فرارو- در آستانه انقضای مهلت یک ماهه‌ای که آمریکا برای بازگشت تحریم‌های بین المللی علیه ایران تعیین کرده است، بحث و جدل درباره پاسخ احتمالی ایران به بازگشت این تحریم‌ها شدت گرفته است. برخی کارشناسان ایرانی از جریان‌های سیاسی مختلف درباره توانایی آمریکا در بازگرداندن این تحریم‌ها تقریبا اتفاق نظر دارند، اما این کارشناسان در خصوص اینکه ایران چه واکنشی به برقراری دوباره این تحریم‌ها نشان دهد، اختلاف نظر دارند.
به گزارش فرارو، بیش از دو هفته پیش، در ۲۰ آگوست، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، طی سفری به سازمان ملل در نیویورک، با ارائه شکایتی از ایران، ادعا کرد که فرآیند معروف به مکانیسم ماشه را فعال کرده است. فرآیندی که اگر واقعا فعال شود، حداقل یک ماه طول می‌کشد و بعد از یک ماه به بازگشت کل تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران منجر خواهد شد.
همه اعضای برجام –روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا، آلمان و اتحادیه اروپا – و نیز اکثر اعضای دائم و موقت شورای امنیت سازمان ملل – به جز آمریکا و جمهوری دومینیکن- اقدام آمریکا در فعال سازی مکانیسم ماشه را غیرقانونی دانستند و حتی آن را کان لم یکن تلقی کردند.
ایران نیز در سطح رسمی اعلام کرده است که فعال سازی مکانیسم ماشه توسط آمریکا فاقد وجاهت قانونی بوده و بنابراین به جایی نخواهد رسید.
اخیرا رئیس جمهور حسن روحانی گفته است که آمریکا در شورای امنیت شکست «بی نظیری» خورده است. او با اشاره به مخالفت ۱۳ عضو شورای امنیت به درخواست آمریکا برای فعال سازی مکانیسم ماشه، تصریح کرد مخالفت این اعضا شکستی برای آمریکا بود که در تاریخ آن بی نظیر است. افزون بر این، وزارت امور خارجه نیز، مخالفت اعضای شورای امنیت با درخواست آمریکا را یک پیروزی بی سابقه دیپلماتیک خواند و آن را «هدیه ناقابل» دستگاه دیپلماسی به مردم در هفته دولت دانست.
اما برخی کارشناسان ایرانی دیدگاه دیگری دارند. این کارشناسان، ضمن اینکه معتقدند اقدام آمریکا علیه ایران در شورای امنیت غیرقانونی است، میگویند آمریکا با اتکا به زور قادر خواهد بود قطعنامه‌های سابق شورای امنیت را در ۳۰ سپتامبر علیه ایران بازگرداند. به عبارت دیگر، آمریکا قادر خواهد بود به رغم مخالفت گسترده بین المللی، تحریم‌های بین المللی علیه ایران را بازگرداند.
سید مصطفی خوش‌چشم، کارشناس مسائل بین الملل، طی یادداشتی در خبرگزاری فارس به این مسئله اشاره کرد و نوشت: «اگرچه که آمریکا محق به استفاده از مکانیسم ماشه نیست و چنین اقدامی مضحکه شورا و تصمیمات جمعی این نهاد است، آمریکا با سوء استفاده از وجود نامش و علیرغم خروج رسمی از این توافق و علیرغم مخالفت اکثریت قریب به اتفاق (۱۳) دیگر اعضای شورای امنیت (به غیر از جمهوری دومینیکن)، می‌تواند اسناد مربوط به قطعنامه‌های تحریمی پیشین شورای امنیت سازمان ملل را بر علیه جمهوری اسلامی مجددا معتبر سازد.»
وی افزود: «البته ممکن است برخی عدم تمکین دیگر اعضای شورای امنیت در تشکیل کارگروه‌های تحریمی مندرج در قطعنامه ۲۲۲۴ در مخالفت با این تصمیم آمریکا را مانع تراشی برسر اجرای تحریم‌های فوق بیان کنند، اما حتی اگر دیگر اعضا دست به چنین کاری زده و حتی به فرض آنکه بتوانند مانع از کارکرد این کارگروه‌ها هم بشوند باز نمی‌توانند در اصل قضیه یعنی اعتبار یابی اسناد قطعنامه‌های تحریمی قبلی مانعی به وجود آورند و حداکثر می‌توانند در اجرای آن‌ها اشکال تراشی کنند.»
دکتر احمد نقیب زاده، استاد مسائل بین الملل در دانشگاه یلگر، دیدگاه مشابهی دارد. او در گفتگو با وبسایت دیپلماسی ایرانی، گفته است که آمریکا از نظر حقوقی، حتی اگر از برجام خارج نشده بود، قدرت فعال سازی مکانیسم ماشه را ندارد. اما بر اساس منطق قدرت در روابط بین الملل می‌تواند این کار را انجام دهد، هر چند که چنین اقدامی تبعات «مخربی» برای خود در عرصه بین الملل خواهد داشت. نقیب زاده گفت: «با وجود آنکه آمریکا از قدرت لازم برای پیشبرد مواضعش مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه برخوردار است، اما این پروسه برای وی چندان هم آسان نخواهد بود.»
یوسف مولایی، کارشناس حقوق بین الملل، نیز دیدگاه مشابهی بیان کرده است. وی گفته در کشمکش مکانیسم ماشه، ماجرا دیگر حقوقی نیست بلکه به یک زورآزمایی سیاسی تبدیل شده است. از این، رو اگر چه آمریکا از نظر حقوقی نمیتواند مکانیسم ماشه را فعال کند، اما با اتکا به زور سیاسی و ابزار‌های دیپلماتیک خود، نهایتا تحریم‌های بین المللی را علیه ایران مجددا اعمال خواهد کرد.
در دو هفته آینده، احتمالا روحانی و محمد جواد ظریف گزینه های سختی را در پاسخ به اقدام آمریکا علیه ایران بررسی خواهند کرد.
مولایی به دیپلماسی ایرانی گفت: «علیرغم تمام مخالفت‌های اعضا شورای امنیت، کمیسیون مشترک برجام، اتحادیه اروپا، چین و روسیه در نهایت آمریکا می‌تواند از ۲۰ سپتامبر/ ۳۰ شهریور مسئله فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌ها و تحریم‌های شورای امنیت را محقق کند.»
تا اینجای کار، هر دو جریان نزدیک به دولت و اصولگرا دیدگاه یکسانی دارند. آن‌ها هر دو به طور غیررسمی میگویند دو هفته دیگر تحریم‌های بین المللی عملا بار دیگر علیه ایران برقرار خواهند شد. اما ایران چه واکنشی باید به بازگشت این تحریم‌ها نشان دهد؟ پاسخ‌ها به این سوال، اختلاف نظر میان اصولگرایان و جریان نزدیک به دولت را آشکار می‌کنند.
انتخابات آمریکا و احتمال پیروزی جو بایدن بر دونالد ترامپ، در کانون اختلافات دو طیف قرار دارد. برخی بر این باور هستند که ایران برای حفظ اجماع جهانی فعلی علیه آمریکا نباید از برجام خارج شد، حتی اگر بعد از ۳۰ سپتامبر (۲۰ شهریور) تحریم‌های بین المللی علیه ایران بازگردند. چرا که خروج از برجام یا گزینه‌های دیگر، مانند خروج از پیمان ان پی تی یا کاهش نظارت‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی بر برنامه هسته‌ای ایران، به پیوستن کشورهای اروپایی به آمریکا منجر خواهد شد. افزون بر این، در چنین وضعیتی از چین و روسیه هم کاری ساخته نخواهد بود.
نقیب زاده عدم خروج ایران از برجام بعد از خروج آمریکا از این توافق را «هوشمندی»، «دور اندیشی» سیاسی خواند و گفت مخالفت‌های فعلی جامعه جهانی با آمریکا مرهون «خویشتنداری سیاسی تهران است.»
نقیب زاده گفت: «اگر ایران بخواهد در پاسخ به اقدامات آمریکا مبنی بر فعال کردن مکانیسم ماشه و احیای قطعنامه شش گانه به سمت خروج از برجام، ان پی تی و یا کاهش همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برود دیگر اعضای برجام و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم دلیلی برای حمایت و همراهی با ایران ندارند و به تبع آن خود به خود این بازیگران در جبهه ایالات متحده آمریکا قرار می‌گیرند و این بار به جای انزوای آمریکا شاهد انزوای ایران خواهیم بود مانند دوران قبل از مذاکرات برجامی. حتی کشور‌هایی مانند چین و روسیه هم توان همراهی با ایران را نخواهند داشت؛ بنابراین من بر این باورم که دیپلماسی ما کماکان باید به قوت خود به دنبال همراهی جامعه جهانی با ایران باشد تا فضای مثبت کنونی را برای خود حفظ کند و بتواند از آن کمال بهره‌برداری را در جهت منافع ملی داشته باشد.»
وی افزود: «ما نباید فضا را با برخی اقدامات و تصمیمات اشتباه برای خود بغرنج، پیچیده و سخت کنیم. اتفاقاً باید این فضای مثبت پیگیری شود تا بتوان از این طریق برخی فشار‌ها را تعدیل کرد. شما تصور کنید که از ۲۰ سپتامبر قطعنامه‌ها علیه ایران باز گردد و ایران هم بخواهد از برجام و یا ان پی تی خارج شود آن وقت فضا برای ایران به شدت متفاوت از امروز است.»
طرفداران عدم خروج از برجام – حتی بعد از بازگشت تحریم‌های بین المللی- متهم هستند که منتظر پیروزی جو بایدن هستند. چرا که بعد اعتقاد برخی ناظران، اگر جو بایدن پیروز شود، آمریکا ممکن است دوباره به این توافق بازگردد؛ خصوصا که بایدن و دمکرات‌ها مواضعی در حمایت از برجام گرفته اند.
بیشتر بخوانید:
اما در مقابل، کارشناسانی از قبیل خوش چشم میگویند سیاست‌های احتمالی بایدن در مقابل ایران در صورت پیروزی، تفاوت چندانی با سیاست‌های فعلی ترامپ در مقابل ایران ندارد. بلکه به عکس، پیروزی بایدن به ضرر ایران تمام خواهد شد چرا که بایدن ضمن ایجاد جبهه بین المللی واحد علیه ایران، به وحدت فعلی در داخل ایران ضربه خواهد زد.
خوش چشم نوشت: «حضور بایدن نه تنها می‌تواند به جو یکپارچه داخلی خدشه وارد کند و همین گام‌های ابتدایی در اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از جمله عدم وابستگی به درآمد‌های نفتی به سختی به دست آمده را درست چند ماه پس از شکست تاثیر حداکثری تحریم‌ها به عقب بازگردانده و این حلقه یا لوپ را دوباره به اجرا گذارد، بلکه با کاهش تنش‌ها با دیگر بازیگران جهانی وی خواهد توانست حمایت بیشتری برای پیشبرد سیاست‌های آمریکا بر علیه جمهوری اسلامی فراهم آورد. حضور بایدن در کاخ سفید اگر دارای مضار بیشتری برای ایران نباشد، دستکم دارای تبعات مساوی با حضور ترامپ در این مسند است. نگاهی به سند انتخاباتی حزب دموکرات نیز موید ادامه همان استراتژی مهار است که از دوران اوباما تا کنون در جریان بوده است.»
بر همین اساس، خوش چشم پیشنهاد می‌کند که ایران گزینه‌هایی مانند خروج از برجام و تعلیق همکاری‌های نظارتی آژانس با ایران را مدنظر قرار دهد.
در سطح رسمی، دولت ایران هنوز هیچ اشاره‌ای به واکنش محتمل خود به بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران نشان نداده است. برخلاف روز‌های قبل از خروج آمریکا از برجام، که دولت روحانی حتی تهدید به خروج از ان پی تی کرده بود، این بار دولت رحانی سکوت اختیار کرده و به نظر می‌رسد حداقل تا مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا این سکوت به نوعی ادامه خواهد داشت. اما باید منتظر ماند و دید که بعد از انتخابات آمریکا سمت و سوی تنش‌ها میان تهران و واشنگتن چه خواهد بود.
زور نداشته باشی نابودی
زور نداشته باشی نوکری
دلار 25 تومنی
عدم امکان وارد کردن یه قطعه کوچیک بدلیل نبود دلار
تورم 300 درصدی
فقر و فلاکت ملت بدبخت
اما اگه تحریم ها برگشت یعنی کل کشورهای دنیا در امریکا خلاصه میشه و بقیه کشورها ول معطلند حتی گوندشون چین و روس