تا چه میزان از اموال را می توان وصیت کرد؟

فرارو- وصیت در دین اسلام عمل مستحبی است که به آن تاکید فراوانی شده است، اما این که یک فرد تا چه میزان از اموالش را می‌تواند وصیت نماید، امر مهمی است که عدم توجه به آن، می‌تواند سبب بروز اختلافات بسیاری در میان ورثه متوفی گردد. به همین دلیل است که در شرع و قانون، حد و میزانی برای وصیت تعیین شده است و در صورتی که وصیت بیشتر از آن باشد، ورثه متوفی اختیار این را دارند که وصیت بیشتر از حد مشخص شده را قبول و یا رد کنند و این نکته در همه انواع وصیت نامه باید رعایت شود.

 

براساس قانون مدنی وصیت کننده (موصی) می‌تواند تمامی اموال و دارایی هایش را برای بعد از فوت وصیت نماید، اما این ورثه هستند که باید وصیت بیشتر از ثلث را قبول نمایند. در واقع، زمانی که متوفی بیشتر از ثلث اموال خود را وصیت کرده باشد ورثه می‌توانند این وصیت را قبول یا رد کنند که این امر برای رعایت حقوق ورثه است. اگر ورثه وصیت بیشتر از یک سوم را رد کنند تنها تا همان میزان یک سوم به وصیت عمل می‌شود؛ اما اگر قبول کنند وصیت اجرا خواهد شد.

اگر تعدادی از ورثه وصیت بیشتر از ثلث را رد کنند، ولی تعدادی از ورثه آن را قبول کنند، در این صورت مقدار بیش از ثلث فقط از سهم الارث کسانی که آن را پذیرفته اند، کسر خواهد شد. به عنوان مثال در صورتی که دارایی متوفی معادل ۱۲۰ میلیون باشد، وصیت او تا میزان یک سوم یعنی ۴۰ میلیون نیازی به رضایت ورثه نخواهد داشت.

اما اگر بیشتر از ثلث آن مثلا ۵۰ میلیون را وصیت نماید، مقداری که بیشتر از یک سوم وصیت شده (۱۰ میلیون) سهم ورثه است و به نسبت سهم الارث قانونی میان آن‌ها تقسیم می‌شود. حال هرکدام از ورثه که بخواهند وصیت مازاد (۱۰ میلیون) را قبول کنند، در واقع از سهم الارث خودشان کم می‌شود تا به وصیت عمل شود. آنچه گفته شد در همه انواع وصیت نامه باید رعایت شود به این معنی که اگر فردی وصیت نامه رسمی تنظیم کرد، به موجب این وصیت نامه هم نمی‌تواند بیشتر از یک سوم اموال را وصیت کند در غیر این صورت به اجازه ورثه نیاز دارد.

 

---

همچنین، در صورتی که وصیت به نفع یکی از ورثه باشد، علاوه بر آنچه که به موجب وصیت به این شخص تعلق می‌گیرد، در ارث نیز سهیم خواهد بود و وصیت باعث محروم ماندن از ارث نخواهد شد. به عنوان مثال در موردی که ورثه شخص فوت شده تنها دو فرزند پسر باشند و متوفی از دارایی‌اش که ۱۲۰ میلیون بوده یک سوم (۴۰ میلیون) را به نفع یکی از پسرانش وصیت کرده باشد، این پسر علاوه بر اینکه ۴۰ میلیون بابت وصیت دریافت می‌کند، به موجب ارث نیز سهم می‌برد.

لازم به ذکر است که وصیت کننده نمی‌تواند تمام اموال خود را به یک نفر بدهد یا یک یا چند نفر از وراث خود را از ارث محروم کند و اگر چنین کاری انجام دهد وصیت نامه وی فقط تا ثلث اموالش صحیح و نافذ است؛ بنابراین هر شخص تا یک سوم اموال خویش را به هر نحوی که بخواهد می‌تواند وصیت کند و پس از فوت وی، دو سوم دیگر اموال طبق قانون ارث، میان ورثه تقسیم می‌شود. توجه به این نکته ضروری است که بدهی‌ها، حقوق واجب الهی همچون خمس و زکات، مظالم و کفارات از اصل مال کم می‌شود؛ اگر چه فرد به آن وصیت نکرده باشد و شامل همه مال نیز بشود.