فرارو- بامداد پنجشنبه، ۱۲ تیر انفجاری در یکی از ساختمان‌های مرکز غنی سازی نطنز رخ داد که هنوز ابعاد آن به طور رسمی اعلام نشده است. با این حال گمانه زنی و بررسی احتمالات درباره ماهیت حادثه نطنز در رسانه‌ها داغ است.
به گزارش فرارو، یک روز پس از انفجار و انتشار گسترده شایعات درباره آن سخنگوی شورای عالی امنیت ملی توضیحاتی ارائه کرد و گفت: "علت اصلی حادثه مشخص شده است."
او افزود: "بدلیل برخی ملاحظات امنیتی علت و چگونگی بروز این حادثه در زمان مناسب اعلام خواهد شد. "
به این ترتیب اولین قدم در پیچیده شدن ماجرا برای رسانه‌ها برداشته شد. سوال‌های زیاد درباره این اتفاق وجود دارد، که در این گزارش سعی می‌کنیم به برخی از آن‌ها پاسخ دهیم.
تنها تصویر رسمی منتشر شده از محل حادثه
اول؛ کی و کجا؟
براساس گزارش‌های رسمی سازمان انرژی اتمی حادثه حدود ساعت ۲ بامداد روز پنجشنبه ۱۲ تیرماه در مجتمع غنی سازی نطنز رخ داده است.
تأسیسات هسته‌ای نطنز با نام رسمی مرکز هسته‌ای شهید احمدی روشن نطنز بخشی از «تأسیسات زیرزمینی» مرتبط با برنامۀ هسته‌ای است که به منظور غنی‌سازی اورانیوم در نزدیکی نطنز در استان اصفهان احداث شده است.
تاسیسات غنی‌سازی زیر زمین احداث شده‌اند، اما روی زمین نیز سوله‌های مونتاژ سانتریفوژ و برخی تاسیسات دیگر ساخته شده است.
حادثه رخ داده در سوله مونتاژ سانتریفیوژ بوده است. ساعتی پس از اعلام خبر تصویری از محل حادثه منتشر شد که نشان می‌دهد بخشی از تاسیسات روی زمین آسیب دیده است. پس در نطنز آسیبی به تاسیسات زیرزمینی وارد نشده است.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در باره محل اتفاق گفت: " ساخت این سوله از سال ۹۲ شروع شده بود و نظر آقای صالحی این بود که برای کار‌های نهایی ماشین‌های پیشرفته و مونتاژ این ماشین‌ها راه‌اندازی و تجهیز شود. در سال ۹۴ ساخت این سوله درحال تکمیل بود که به‌دلیل بحث برجام کاملا تکمیل نشد."
بنا به گفته سازمان انرژی اتمی و شورای عالی امنیت ملی "در محل وقوع حادثه هیچگونه مواد هسته‌ای وجود نداشته و موضوع نشت مواد رادیو اکتیو در وقوع این رخداد کاملا منتفی است. "
تاسیسات نطنز به دلیل اینکه اولین تجربه ایران در ساخت تاسیسات هسته‌ای بوده در دل کویر و در محیطی باز ساخته شده که به عقیده کارشناسان نظامی موقعیت پدافندی کاملا مناسبی ندارد. شاید به همین دلیل تاسیسات فردو در دل کوهستان ساخته شد.
دوم؛ میزان خسارت
براساس اعلام سازمان انرژی اتمی این حادثه تلفات جانی نداشته، اما خسارت‌های "قابل توجهی" به محل وارد شده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه این سوله با هدف «تولید ماشین‌های سانترفیوژ پیشرفته» در دست تکمیل بود، گفت: «تجهیزاتی که در این سالن وجود داشت تجهیزات اندازه‌گیری و ابزار‌های دقیق بودند که در اثر این حادثه بخشی از آن از بین رفته و بخش دیگری نیز خسارت دیدند.»»
بهروز کمالوندی افزود: "ممکن است این حادثه در برنامه میان‌مدت توسعه و تولید ماشین‌های پیشرفته کندی‌هایی ایجاد کند که با تلاش شبانه‌روزی و کار جهادی همکاران سازمان این کندی را ان‌شاءالله جبران می‌کنیم به نحوی که حتی ظرفیت‌هایی بیشتر از قبل در این سایت ایجاد شود."
او درباره روند تصمیم‌گیری برای ساخت مرکز جدید گفت "این بحث وجود دارد که آیا سوله در همان نقطه فعلی ساخته شود یا با در نظر گرفتن ملاحظات پدافندی در محل مناسب دیگری انجام شود."
سوم؛ ماهیت حادثه
پس از گذشته یک هفته به برخی از سوالات کمابیش پاسخ داده شده است، اما مهمترین سوال همچنان پابرجاست. منشا و ماهیت حادثه چه بوده است؟ در ساعات اولیه تائید خبر برخی مقامات محلی تلاش کردند ماجرا را یک آتش سوزی ساده اعلام کنن، اما سخنگوی سازمان انرژی اتمی با احتیاط بیشتری در این باره سخن می‌گفت.
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی چند روز قبل در کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته است سناریو‌های مختلف درباره این حادثه در حال بررسی است و نتایج قطعی آن به‌زودی اعلام می‌شود. به گفته مسئولان این سازمان، دلایل حادثه تشخیص داده شده، اما فعلا به دلایل امنیتی نتیجه بررسی‌ها اعلام نشده است.
چیزی که روشن است انفجاری رخ داده است، اما دلیل آن اعلام نشده است.
چندین سناریو مطرح است؛ "انفجار داخلی، خرابکاری و انفجار یک بمب، حمله سایبری، اشکالات فنی و ترکیبدن سانتریفیوژهای در حال تست و نهایتا حمله هوایی".
مقامات رسمی درباره هیچ یک از این موارد حرفی نمی‌زنند، اما رسانه‌ها مملو از گمانه‌زنی‌اند. در رسانه‌های داخلی اخیرا یک گزارش مهم از نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی منتشر شده است.
این گزارش بحث "خرابکاری" را تقویت می‌کند و حتی از یک حمله سخن می‌گوید.
در گزارش نور نیوز آمده است: «در درجه نخست احتمالا مهاجمان قصد داشته‌اند زمان و مکانی را برای حمله برگزینند که تلفات جانی نداشته باشد و از سوی دیگر بخش‌های غنی‌سازی اورانیوم زیر زمین قرار دارد و به‌دلیل اکتیو بودن و قرار داشتن مواد هسته‌ای در حمله به آن عواقب بین‌المللی وسیعی دارد؛ درحالی‌که سوله مونتاژ در سطح زمین واقع است و مواد هسته‌ای هم در آن قرار ندارد.»
با این حال نور نیوز بحث حمله هوایی را به دلیل بعد مسافت مرکز نطنز با مرز "تقریبا غیرممکن" ارزیابی کرده است.
این سایت در ادامه مطلب خود نوشته است "به‌نظر می‌رسد تشابه زیادی بین حادثه نطنز و ترور سردار سلیمانی قابل مشاهده است؛ یعنی ترکیبی از اطلاعات و پشتیبانی به همراه اقدام که با توجه به حجم تخریب احتمال عمدی بودن را تقویت می‌کند."
پیش از این نیویورک تایمز به نقل از یک منبع اطلاعاتی که نامی از او برده نشده گفته بود "اسرائیل با استفاده از یک بمب پر قدرت مسئول حادثه نطنز بوده است."
چهارم؛ نقش اسرائیل
در روز‌های اخیر اخبار زیادی درباره نقش آفرینی اسرائیل در این ماجرا منتشر شده است. رسانه‌های اسرائیلی مدعی شده‌اند با این حمله استقرار سانتریفیوژهای جدید ایران یک سال عقب افتاده است.
زمزمه احتمال حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای نطنز برای نخستین بار پس از انتشار توییتی از سوی یک تحلیلگر اسرائیلی و نزدیک به نتانیاهو قوت گرفت.
ایدی کوهین، که از وی به عنوان یکی از مشاوران نخست وزیر اسرائیل نام می‌برند و البته بنا به تایید خبرنگاران فعال در اسرائیل اطلاعات منتشر شده توسط وی خیلی مورد تایید رسانه‌های داخلی در این کشور نیست شب وقوع حادثه در توئیتی به زبان عربی با تاکید بر اختصاصی بودن خبرش از منابع اطلاعاتی غربی نوشت که «اسرائیل بزرگترین کارخانه غنی‌سازی اورانیوم در ایران بمباران و تخریب کرده است.»
در همین حال نیویورک تایمز نیز به نقل از یک مقام اطلاعاتی ماجرا را تائید کرد. پس از این تائید بود که بنی گانتس، وزیر دفاع اسرائیل، در جریان یک مصاحبه گفته بود اسرائیل لزوما در پشت هر حادثه‌ای در سایت‌های هسته‌ای ایران قرار ندارد.
با این حال گزارش نیویورک تایمز در اسرائیل بحث برانگیز شد. وزیر دفاع پیشین اسرائیل تلویحا گفت "منبع اطلاعاتی از خاورمیانه" که روزنامه نیویورک تایمز دو بار در روز‌های گذشته با استناد به او، اسرائیل را عامل انفجار در سایت هسته‌ای نطنز در ایران معرفی کرده، ارشدترین مقام اطلاعاتی اسرائیل است.
لیبرمن دوشنبه ۱۶ تیر در گفتگو با رادیوی ارتش بدون بردن نام یوسی کوهن، گفت تمام مقامات جامعه اطلاعاتی اسرائیل به خوبی آگاه هستند که فردی که منبع اطلاعاتی اخیر بوده، کیست و تنها بنیامین نتانیاهو می‌تواند "دهان او را ببندد."
در ایران نیز رسانه‌ها احتمال نقش اسرائیل را رد نکردند. خبرگزاری تسنیم گزارشی در این باره منتشر کرده و به بحث‌های پیرامون موضوع پرداخت. این گزارش تلاش می‌کند نشان دهد که اگر حمله صورت گرفته از سوی اسرائیل بوده باشد باز هم ابتکار عمل در دست ایران است.
تسنیم نوشته است " چه اتفاقی که رخ داده کار صهیونیست‌ها باشد و چه نباشد، همچنان ابتکار عمل در دست ایران است. این ایران است که نهایتاً تصمیم خواهد گرفت اگر کار صهیونیست‌ها باشد در چه زمانی و به چه نحو به آن پاسخ دهد؛ اما مسئله کلان‌تر اینجاست که اگر دولت و نخبگان ایران با چنین عملیات روانی پیچیده‌ای در محاسباتشان دچار اختلال و خطا نشوند و ایده‌های درونزا و غیرمنفعلانه‌ای برای خروج از مشکلات فعلی داشته باشند، آمریکا و صهیونیست‌ها ضربه‌ای خواهند خورد که مسائلی مانند نطنز اساساً در حاشیه آن هم نیست. هرچند قاعدتاً مسئله نطنز نیز به نوبه خود، و متناسب با ابتکار عمل ایران، پیگیری خواهد شد. چه اسرائیل بخشی از ماجرا باشد و چه نباشد! "
تنها تصویر رسمی منتشر شده از محل حادثه 
