در هفته چند بار صدای راننده وانتی را می‌شنوید که برای خرید آهن‌قراضه یا وسایل دورریختنی در کوچه داد می‌زند؟ چقدر چشمتان به سمساری و امانت فروشی‌هایی افتاده است که کرکره‌های ویترین رنگ و رو رفته‌شان را بالا داده و منتظر مشتری نشسته باشند؟ اگرچه هر دو این مشاغل دیگر کمتر به چشم می‌آیند اما حالا هفت سال است که با سایت دیوار شکل جدیدی از مبادلات اینترنتی وسایل نو و دست دوم ظهور کرده است.
براساس گزارش سالانه سایت دیوار در سالی که گذشت ۹۸ میلیون آگهی در این پلتفرم منتشر شد. این یعنی میلیون‌ها آگهی با سربرگ‌های قرمز در یک سال گذشته منتشر شده که جای میلیون‌ها تراکت و صفحات نیازمندی‌ها را گرفته، عمر بسیاری از وسایل دست دوم را طولانی‌تر کرده، باعث فعالیت اقتصادی افراد به صورت اینترنتی شده، دسترسی بسیاری از خانه‌داران را به کسب و کارهای خانگی باز کرده و در نهایت آثار اقتصادی، محیط زیستی و کارآفرینی متفاوتی داشته است.
براساس این گزارش در یک سال گذشته تعداد کاربران این پلتفرم اقتصادی به ۳۵ میلیون نفر رسیده است. یعنی در ایران از هر ۱۰ نفر نزدیک به چهار نفر کاربر وفادار دیوار هستند. بنابراین می‌توان گفت خانواده‌ای نیست که از اعضای آن هیچ کدام اسم دیوار و خرید و فروش در این سایت را نشنیده باشند.
املاک، محبوب‌ترین دسته آگهی در دیوار
در سایت دیوار دسته‌های مختلفی مانند املاک، وسیله نقلیه، مربوط به خانه، سرگرمی، استخدام و ... وجود دارد که کاربران آگهی خود را در دسته مرتبط به آن بارگذاری می‌کنند. هرچند در شهرهای مختلف، شاخه محبوب دیوار بسته به شغل غالب مردم یا جاذبه‌های گردشگری، فرهنگی متفاوت است اما در کل کشور املاک، وسیله نقلیه و وسایل مربوط به خانه در سال گذشته از محبوب‌ترین دسته‌های سایت دیوار بوده‌اند. این حتی تا حدودی می‌تواند تصویری از زندگی ایرانیان در سال گذشته هم نشان دهد.
در سال ۱۳۹۸ بیش از ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار آگهی مسکن بر روی این سایت منتشر شده که شامل خرید، فروش و اجاره خانه، آپارتمان و ویلا در سراسر کشور می‌شود. بر اساس بررسی‌های این سایت سهم دیوار از معاملات مسکن تهران برابر با ۲۲.۲ درصد و از بازار آنلاین مسکن کشور ۹۶ درصد بوده است.
در بازار خودرو هم دیوار نقش پررنگی داشته‌است. در سال گذشته از بین ۱۶ میلیون و ۴۰۰ هزار آگهی خودرو، ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار مورد در دیوار معامله شده است. این سایت ۱۹.۳ درصد معاملات بازار خودروی تهران و ۲۰ درصد بازار آنلاین خوردو کشور را پوشش می‌دهد.
مسئولان دیوار معتقدند در یک سال گذشته با روش‌های مختلفی انحصارگران را از این دو بازار حذف کرده‌اند. به گفته آنها در دیوار ثبت آگهی بدون احراز هویت و ثبت کد ملی غیر ممکن شده است تا امکان اخلال در بازار یا دزدی را به حداقل برسانند. از سوی دیگر از هر خط موبایل ماهانه تنها سه آگهی رایگان می‌توان منتشر کرد؛ بنابراین امکان ثبت آگهی غیرواقعی را به حداقل رسانده‌اند تا هیچ راهی برای دستکاری قیمت به خصوص در این دو حوزه باقی نماند.
۸۹۰ هزار وسیله الکترونیکی به چرخه مصرف برگشت
در این یک سال ۸۹۰ هزار وسیله الکترونیکی هم در دیوار فروخته شده است. با توجه به ماهیت پلتفرم دیوار برخی از این وسایل، از نوع وسایل دست دومی بوده که با فروش دوباره به چرخه مصرف برگشته است. این تعداد تقریبا برابر با کل تعداد دستگاه تلویزیونی است که در داخل کشور تولید شده است. اهمیت این عدد در این است که بدانیم ایران یک وارد کننده عمده لوازم الکترونیکی بوده و با خرید و فروش وسایل دست دوم، از خرید وسایل نو جلوگیری شده است. درنتیجه از واردات هزاران کالای الکترونیکی با ارز دولتی صرفه‌جویی ارزی شده است.
بر اساس گزارش دیوار فروش این وسایل به نوعی منجر شده تا از اضافه شدن زباله‌های آلومینیومی یا الکترونیکی به لندفیل‌ها جلوگیری شود. بسیاری از این قطعات میلیون‌ها سال در طبیعت باقی می‌مانند و علاوه بر این آسیب‌های جبران‌ناپذیری به سیستم ایمنی و عصبی بدن وارد می‌کنند. فرایند سوزاندن یا دفن آنها همچنین منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای در محیط زیست می‌شود. بنابراین دیوار با این نقش همچنین سهم بزرگی در محافظت از محیط زیست و کاهش ردپای کربن داشته است.
افزایش ۱۴۳ درصدی فروش وسایل مربوط به خانه
آمارهای یک ساله پلتفرم دیوار نشان می‌دهند هزار و ۷۰۰ میلیارد قطعه وسیله مربوط به خانه در سال ۱۳۹۸ فروش رفته که در مقایسه با سال گذشته ۱۴۳ درصد افزایش داشته است. این رشد چشم‌گیر در فروش وسایل خانگی خبر از کم‌رنگ شدن تابوهای اجتماعی برای خرید و فروش وسایل دست دوم و همچنین افزایش تنوع در صنعت دست دوم کشور ما می‌دهد. اگر تا پیش از این تنها خرید خودرو به عنوان کالای دست دوم در جامعه پذیرفته شده بود، دیگر افراد بیشتری مشتاق تامین نیازهای خانه خود به شکل دست دوم هستند.
خرید و فروش وسایل دست دوم خانگی همچنین سهم بزرگی در میزان پس‌انداز خانوار دارد. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده سایت «کی‌جی‌جی» در کانادا در سال ۲۰۱۸ هر خانواده به طور میانگین با خرید وسیله دست دوم به جای وسیله نو توانسته ۷۴۴ دلار پس‌انداز کند. اگرچه شرایط اقتصادی در ایران و کانادا قابل مقایسه نیست اما از آن جایی دیوار به طور میانگین در هر خانواده ۱.۴ نفر کاربر وفادار دارد می‌توان پیش‌بینی کرد با خرید وسایل دست دوم، خانواده‌ها توانسته‌اند مبلغ بیشتری را صرف سرگرمی، وسایل ضروری‌تر، تفریح یا سلامتی کنند.
فعالیت اقتصادی یک سوم کاربران در دیوار
۴۴ درصد از کاربران دیوار در سن اشتغال، یعنی بین ۲۵ تا ۳۴ سال هستند. بنابراین عجیب نیست اگر حدود یک سوم کاربران این سایت را کاربران فعالی تشکیل دهند که با دیوار مشغول یک فعالیت اقتصادی باشند. این کاربران فعال که تعداد آنها به حدود ۴۴۰ هزار نفر می‌رسد، معمولا ماهانه بیش از دو آگهی در سایت بارگذاری می‌کنند. برای اینکه تصویری از فعالیت اقتصادی این تعداد داشته باشید کافی است بدانید نزدیک به ۱۰۰ هزار سوپرمارکت در کشور وجود دارد. یعنی تعداد افرادی که کسب و کاری را به واسطه دیوار راه‌اندازی کرده‌اند چهار برابر بیشتر از کل سوپرمارکت‌های کل کشور است. بیشتر افرادی که در دیوار به صورت مستمر فعالیت اقتصادی دارند بعد از املاک، در حوزه وسایل خانگی یا خدماتی آگهی منتشر می‌کنند.
نظارت بر رفتارهای نابه‌هنجار
۳۵ درصد از کاربران دیوار را زنان تشکیل می‌دهد. این عدد نزدیک به دو برابر بیشتر از نرخ اشتغال رسمی آنها در کشور است. دیوار برای تامین امنیت کاربران و جلوگیری از مزاحمت به کمک هوش مصنوعی محتوای چت افراد در این اپلیکیشن را مورد بررسی قرار می‌دهد. در سال گذشته، به دلیل رفتار نابه‌هنجار ماهانه 20 هزار کاربر اجازه چت کردن در پلتفرم دیوار را برای مدتی مشخص و ماهانه ۱۴ هزار کاربر دیگر برای همیشه از دست داده‌اند.
با اینکه سال ۱۳۹۷ دیوار از ارزش ۶ تا ۹ میلیارد دلاری بازار خود در ایران خبر داده بود اما از رشد تعداد آگهی‌های این سایت در سال ۱۳۹۸ می‌توان پیش‌بینی کرد که ارزش صنعت کالای دست دوم در سال گذشته هم با افزایش چشمگیری همراه بوده است. این یعنی میزان ارزی که با به گردش درآمدن کالا و دست به دست شدن آن در داخل مرزهای کشور باقی مانده، بیشتر شده است. اگرچه بانک مرکزی اطلاعات خود را از گردش مالی بازار دست دوم از سال ۱۳۹۶ منتشر نکرده اما بر اساس آخرین گزارش آن هر خانواده یک میلیون و ۹۰ هزار تومان در سال درآمد داشته است. رقمی که به نظر می‌آید در در دو سال گذشته با افزایش تنوع در بازار دست دوم آنلاین روند صعودی داشته باشد. بازاری که به نظر می‌آید علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، مزیت‌های اجتماعی، فرهنگی، محیط زیستی و کارآفرینی هم به دنبال داشته است.
