نماینده مردم بودن یا نماینده دِناپلاس بودن!

فرارو- افشین داورپناه*: نمایندگانی که مثل عموم مردم جامعه زندگی نمی‌کنند نمی‌توانند مسائل و مشکلات مردم و رنج‌ها و آلام آن‌ها را درک کنند! نمایندگانی که بدون نوبت از خودروساز‌های کشور خودرو دریافت می‌کنند (آن هم به قیمت کارخانه و به صورت اقساط) چه‌طور می‌توانند به وضعیت نابسامان و تخلفات خودروساز‌های شبه‌دولتی و رانتی کشور رسیدگی کنند؟

یکی از داغ‌ترین خبر‌های چند روز گذشته خرید ۳۵۰ دستگاه خودرو توسط مجلس شورای اسلامی بود. بر اساس این خبر، تعدادی از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی، که ۱۸۰ نفر از آن‌ها نمایندگان تازه راه‌یافته به مجلس‌اند، این امکان را یافته‌اند که بدون نوبت و در اقساط سه ساله، خودرو‌های پارس یا دناپلاس دریافت کنند! این خبر با واکنش‌های زیادی موجه شد. اما از همه جانگدازتر و تاسف‌بارتر این بود که پاسخ‌های داده شده نمایندگان و مدیران مجلس در مقابل این خبر، نه تنها توجیه‌کننده چنین اقدامی نبود بلکه نشان‌دهنده تصورات نادرست و شعاری آن‌ها از عدالت اجتماعی و وظایف نمایندگی بود.

تجربه نشان داده‌است، نمایندگانی که مثل عموم مردم جامعه زندگی نمی‌کنند نمی‌توانند مسائل و مشکلات مردم و رنج‌ها و آلام آن‌ها را درک کنند! نمایندگانی که بدون نوبت از خودروساز‌های کشور خودرو دریافت می‌کنند (احتمالا آن هم به قیمت کارخانه و به صورت اقساط) و ظاهراً ملتفت نیستند که به‌ویژه در شرایط امروز کشور این نوعی رانت به‌شمار می‌آید، چه‌طور می‌توانند به وضعیت نابسامان و تخلفات خودروساز‌های شه دولتی و رانتی کشور رسیدگی کنند؟

بیراه نیست که در ۱۰ سال گذشته هیچکدام از ۴ طرح تحقیق و تفحص مجلس درباره خودروساز‌های کشور، علیرغم ازائه گزارش‌ها و تائید سوء مدیریت‌ها و فسادها، به نتیجه‌ای نرسیده‌است! جالب‌تر این‌که، خودروساز‌ها در حالی خودرو‌های خود را تقدیم نمایندگان مجلس می‌کنند که هنوز چندین هزار خودروی از معوقات و تعهدات سال‌های گذشته به خریداران را انجام نداده‌اند. مردم وقتی می‌بینند نمایندگان به چه راحتی خودرو دریافت می‌کنند در حالی که آن‌ها پس از یکسال از پرداخت کامل قیمت خودروی‌شان هنوز باید در صف انتظار باشند چه فکر می‌کنند؟ درباره مجلس و نمایندگان مجلس چه قضاوتی خواهند داشت؟ و هیچ نهادی و وزارتخانه‌ای هم ظاهراً نیست که به خودروساز بگوید چطور وقتی تعهدات سال‌های گذشته به مردم را انجام نداده‌ای چند صد دستگاه خودرو در اختیار مجلس و نمایندگان مجلس قرار می‌دهی؟ با کدام هدف و کدام منطق؟

چنین دیدگاه و نگاهی در مجلس به همین خودرو محدود نخواهد شد! نمایندگان احتمالا بعد از این با توجیه این که هدف‌شان خدمت بهتر به مردم است، دنبال تسهیلات رسمی و غیررسمی‌تر دیگری خواهند بود.

نماینده‌ای که در ترافیک نمی‌ماند، از خط ویژه عبور می‌کند، نماینده‌ای که برای دریافت وام و اجاره منزل دچار زحمت نمی‌شود، بدون قرعه‌کشی و ثبت نام و تاخیر در تحویل خودرو صاحب خودرو می‌شود چگونه می‌تواند زندگی مردم معمولی را درک کنند؟

نماینده‌ای که با هواپیما یا ماشین شاسی‌بلند در جاده‌های ناهموار تردد می‌کند و مثلاً به مردم شهر و دیار خود سرکشی می‌کند، و احتمالا برای دور بعدی مجلس اصحاب و اعوان جمع می‌کند، چه می‌داند امنیت جاده‌ای و ماشین‌های بی‌کیفیت و گران‌قیمت داخلی یعنی چه؟ این نماینده حتماً بعد از این برای پاسخگویی به مراجعان و نیازمندان شهرش، انتظار دارد دولت بودجه‌هایی را در اختیار او قرار دهد تا مثلاً به این و آن کمک کند و کار این و آن را راه بیندازد ـ و این‌گونه از وظایف اصلی نمایندگی فاصله بگیرد و به «کار چاق کن» این و آن، این وزیر و آن وزیر، این مدیر کل و آن مدیر کل، این موسسه و آن کارخانه، تبدیل شود!

اگر چه مقایسه نظام پارلمانی غرب در حال انحطاط به هیچ وجه با شرایط کشور و ویژگی‌های پارلمانی ما قابل مقایسه نیست، اما کدام نماینده مجلس در آن کشور‌ها از امکانات نمایندگان ما برخورداراند؟ یک دفتر در شهر محل خدمت، یک دفتر در پایتخت، چند منشی، راننده، حق خودرو، حق مسکن، امتیازات نماینده بودن و ...؟

همانگونه که اشاره شد، هر چه نمایندگان در این چند روز بیشتر درباره خبر واگذاری خودرو به نمایندگام مجلس صحبت کردند، عمق مسئله بیشتر خود را نشان داد. بیشتر مشخص شد که نگاه و دیدگاه اظهار نظرکنندگان درباره عدالت چه حد شعاری و دارای انحراف و اعوجاج است!

احمد توکلی دیروز طی مکاتبه‌ای عذرخواهی مجلس از مردم بابت تحویل ۳۵۰ خودروی لوکس به نمایندگان را خواستار شد و از آنان خواست تا با بازگرداندن آنها، خودرو‌های ارزان‌تری را جهت خدمت جایگزین کنند. اما موضوع فقط جایگزینی خودرو‌ها نیست. برخی نماینده‌ها گفته‌اند: «چنین رویه‌ای در مجالس قبل هم مرسوم بوده و حتی دردوره‌های قبل نماینده‌ها ماشین‌های شاسی بلندی مثل «سوزوکی ویتارا» و «کیا سراتو» دریافت می‌کرده‌اند!» آیا این‌که در دوره‌های قبل چنین رویه‌هایی مرسوم بوده‌است چنین اقداماتی را توجیه می‌کند؟

لطف الله سیاهکلی، نماینده قزوین هم با بیان اینکه در دوره قبل نماینده‌ها شاسی بلند گرفتند، گفته بود که براس سرکشی به مردم در کوه و دشت نیازمند ماشین شاسی بلند است! او از اینکه مجبور است ئناپلاس ۴۰۰ میلیونی را بفروشد، پولی روی آن بگذارد و یک شاسی بلند بخرد گلایه کرده بود!

محمدحسین فرهنگی نماینده تبریز و سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی نیز درباره موضوع این خودرو‌ها گفته است: «اولاً این موضوع در همه ادوار سابقه داشته است ضمنا ۱۸۰ نفر از نمایندگان در مجلس یازدهم سابقه نمایندگی نداشتند و این‌ها خودروی مناسبی برای سرکشی به حوزه‌های انتخابیه در اختیارشان نیست. ایشان هم چنین افزوده‌اند: هم ترازان نمایندگان که وزرا هستند گاهی ده‌ها خودرو در اختیارشان است، اما در مجلس چنین امکانی نیست. استانداران، فرمانداران و بخشداران امکانات وسیعی دارند.» عجیب است که برای توجیه کار مجلس، خودشان را با وزرا و استانداران و ... مقایسه می‌کنند!

علی اصغر عنابستانی، نماینده سبزوار نیز تاکید کرده‌است که نمایندگان این خودرو را هدیه نگرفته‌اند و با پول خود خریده اند. البته درباره رانت موجود در ماجرا هیچ توضیحی نداده است. در حال حاضر خودرو دنا پلاس در بازار به قیمت کارخانه موجود نیست.

حسن لطفی نماینده رزن تلاش کرده تا محملی قانونی برای این اقدام بیابد. او گفته است: «بر اساس ماده ۷۱ قانون مدیریت خدمات کشوری، نمایندگان مجلس هم تراز وزرا هستند و بر این اساس هر حقوق، مزایا و امکاناتی که وزیران دارند، نمایندگان مجلس هم باید داشته باشد. اگر دریافت چنین خودرو‌هایی برای نمایندگان خلاف قانون است، پس وزرا، استانداران و دیگر مسئولان هم نباید چنین خودرو‌هایی را سوار شوند و باید مزایای مسئولان با یکدیگر همسان‌سازی شود.» عجبا از این همه شعار عدالت‌محوری!

نماینده مردم رزن در مجلس شورای اسلامی گفته‌است: «نزدیک به ۴ ماه از آغاز به کار مجلس یازدهم می‌گذرد، اما هنوز هیچ خودرویی به نمایندگان مجلس تحویل داده نشده و از سوی دیگر اگر قرار است به نمایندگان خودرو داده شود، این خودرو باید هم تراز خودروی وزرا باشد. نمایندگان هر هفته حداقل ۵۰۰ کیلومتر راه جاده را برای بازدید از حوزه‌های انتخابیه خود طی می‌کنند و کاملاً حق آنان است که از امنیت جانی برخوردار باشند چرا که راه‌های کشور و خودرو‌ها استاندارد‌های لازم را ندارند.»، اما ایشان اشاره‌ای به رانتی بودن فرآیند دریافت چنین خودرو‌هایی نکرده‌اند و نفرموده‌اند آیا خون ایشان از شهروندانی که بیش از یکسال است با تاخیر تحویل خودروهای‌شان موجه‌اند رنگین‌تر است؟ آیا بقیه مردم که سوار ماشین‌هایی با امنیت پایین می‌شوند نباید امنیت جانی و خودرویی با استاندارد‌های لازم داشته باشند؟ شما اگر نماینده مردهم هستید مثل همان‌ها زندگی کنید.

چرا نمایندگان تازه به بهارستان رسیده با آن همه شعار ساده زیستی، عدالت‌محوری، فساد ستیزی و رانت‌ستیزی هنوز شش ماه از آغاز مجلس سپری نشده، برای دریافت وام مسکن، خودرو و ... باید به این راحتی همه آن شعار‌ها را فراموش و به دنبال توجیه اقدام صورت گرفته باشند؟ در سایر ارکان مجلس چه فرهنگی و چه مدیرانی با چه نوع نگاهی مستقر شده‌اند که به چنین روند مایوس‌کننده‌ای قوت می‌بخشد؟

*افشین داورپناه (عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی)