«نه» قاطع اروپا به ماشه آمریکا

وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند که از اقدام آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران حمایت نمی‌کنند و در این موضوع یک‌صدا هستند. موضع قاطع سه قدرت اروپایی در آستانه سفر محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه به این قاره اتخاذ شده است. این در شرایطی است که ایالات‌متحده اعلام کرده که از تاریخ ۲۰ سپتامبر، همه تحریم‌های پیش از برجام را که ازسوی شورای امنیت برقرار شده‌بود، علیه ایران اعمال خواهد کرد. پیش از این در یک تحول مهم دیپلماتیک ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافقی مهم دست یافته بودند.

در آستانه سفر وزیرخارجه ایران به اروپا و درحالی‌که تا ۱۰ روز دیگر آمریکا می‌خواهد «مکانیزم ماشه» علیه ایران را اجرایی کند، وزیران خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام نشستی در لندن برگزار کردند. دومینیک راب، وزیرخارجه بریتانیا از ژان ایو لودریان و هایکو ماس وزیران خارجه فرانسه و آلمان دعوت کرده بود که برای اتخاذ یک سیاست واحد در برابر درخواست آمریکا به بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در یک نشست مشترک در شهر کنت در جنوب شرقی انگلستان شرکت کنند. جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم از طریق ویدئوکنفرانس در این نشست حضور داشت.

در پایان این نشست وزیران خارجه سه قدرت اروپایی اعلام کردند که هرچند بریتانیا متحد آمریکا به‌شمار می‌آید و نمی‌تواند به سادگی از حمایت از درخواست ایالات‌متحده در مساله ایران چشم بپوشد و به‌رغم آنکه بریتانیا خواهان تجارت آزاد با آمریکاست، اما با این حال سه کشور یکصدا از اقدام آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل علیه ایران حمایت نمی‌کنند. وزیران خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در نشستی در لندن به این توافق دست یافتند که با اقدام آمریکا برای فعال کردن مکانیزم ماشه مقابله کنند و خواهان رویکرد مشترک برای حفظ توافق هسته‌ای با ایران شدند.

فعال شدن مکانیزم ماشه

نشست اعضای اروپایی برجام درحالی است که مایک پمپئو وزیرخارجه آمریکا بعد از ناکامی این کشور در شورای امنیت سازمان ملل برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، روز ششم شهریور اعلام کرد ایالات‌متحده روند ۳۰ روزه بازگرداندن همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را آغاز کرده و این تحریم‌ها از ۲۰ سپتامبر بازخواهند گشت.

او گفت آمریکا از شورای امنیت خواسته است که به خاطر نقض تعهدات برجامی ایران «مکانیزم ماشه» را فعال کند.

مکانیزم ماشه ساز‌و‌کاری برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران است. پمپئو گفته بود اگر یکی از اعضای شورای امنیت برای تداوم لغو تحریم‌های ایران قطعنامه‌ای ارائه کند، آمریکا آن را رد خواهد کرد و اگر قطعنامه‌ای ارائه نشود، تحریم‌ها خود به خود بازخواهند گشت. دیگر اعضای برجام با فعال شدن مکانیزم ماشه مخالفت کرده‌اند و اتحادیه اروپا چندین بار گفته است آمریکا از برجام خارج شده و حقی برای فعال کردن مکانیزم ماشه ندارد.

همچنین پمپئو در تازه‌ترین ادعای خود علیه ایران گفته است که ایران تعهدات خود در برجام را زیر پا گذاشته و ذخایر اورانیوم را تا ۱۰ برابر حد مجاز افزایش داده است. وزیرخارجه آمریکا شامگاه سه‌شنبه ۱۸ شهریور (۸‌سپتامبر) در واکنش به افزایش ذخیره اورانیوم غنی‌شده در ایران پیامی توییتری منتشر کرد. او از تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان؛ کشور‌های امضاکننده برجام) و سایر کشور‌ها خواست «از خواب بیدار شوند و واقعیت را بپذیرند که برجام به تاریخ پیوسته است و در اعمال تحریم‌های شدید علیه ایران به ایالات‌متحده آمریکا بپیوندند.» به گفته وزیرخارجه آمریکا، «فشار و گفتگو» تنها راه پیش‌رو است. پمپئو در توییت خود به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استناد کرده است. آژانس چند روز پیش- جمعه ۱۴ شهریور (چهارم سپتامبر) - گزارش سه‌ماهه خود از فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در اختیار اعضای شورای حکام قرار داد. مطابق برجام میزان اورانیوم کم‌غلظت ایران نباید از سقف ۲۰۳ کیلوگرم تجاوز کند. اما در گزارش اخیر آژانس قید شده است که ذخایر اورانیوم کم‌غلظت ایران به بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ کیلوگرم رسیده که بیش از ۱۰ برابر حد مجاز در توافق هسته‌ای است.

سفر ظریف به ۵ کشور اروپایی

در این میان و درحالی‌که دولت آمریکا فراخوان داده تا کشور‌های اروپایی به کمپین تحریم علیه ایران بپیوندند، «ان‌اچ‌کی»، شبکه رادیو تلویزیونی ژاپن اعلام کرد که وزیر امورخارجه ایران هفته آینده به اروپا سفر می‌کند تا درباره مکانیزم ماشه با کشور‌های اروپایی گفتگو کند. طبق این گزارش، وزیرخارجه ایران قصد دارد در این سفر علاوه بر تمرکز بر موضوعات تقویت روابط ایران با کشور‌های اروپایی درخصوص اقدامات ماه‌های اخیر واشنگتن در تلاش برای بازگرداندن تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نیز با مقام‌های اروپایی دیدار و گفتگو کند. ظریف قصد دارد به بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا سفر کند.

«ان‌اچ‌کی» می‌گوید از طریق سفر‌های ظریف، ایران قصد دارد روابط خود را با کشور‌های اروپایی تقویت کند و هدف آن جلوگیری از ابتکار عمل ایالات‌متحده است. به‌گفته این شبکه، ایران به‌تازگی نشانه‌هایی از همکاری با جامعه بین‌المللی نشان داده است. اخیرا تهران با بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از دو تاسیسات هسته‌ای خود موافقت کرد. درواقع پس از سفر رافائل گروسی، مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران، تهران با بازرسی از دو مکان هسته‌ای مورد مناقشه درحوالی تهران و شهرضای اصفهان موافقت کرد.

موضع رهبران اروپایی

در شرایطی که آمریکا خواهان تمدید تحریم تسلیحاتی ایران است که براساس توافق هسته‌ای و به‌عنوان مکمل این توافق در ماه اکتبر سال‌جاری لغو می‌شود سه قدرت اروپایی اعلام کردند که درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران قطعا با وتوی روسیه و چین به جایی نمی‌رسد؛ بنابراین بهتر است درباره اینکه جمهوری اسلامی چه سلاح‌هایی را می‌تواند دریافت کند با یکدیگر وارد گفتگو شوند. به گزارش «ایسنا» در این خصوص دومینیک راب، وزیرخارجه بریتانیا بعد از برگزاری نشست سه‌جانبه در کنت با انتشار پیامی در توییتر گفت: «ایران هرگز نباید سلاح هسته‌ای توسعه دهد. باید به تعهدات هسته‌ای خود پایبند باشد و برجام را حفظ کند. این نتیجه جلسه تروئیکای اروپا و ملاقاتم با هایکو ماس و ژان ایو لودریان بود. ما متعهد به پاسخگو کردن ایران هستیم.» هایکو ماس، وزیرخارجه آلمان نیز اعلام کرد که کشور او همچنان با فعال شدن مکانیزم ماشه مخالف و خواهان حفظ برجام است.

به گزارش «ایسنا» وزارت خارجه فرانسه نیز روز پنج‌شنبه در پی دیدار وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «طی این دیدار، وزیرخارجه به رغم اقدام فاقد اعتبار آمریکا مبنی بر اعمال مجدد تحریم‌های چندجانبه علیه ایران، بر اهمیت تلاش‌های مشترک برای حفظ توافق هسته‌ای منعقد شده با ایران در سال ۲۰۱۵ تاکید کرد.» در ادامه بیانیه آمده است: «وزیر همچنین بر لزوم تجدید نظر ایران درخصوص اقدامات ناهماهنگ با تعهدات هسته‌ای و ازسرگیری فوری و کامل این تعهدات تاکید کرد. وزیر همچنین خواستار تداوم اقدام مشترک فرانسه، انگلیس و آلمان شد که کلید اطمینان حاصل کردن از موفقیت تلاش‌هایمان درحمایت از برجام است.»

مواضع ترامپ و بایدن درباره برجام

در بحبوحه تلاش ایران و کشور‌های اروپایی با هدف حفظ برجام و ناکامی آمریکا در جهت سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه‌اش علیه تهران، هر دو کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا درخصوص نقشه‌راه‌شان درباره برجام اظهارنظر کرده‌اند. دونالد ترامپ همچون گذشته بار دیگر تکرار کرد که در صورت پیروزی در انتخابات، ایران ظرف یک ماه با وی توافق خواهد کرد.

به گزارش «ایسنا» به نقل از وی‌اوای، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در کنفرانسی خبری در کاخ‌سفید مدعی شد: «اگر در انتخابات پیروز شوم، ایران می‌آید و به سرعت توافقی را با ما امضا می‌کند؛ اگر نه ظرف یک هفته یا ظرف یک ماه؛ چون تولید ناخالص داخلی آن‌ها ۲۵ درصد کاهش یافته و می‌خواهند بار دیگر یک کشور موفق باشند.» همزمان جو بایدن، نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا نیز مدعی شد: «در صورت رئیس‌جمهور شدن، واشنگتن به تعامل با تهران خواهد پرداخت.»

به گزارش نیوزویک، وی همچنین هشدار داد که چنین کاری پس از ۴۰ سال دشمنی آسان نخواهد بود.

نامزد دموکرات ریاست‌جمهوری آمریکا ادعا کرد: «اگر ایران پایبندی به تعهدات هسته‌ای خود را از سر بگیرد، آمریکا به برنامه جامع اقدام مشترک بازخواهد گشت.» بایدن مدعی شد: «برای چنین کاری به کمک تمامی طرفین برجام از جمله چین و روسیه نیاز پیدا خواهد کرد.»