یک هفته از درگذشت غم انگیز خسرو آواز ایران؛ استاد محمدرضا شجریان می‌گذرد. استاد بی بدیل و هنرمندی محبوب با جایگاهی ویژه در میان مردم. جایگاهی که صرفا وابسته به هنر استاد نیست و دغدغه‌های اجتماعی و واکنش‌های این استاد آواز در وقایع مختلف در رسیدن او به این مقام و منزلت نزد مردم تاثیر بسیاری داشته است. برهمین اساس در سال‌های پس از اعتراضات ۸۸ نام و تصویر شجریان همواره به مذاق عده‌ای از سیاسیون خوش نیامد.
به گزارش همشهری آنلاین، حمید رضا عاطفی (فعال موسیقی) چندی پیش و در روزهای پایانی حیات محمد رضا شجریان، حاصل چندین نشست و جلسه دوستانه و صمیمی‌اش با استاد بین سال‌های ۹۳ تا ۹۴ را منتشر کرد که در بخشی از این نوشته دیدگاه‌های استاد نسبت به هنر سیاسی آمده است. این گفتگو که در واقع به چند روز قبل از سفر استاد به آمریکا و انتشار خبر بیماری‌شان در نوروز ۹۵ بازمی‌گردد با توجه به اینکه بعد از آن سفر، دیگر استاد در هیچ مصاحبه و گفت‌وشنیدی حضور پیدا نکرد، آخرین مصاحبه استاد به حساب می‌آید.
استاد شجریان در این گفتگو در واکنش به این سئوال که آیا شما قائل به هنر سیاسی هستید می‌گوید: سیاست به تمام ارکان زندگی اجتماعی مردم ورود کرده است. در ایران همه چیز را سیاسی کرده‌اند. حتی اگر در دکان نانوایی به وضعیت آرد هم اعتراضی بشود می‌گویند کار سیاسی انجام شده است. حتی «ربنا» را یک دعای سیاسی کردند. این سیاست است که به حق و حقوق هنرمندان ورود کرده است وگرنه هنرمندان کاری به سیاست ندارند.
او در پاسخ به این سئوال که آیا هنرمندان خودشان دوست ندارند وارد سیاست شوند؟ تاکید می‌کند: ابدا، سیاست است که به هنرمندان کار دارد و جلوی کارشان را می‌گیرد. البته من دیگر درباره آن حرف نمی‌زنم. مردم باید در این باره تصمیم بگیرند چه کار می‌کنند. یا آن کسانی که حق ندارند در کار مردم دخالت کنند باید بفهمند که نباید سیاست را وارد همه ارکان زندگی مردم کنند. در آخر هم خودشان خسته می‌شوند و هم مردم را از کار و زندگی می‌اندازند. همه چیز سیاسی شده، موسیقی، ورزش، کتاب، فرهنگ و... . سیاست و دولت باید در خدمت اینها باشد.
استاد شجریان در پاسخ به این سوال که قبول دارید برخی هنرمندان در خدمت سیاست هستند می‌گوید: خیلی. اینها آدم‌های بیچاره و بی‌مایه‌اند که به دنبال قدرت هستند.
خسرو آواز ایران تاکید می‌کند: مسئله این است که یک بار شما در مبارزه با سیاست هستید و همه چیز را به نفع خودتان و به نفع افکارتان دارید سیاسی می‌کنید. این کار خوبی نیست. بعد سیاست کاری می‌کند که مردم را به مقابله با خودش دعوت می‌کند. چرا باید سیاست طوری در زندگی مردم دخالت کند که مردم و هنرمند را به دعوا در مقابل خودش بطلبد. این بینش بالای هنرمند است که موقعیت را بشناسد و بر اساس آن شعر و آهنگ را انتخاب کند و هم‌گام با مردم باشد. یک وقت هست مردم زندگی عادی دارند و شما اگر بیایید حرف سیاسی بزنید می‌خندند. وقتی سیاست برای مردم باشد حرف دیگری است؛ یعنی همه کار برای زندگی‌دادن به مردم انجام می‌دهد. هنرمند هم چون جزئی از مردم است، از برنامه‌هایی که سیاست برای مردم و رفاه جامعه دارد بهره‌مند می‌شود.
استاد شجریان در پاسخ به این سئوال که آنجایی که هنرمند تشخیص می‌دهد کاری به نفع مردم است باید وارد شود؟ می‌گوید: وظیفه دارد حرف مردم را در مقابل سیاست بزند. بعضی از هنرمندها هم حاضر نیستند این کار را انجام دهند. می‌گوید دلم نمی‌خواهد این کار را بکنم، دوست دارم زندگی خودم را داشته باشم. برخی دیگر هم نمی‌توانند تحمل کنند و می‌گویند ما می‌خواهیم حرف مردم را بزنیم.
حالا با این مقدمه در این گزارش مروری کوتاه داریم بر اظهارنظرهای اهالی سیاست درباره خسرو آواز ایران ...
اظهار نظر جنجالی احمدی نژاد
آخرین و در واقع تازه ترین اظهار نظر مر بوط شخصیت جنجالی سیاست ایران است که انتقادهای زیادی را هم برانگیخت. چرا که بسیاری سخنان او را صادقانه نمی دانستند و معتقد بودند که دوران ریاست جمهوری‌اش خلاف ادعای تازه‌اش رفتار کرده است.
محمود احمدی‌نژاد در گفت‌وگویی از عملکرد دوران ریاست دولت خود در حوزه موسیقی دفاع کرد. او در بخشی از سخنانش، به ممنوعیت فعالیت محمدرضا شجریان اشاره کرد؛ ممنوعیتی که اتفاقا در همان دولت اتفاق افتاد. هر چند که احمدی نژاد در این مصاحبه اعلام کرد: «شجریان را دوست دارم و هرکس در انتخابات می‌تواند به هر کسی که دوست دارد، رای بدهد».
او در بخشی از سخنان خود به دیدار اسفندیار رحیم‌مشایی معاون وقت خویش که این روزها باید در زندان باشد با محمدرضا شجریان اشاره کرد. درباره درستیِ این سخنان، نظر همایون شجریان نیز منتشر شد.
همایون شجریان در پاسخ به این سخنان اعلام کرد: «درباره این موضوع، پدر در شرایطی نیستند که صحبت کنند. ملاقاتی که در مصاحبه به آن اشاره می‌کند، این تصور را پیش می‌آورد که پس از انتخابات ۸۸، دیداری با معاون اول رییس دولت نهم اتفاق افتاده و از سوی پدر هم هیچ‌گاه به آن اشاره‌ای نشده است. در همین‌جا قویا چنین مطلبی را تکذیب می‌کنم. به هیچ وجه این‌گونه صحت ندارد.»
او افزود: «خاطرم است در سال ۸۷ اواخر دوره اول دولت و پیش از انتخابات بعدی، ماجرایی که به نظر پدر برنامه‌ریزی شده می‌توانست باشد، عصبانی‌شان کرده بود. پس از عمل جراحی ریه که عده‌ای از هنرمندان و بازیگران به دیدار و عیادت پدر می‌روند، یکی از هنرمندان پیشکسوت، با معاون یادشده سرزده وارد می‌شود و پدر متعجب از حضور ایشان، بر خلاف میل و به شرط ادب، سکوت می‌کنند و چیزی نمی‌گویند. از جزییات خواسته ایشان بی‌اطلاع هستم، همین‌قدر می‌دانم که گویا پیشنهادهایی مطرح می‌شود که پدر با بی‌اعتنایی، با آنها مخالفت می‌کنند و ایشان جمع را ترک می‌کند.»
حسن روحانی و شجریان
شاید هیچ سیاستمداری در ایران به اندازه حسن روحانی از شجریان نام نبرده و یاد نکرده است. وی سال ۹۲ در فیلم انتخاباتی اش برای در انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ از صدای شجریان استفاده در آن فیلم اظهار کرد که صدای شجریان را دوست دارد.
حسن روحانی همچنین در مناظره های انتخاباتی اش با بیان این جمله که «ما الآن یک هنرمند داریم که از دعای ربّنایش ممانعت می‌کنیم، با این اوضاع چطور می‌توانیم تعالی و پیشرفت داشته باشیم؟». از محمدرضا شجریان و محدودیت های وی یاد کرد.
دیدار غیررسمی روحانی با شجریان
همچنین سوم دی ماه سال ۱۳۹۲ خبری مبنی بر دیدار و حضور غیررسمی و بدون اطلاع قبلی حسن روحانی، رئیس‌جمهوری و همسرش در منزل محمدرضا شجریان منتشر شد.
پایگاه خبری پارسینه در این باره نوشت: دکتر حسن روحانی رئیس جمهور به همراه همسرش در یک دیدار غیررسمی و بدون اطلاع قبلی به منزل محمدرضا شجریان استاد آواز موسیقی کشور رفته و با وی دیدار کرده است.
محمدرضا شجریان در این دیدار به شوخی به روحانی گفته بود: حالا که شما منزل ما آمدید، ما هم می توانیم سرزده خانه شما بیاییم؟!
البته تاکید شده بود که این دیدار سه هفته پیش از انتشار خبر یعنی در اواسط آذر ماه ۹۲ صورت گرفته بود.
عیادت نماینده رئیس جمهور و وزیر بهداشت از شجریان
محمدرضا شجریان شهریور ۹۴ به علت بیماری ریوی در بیمارستان کسری بستری شد. حسین فریدون برادر حسن روحانی و دستیار ویژه رئیس جمهوری نیز به عیادت محمدرضا شجریان رفت و از نزدیک جویای احوالش شد.
دستیار ویژه رییس جمهور حامل سلام رییس جمهور دکتر حسن روحانی بود و برای استاد آرزوی سلامتی کرد.
فریدون همچنین با پزشک معالج استاد گفت‌وگوی کوتاهی داشت و در جریان روند درمان استاد آواز ایران قرار گرفت.
همچنین سید حسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت نیز با حضور در بیمارستان ضمن عیادت از شجریان روند درمان او را مورد بررسی و پیگیری قرار داد.
هدیه خاص هاشمی رفسنجانی به استاد شجریان و همسرش!
در آذر ماه سال ۱۳۹۵ آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با فرستادن نماینده ای، در جریان آخرین شرایط و روند درمانی استاد محمدرضا شجریان قرار گرفت.
بر اساس گزارش ایسنا، رجایی مشاور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به نمایندگی از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با حضور در منزل نسرین شجریان - خواهر استاد شجریان - در جریان آخرین شرایط و روند درمانی این هنرمند پیشکسوت قرار گرفت.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، ضمن ابلاغ سلام و آرزوی بهبودی و سلامت استاد محمدرضا شجریان، دو حلقه انگشتری زنانه و مردانه را برای استاد شجریان و همسرشان که نگین آن سنگ قبر حضرت امام حسین(ع) است، تقدیم کرد.
هاشمی رفسنجانی در هامش یکی از کتاب‌های اهدایی خاطرات خود نوشتند که «استاد شجریان شخصیت هنری نامدار در کشور هستند که عاشقان زیادی دارند.» رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، خطاب به این استاد آواز و موسیقی، گفت: آثاری که آفریده‌اید، هیچ وقت فراموش نمی‌شوند.
نسرین شجریان هم ضمن تشکر از آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، گفت: خدا شما را حفظ کند که باعث تقویت روحی ما می‌شوید.
حضور میرحسین موسوی در کارگاه آواز شجریان
میرحسین موسوی بیش از آنکه شخصیتی سیاسی باشد هنرمند و نقاش است و به همین دلیل ارتباط نزدیک او با شجریان چندان دور از انتظار نیست. تا آنجا که در مهر ماه سال ۸۸ و در سومین سالگرد آغاز کارگاه آموزشی آواز محمدرضا شجریان حضور یافت.
بر اساس گزارش اعتماد، میرحسین در دیدار کوتاه خود با شجریان در محیط کارگاه، از برگزاری چنین کارگاهی توسط او قدردانی کرد. میرحسین موسوی گفت: «تشکیل این کارگاه آموزشی در پیشرفت هنر موسیقی کشور بسیار موثر است. باعث خرسندی است که در این کارگاه از چهارگوشه ایران هنرجویانی حضور دارند که شیوه های آوازی را فرا می گیرند.»
میرحسین موسوی ادامه داد: «هنر ایران در آینده نزدیک شاهد ظهور خواننده هایی صاحب سبک برآمده از این کارگاه خواهد بود.»
در مقابل محمدرضا شجریان هم که به تازگی از تور کنسرت های اروپایی خود به تهران بازگشته است، از حضور میرحسین در کارگاه تشکر کرد. او گفت: «فرهنگستان هنر با ایجاد چنین فضایی باعث تشکیل چنین کارگاهی شده است.»
شجریان در وقایع پس از انتخابات در همراهی با مردم حضور داشت.
