سفر مک فارلین؛ رسوایی ایران گیت

روزنامه ایران نوشت: اکبرهاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در کتاب خاطرات خود (اوج دفاع) به تاریخ یکشنبه ٤ خرداد ١٣٦٥ می‌نویسد: «آقای [محسن] کنگرلو [مشاور نخست‌وزیر] اطلاع داد که هواپیمای حامل قطعات گرانقیمت امریکایی – که با پاسپورت ایرلندی آمده‌اند و به نام ایرلندی هستند – در فضای تهران است. به آقای دکتر روحانی گفتم که برای کنترل قطعات و اداره مسائل سیاسی و مذاکرات همکاری کنند....

افطار میهمان نخست‌وزیر بودیم. آقایان کنگرلو و [احمد] وحیدی [مسئول اطلاعات سپاه] آمدند. گزارش وضع هیأت امریکایی را دادند. یک‌چهارم قطعات هاک درخواستی را آورده‌اند.

آقای مک فارلین مشاور ویژه ریگان و شخصیت‌های حساس دیگر امریکا در هیأت‌اند. برای سران کشور ما کلت و شیرینی، هدیه آورده‌اند و خواهان ملاقات با سران‌اند. قرار شد هدیه را نپذیریم و ملاقات ندهیم و مذاکره را در سطح دکتر هادی و دکتر روحانی و مهدی‌نژاد مخفی نگه داریم و [مذاکرات] محدود به مسأله گروگان‌های امریکایی در لبنان و دادن قطعات هاک و چند قلم دیگر اسلحه [باشد].

آنها بیشتر خواهان مذاکره در مسائل کلی و سیاسی‌اند. می‌خواهند یک نفر دائما در هواپیمای خودشان برای تماس با خارج از طریق ماهواره بماند. این را هم قبول نکردیم. سپس با اصرار آنها قبول شد که برای مشورت و تماس در موارد لزوم به هواپیما بروند.

بنا بود در جایی غیر از هتل اقامت کنند، اما چون جای مناسبی نبوده در هتل آزادی مانده‌اند. به مأموران اطلاعات سپاه گفته شد که آنها را حفاظت کنند. درباره مسائل دیگر هم از قبیل جنگ و بودجه و... بحث شد…»

رونالد ریگان رئیس‌جمهوری امریکا برای ارتباط بیشتر با ایران، چهارم خرداد 1365 رابرت مک فارلین مشاور امنیت ملی خود را همراه با یک قبضه کلت، یک عدد کیک و یک جلد انجیل امضا شده خودش به تهران فرستاد تا با مقامات ایران ملاقات کند. امام خمینی دستور داد هیچ کدام از سران کشوری و لشکری با هیأت امریکایی که بدون هماهنگی و به طور مخفیانه وارد تهران شده بودند، ملاقات نکنند.

اما برخی سیاسیون در فرودگاه قلعه مرغی با مک فارلین دیدار کردند. امریکایی‌ها علاوه بر پیگیری گروگان‌های خود در لبنان، خواستار فروش اسلحه بیشتر به ایرانیان بودند. پولی که امریکا از فروش سلاح‌های خود دریافت می کرد، صرف تامین بودجه شورشیان کنترا در نیکاراگوئه شد.

ارتباط‌ گیری امریکا با ایران از طریق برادرزاده یکی از سیاسیون در بلژیک ادامه پیدا کرد تا اینکه با افشای این ماجرا توسط روزنامه الشراع لبنان، اکبر هاشمی رفسنجانی 13 آبان 1365 خبر ورود هیأت امریکایی به تهران را افشا کرد. با رسانه‌ای شدن دیدار مک فارلین در تهران توسط رئیس مجلس ایران، امریکایی‌ها با بحران شدیدی روبه‌رو بودند که به رسوایی ایران گیت معروف شد.

با این رسوایی، دولت عراق سفیر امریکا در بغداد را به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض صدام را به کاخ سفید، به وی ابلاغ کرد. ریگان برای کم رنگ نشدن رابطه با عراق، علاوه بر تشدید تحریم‌های تسلیحاتی و اقتصادی علیه ایران، تلاش کرد کمک‌های امنیتی و نظامی را به بغداد افزایش دهد.