توسعه‌ای می‌رسد. یکی از کانون‌های تورم در کشور ما همین قسمت است. این وسط کسانی این پول را مصرف می‌کنند که بازدهی لازم برای اقتصاد ندارند یعنی ما به ازای پولی که می‌گیرند کار، خلاقیت و منفعت برای جامعه تولید نمی‌کنند. بودجه درست باید سرچشمه این کار را بخشکاند. بایستی بودجه از وابستگی به نفت جدا بشود، اما در عمل نمی‌شود.

وی اضافه کرد: درآمد مالیاتی سالم‌ترین درآمد از لحاظ آثار غیر تورمی است، اما باید ببینیم که از چه کسی مالیات می‌‎گیریم. آیا از کسی که دروغ می‌گوید، از رانت خوار، از کسی که فعالیت مضر انجام می‌دهد از واحدی که آلاینده است مالیات می‌گیریم؟ ساختار درآمد مالیاتی ما در بودجه این را نشان نمی‌دهد. مالیات بر انحصارات باز هم در بودجه جایگاهی ندارد. بخشی از درآمد‌ها هم باز خام‌فروشی و نفت‌فروشی است یا بخش عمده صادرات غیرنفتی ما متأسفانه محصولات خام است؛ بنابراین سرچشمه درآمدی در بودجه ما عمدتاً محل اشکال است و نیاز به تجدیدنظر و اصلاح دارد. در سال‌های اخیر به خاطر تحریم‌ها، ظاهراً مقداری وابستگی ما به نفت کاهش پیدا کرده است. از جهت کلی این مقبول است، اما باید ببینیم چه چیزی جایگزین آن شده است. می‌بینیم عمدتاً درآمد‌هایی جایگزین شده‌اند که درآمد‌های سالمی نیستند؛ بلکه از طریق تغییرات نرخ ارز و بورس منابع درآمدی تامین شده است و فشار‌های سنگین و کمرشکنی بر توده مردم وارد کرده است. امسال هم همین است. بنابراین، این ساختار باید اصلاح شود.


نیاز به وضع مالیات جدید است

او بیان کرد: در بخش هزینه‌ای هم آیا واقعاً این چند میلیون نفری که حقوق می‌گیرند برای کشور سود دارند؟ به نسبت حقوقشان آیا منفعت به جامعه می‌رسانند یا نه بخش عمده‌شان سربار هستند و باید بابت تأمین هزینه‌های آن‌ها در غیاب درآمد‌های نفتی از جیب مردم بردارند؟ بخش دیگر دستگاه‌هایی هستند که بودجه می‌گیرند، ولی این بودجه را فقط در جهت تعمیق انحصار و فعالیت‌های غیرمفید مصرف می‌کنند. این باید اصلاح شود. یکی از هزینه‌هایی که بازهم به آن بی‌توجهی شده است بحث تحقیق، پژوهش و نوآوری است. باید برای تولید فکر بودجه در نظر گرفت درحالی‌که در جامعه ما این روند محسوس نیست یا درباره کسانی که فساد و رانت را افشا می‌کنند هزینه کرد اما باز هم از آن غفلت شده است. 

وی اضافه کرد: در بودجه امسال هم مالیات‌های جدید یعنی مالیات بر دروغ‌گویی، رانت‌خواری و فعالیت‌های مضر و درآمد‌های انحصاری نادیده گرفته شده است. اگر ما بر دروغ، فساد و رانت در جامعه مالبات ببندیم و مجازات تعیین کنیم به حذف آن‌ها کمک می‌شود. آن وقت می‌توانیم درباره اصلاح ساختار بودجه، اصلاح ساختار اقتصادی و اصلاح همه چیز صحبت کنیم. تا زمانی که این‌ها ملاک قرار نگیرد هر کسی که صدایش بلندتر است و بلندگوی رساتری در اختیار دارد صدایش بیشتر شنیده می‌شود و می‌تواند فضا را به نفع خودش بچرخاند تا اقدامات اصلاحی صورت نگیرد. باید برای یک‌بار هم که شده در بدترین شرایط اقتصادی که بر جامعه تحمیل شده کاری کرد. امسال تنها سالی است که می‌توان یک بودجه سالمی را بست. چرا که در سال‌های بعد، شرایطی پیش می‌آید که امکان‌پذیر نیست بودجه سالمی را از حیث درآمدی و هزینه‌ای به تصویب رساند.


بودجه گوشت قربانی نیست

این اقتصاددان اظهار کرد: یک بحث هم پای‌بندی به صندوق توسعه ملی است. ما الان همه درآمد نفت را بایستی در صندوق توسعه ملی ذخیره کنیم و دستگاه‌های دولتی و سایر نهاد‌هایی که از بودجه استفاده می‌کنند، بودجه‌شان را به صورت قرض یا وام بگیرند. وقتی که دستگاه‌ها هیچ پاسخ‌گویی درمقابل بودجه‌ای که می‌گیرند ندارند و خودشان را اصلاح نمی‌کنند، چرا باید بودجه بگیرند؟ رتبه فضای کسب‌وکار در ایران حدود ۱۲۷ است. این نشان‌دهنده فساد و ناکارآمدی است. چه دلیلی دارد که وزارت‌خانه یا سازمان ایکس یا ایگرگ بودجه بگیرند درحالی‌که هیچ تحولی در خودشان ایجاد نکردند؟ درحالی‌که قانون مدیریت خدمات کشوری را در عزل و نصب‌ها رعایت نکردند و نسبت به واگذاری سالم فعالیت‌هایشان اقدام نکرده‌اند، اما خصوصی‌سازی ناسالم را دامن زده‌اند. نباید به این سازمان‌ها امتیاز داد. اما اگر سازمان یا وزارتخانه‌ای خودش را کارآمد کرده باید امتیاز بگیرد و تشویق شود و از بالاترین مقام آن دستگاه تا پائین‌ترین مرتبه کارکنانش از مشوق‌هایی برخوردار شوند. این زمانی امکان‌پذیر است که ما بیاییم به نفت سروسامان بدهیم و بودجه نفت و ناشی از خام‌فروشی را مدیریت کنیم.

وی افزود: در بودجه باز هم سهم فعالیت‌های دانش محور و دانش بنیان کم است در حالی‌که این فعالیت‌ها باید مورد حمایت شفاف منطقی و غیر فسادآور قرار بگیرند. اگر هدف ساختار بودجه این شود تولید و صادرات دانش‌پایه قوی بشود و سهم تولید و فروش کالا‌های سنتی، خام‌فروشی و نفت‌فروشی پایین بیاید رفاه عمومی افزایش پیدا می‌کند آن وقت آن بودجه، بودجه منطقی و معقولی است. الان صندوق نفتی نروژ بالای یک تریلیون دلار موجودی دارد. آن‌ها هم مثل ما نفت دارند، اما نفت را در ساختارهایشان وارد نکردند که این‌همه زدوبند و فساد شود و هر کسی دنبال تکه بزرگش باشد. بودجه نباید به‌عنوان گوشت قربانی تلقی شود. بودجه بایستی علمی نوشته شود و علمی تصویب شود و از فشارها، ملاحظات سیاسی و باج‌خواهی‌ها به دور باشد. اگر بودجه اینطور نباشد که نیست در روی همان پاشنه قبلی می‌چرخد و مشکلات استمرار پیدا خواهد کرد.

این کارشناس عنوان کرد: بودجه ضد تورمی بودجه‌ای هست که از مالیات‌های مردم تامین شود و برای خود مردم خرج شود. ولی باید دید آیا مالیات را از فرد و جای درست می‌گیرند یا این‌که نه از فلان تولیدکننده می‌گیرند آن را می‌خشکانند و صرف یک فعالیت بی‌ثمر می‌کنند که آن ضد توسعه است. اگر از فعالیت‌های مضر گرفته شود صرف منافع عمومی و فعالیت‌های مفید بشود آن بودجه ضد تورمی است. اما بودجه‌های ما به گونه‌ای نوشته می‌شود که تامین منابعش مشکل است یعنی خرج تراشی می‌شود و بعد هم آن نفتی که رویش حساب کردند، فروش نمی‌رود یا آن مالیاتی که می‌خواهند از فلان فعالیت بگیرند محقق نمی‌شود و کسری بودجه رخ می‌دهد. بعد سراغ بانک مرکزی می‌روند و از طریق پول پرقدرت این کسری را تامین می‌کنند و این کانون تورمی می‌شود.

او افزود: طبق محاسبات، هر واحد پولی که بانک مرکزی به خاطر جبران این کسری بودجه منتشر می‌کند، هشت برابر پول سالم به تورم اضافه می‌کند. نحوه تامین این بودجه‌ها به خصوصا برای طبقات پایین درآمدی جامعه واقعاً نابودگر و خردکننده است. درست است کسانی از محل این بودجه‌ها به منافع کلانی می‌رسند، ولی این توده‌های مردم هستند که در این ساختار‌های نامناسب بودجه‌ای خرد می‌شوند و زندگی‌های زیادی متلاشی می‌شود.


بودجه باید از زیر سلطه سیاست خارج شود

ملکی خاطرنشان کرد: مشکل اساسی‌تر بودجه این است که هیچ تناسبی با ساختار قانون‌گذاری قبلی ندارد. مثلا هفته قبل از بودجه یک قانون تصویب می‌شود که بودجه باید از نفت و خام‌فروشی فاصله بگیرد. این قانون جزء قوانین بالادستی و در چشم‌انداز برنامه توسعه است، اما چند روز بعد مصوبات قانون بودجه ضد آن است. قوانین خوب باید اجرا بشوند مثلاً قانون اجرای کسب و کار را داریم آیا این قانون اجرا می‌شود. بودجه بایستی الزاماتی ایجاد کند که دستگاه‌هایی که قوانین را اجرا نمی‌کنند مشمول تنبیه شوند و کسانی که کارشان را درست انجام می‌دهند، مشمول پاداش قرار بگیرند. مثلا در قانون بودجه بیاید هر دستگاهی که فعالیت‌هایش را از طریق نظام الکترونیکی واگذار نکند و پاسخ‌گو نباشد بودجه‌اش قطع می‌شود همین می‌تواند انقلاب ایجاد کند.

این کارشناس افزود: یکی از محور‌های بودجه توجه به تولید و صادرات مدرن است که باز هم مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. یکی دیگر از محور‌های فراموش شده بودجه توجه به بهره‌وری است که باید بگوییم یک سازمان اگر بهره‌وری خود را ارتقا داد آن بتواند بودجه‌اش را دریافت کند و اگر نتوانست بهره‌وری را افزایش بدهد، بودجه‌اش قطع شود و آن سازمان منحل شود. اگر سازمان‌ها بدون یک ریال بودجه بهره‌وری شان را بالا ببرند یک‌باره بازدهی کشور دو برابر می‌شود و به‌راحتی می‌توان خیلی از مشکلات داخلی و خارجی را پشت سر گذاشت و تورم را پنجاه درصد کاهش داد.

وی ادامه داد: اگر ساختار بودجه و درآمد و هزینه‌هایش از زیر سلطه سیاست بیرون بیایند و یک نگاه علمی و کارشناسی صورت بگیرد و خارج از دعوا‌های سیاسی باشد و اگر دعوایی هست دعوای علمی باشد و برای حقوق واقعی ملت باشد نه شانتاژ‌هایی که این روز‌ها شاهدش هستیم، می‌توانیم امسال برای اولین بار یک بودجه سالمی تصویب بکنیم و اجرا کنیم.

او تاکید کرد: اگر این فرصت را از دست بدهیم در سال‌های آتی ملاحظاتی وجود دارد که این امکان به وجود نخواهد آمد. تجربه هم نشان داده است ساختار قدرت و قدرت‌طلبی در ایران اجازه نمی‌دهد بودجه در جهت اصول کارشناسی نوشته و تصویب شود.
bato-adv
نام
Iran, Islamic Republic of
۲۱:۴۷ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۷
سمت راستش رو کمی ملات بریز تراز میشه
نام
Iran, Islamic Republic of
۰۱:۴۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۵
اگر هرگونه سرمایه گذاری روی مفهوم رسانه بشود هیچ ضرری ندارد و خیلی هم خوب است.
نام
Iran, Islamic Republic of
۰۱:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۵
این شیوه بودجه ای که دولت امثال بسته برا کله‌پا کردن دولت بعد در سال اول است والا مثل ادم بودجه نویسی میکرد
نام
Iran, Islamic Republic of
۲۰:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
تمام عمر مون با آزمون و خطا گذشت خدا ازتون نگذره
محمد
Iran, Islamic Republic of
۲۰:۱۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
۱-بودجه باید از دست بزرگترین یارانه بگیرش خلاص بشه ( که البته نشدنی است ) وآن سیاست خارجی است !
۲-تازه دیروز یه سازمان بودجه بگیر تازه کشف کردم به خدا راست میگم سرچ کنید،
(( سازمان نشر آثار مشارکتهای روحانیت در دفاع مقدس ))
۳- بزودی شاهد این سازمان هم خواهیم بود:
سازمان نشر آثار مشارکتهای روحانیون در دفاع مقدس!
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۲۳
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۵۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
مبنای بودجه در حکومت اسلامی حاکم بر ایران مصداق از نخورده بگیر بده به خورده است!
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۰۲ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
بله درست میگی اونی که نداره حق حیات باید ازش گرفته بشه
آندرتیکر
Italy
۱۴:۱۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
خب وقتی این سیستم جواب نمیده نباید عوض بشه؟ بروید حضرات بروید ! خفه شدیم لعنتی ها!
کین
Iran, Islamic Republic of
۲۱:۱۸ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۶
اینها رفتی نیستد بیرون انداختنی اند
ابولی
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۲۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
کشور ترکیه از محل صنعت توریسم چند میلیارد دلار درامد دارد.شرکت هایی در دنیا هستند که حاضرند زیرساخت های این صنعت از قبیل ساخت هتل و راه و...به هرینه خود بسازند و از سود ان بهره‌مند شوند
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۳۲ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
از ایرانیان مقیم خارج باید برای سرمایه گذاری در داخل کمک‌گرفت و همچنین سرمایه گذاری کمپانی های خارجی را تسهیل کرد
ناشناس
Canada
۱۶:۳۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
کسی که قصد سرمایه گذاری دارد به دو مولفه نگاه می کند اول ریسک سرمایه گذاری به زبان ساده اول نگاه می کند که چقدر امکان دارد ضرر کتد،
شما سرمایه داشته باشید با کسی که با همه دعوا دارد و می خواهد با زنش طلاق بگیرد شریک می شوید، چرا؟
می گویید روابطش را نمی تواند تنطیم کند. ایران ده ها رقیب و دشمن دارد یک متحد ثروتمند ندارد، ریسک سرمایه گذاری در آن بالاست.

دوم سود دهی است، با احتساب نرخ ارز در کمتر از ده سال گذشته دلار از حدود 1000 تومان به بالای 20000 تومان رسیده، در چه حوزه ای از ایران سرمایه گذاری کنید که جوابگوی تفاوت نرخ ارز باشد.

سیر سرمایه ها معکوس است بلکه سرمایه ها در حال خروج از ایران است.

علتش هم یک چیز است توسعه و رشد اقتصادی اولویت اول حاکمیت جمهوری اسلامی نیست،
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۴:۴۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
فقط یه مورد میگم که همه میدونید بودجه جامعه المصطفی چه سودی برای جامعه داره اگر این پولو به بهزیستی بدن خرج کودکان کنن بهتر نیست
بودجه
Poland
۱۴:۵۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
بودجه عقیدتی - مذهبی؟
بودجه خدمات حوزه؟
بودجه وزارت آموزش و پرورش
بودجه وزارت علوم؟
ای لعنت بر شاه خائن و بی عرضه.
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
مفت خورهای بی خاصیت بخورند
امین میرزائی
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۱۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
بودجه ریزی در ایران از نظر درآمدی شدیداً وابسته به متغیرهای برون زا و از نظر مخارج به شدّت تحت تأثیر مخارج ارزی یا واردات از خارج است . به این همه بیفزایید هزینه های حاصل از صدور انقلاب را !!
نام
Netherlands
۱۶:۱۶ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
مشکل اینجاست اصلاحات اقتصادی میخاییم با یه عده دزد که در راس امور قرار گرفتند برطرف کنیم مالیات میخوان بگیرند میگن از تولیدکننده یا همان کارخانه دار و ثروتمند نگیریم برویم از امثال آسیه پناهی ها مردم فقیر به زور بگیریم وقتی کارخانه دار در طول یکسال به سبب سیاست های اقتصادی همین دزدان قیمت کالایش 3 4 برابر شده فقط همین امسال ولی دستمزد کارگران کارکنانش از اول سال تا آخر سال یک ریال اضافه نشده باز هم میگویند نه از اینها مالیات نگیریم دلیلش اینکه هم پشت صحنه زد و بند دارند و هم خودشان با رانت سیاسی کارخانه دار تولید کننده و ثروتمند شده اند واضح اینکه سیاست های اقتصادی مالیاتی گرانی ایجاد تورم به نفع خودشان مینویسند و کسی ام نیست جلویشان را بگیرد و بازخواست کند
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۶:۳۴ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
ایکاش اینها را روحانی و دستگاههاش هم بدانند ووعمل کنن که نمی کنند چون یا عرضه ندارند یا به ضررشونه
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۰۰ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
مسولین دغدغه ای برای من وشما ندارند
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۶:۳۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
بودجه نماینده ولی فقیه تو سپاه 130میلیارد بودجه مرمت اثار تاریخی 2میلیارد خودحدیث مفصل بخوان
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۸:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
جای تعجب نداره رفیق
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۴۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
مصباح یزدی سالی ۴۰۰میلیارد تومن بودجه میگیره و الی ماشاءالله موسساتی مانند ایشون، الان انتظار چه بهره وری از ایشون دارین؟؟!!!
نام
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۵۳ - ۱۳۹۹/۰۹/۱۴
حالا این همه سال تو مجلس بودجه ریزی شده به من که دخل و خرجم باهم نمیخوانه و در آمد ثابتی هم ندارم تولید کننده به سودش میرسه چه سودی برای طبقه ضعیف و برای من و امثال من دارد ...؟؟؟