جدال احمد و بهمن بر سر میراث "کیارستمی"

فرارو- چهار سال پس مرگ عباس کیارستمی فیلمساز برجسته ایران و جهان فرزندان او احمد و بهمن کیارستمی بر سر میراث پدر دچار اختلافات شدید شده‌اند. این اختلافات در پی انتشار کتابی تازه از عباس کیارستمی رسانه‌ای شده و سروصدای زیادی به پا کرده است.

به گزارش فرارو، «من خانه‌م؛ پاره‌نامه‌هایی از عباس کیارستمی» شامل نامه‌های خصوصی کیارستمی به همسرش و همچنین یادداشت‌های «یخچالی» است که پس از فروپاشی زندگی مشترک‌شان نوشته است.

این اثر اخیرا به کوشش بهمن کیارستمی و از سوی نشر نظر منتشر شده است. انتشار این اثر از کیارستمی با واکنش تند احمد فرزند ارشد او روبه رو شد.

احمد کیارستمی در مطلبی کوتاه نوشت: "متاسفانه بعد از چاپ دو کتاب بدون مجوز‌های کامل، ... نشر نظر، اقدام به چاپ کتابی جدید درباره پدرم کرده است. علاوه بر مشکل مجوز، این کار، عدم رعایت حریم خصوصی است که نه تنها مغایر با اخلاقیات، بلکه برخلاف قانون است. مراتب از طریق قانونی پیگیری خواهد شد."

این نوشته در واقع رونمایی از اختلافات چند ساله احمد و بهمن و نشر نظر است. اختلافاتی که به گفته بهمن کیارستمی ریشه آن به دوران بیماری پدرش باز می‌گردد.

به هر ترتیب احمد کیارستمی از نشر نظر شکایت کرده و حالا باید منتظر رای دادگاه بود.

 

بهمن کیارستمی در واکنش شکایت قضایی برادرش را مسئله‌ای «حقوقی» دانسته که «باید در دادگاه مطرح شود و درباره‌اش حکم داده شود.» او همچنین گفته است «اگر این موارد جور دیگری مطرح شده بود، درباره‌اش حرف می‌زدیم، اما زمانی که طرح شکایت در دادگاه عنوان می‌شود، هرگونه ادعایی پیش از آن درست نیست، چون می‌تواند روی نتیجه اثر بگذارد.» بهمن کیارستمی گفته است: «شخصا ترجیح می‌دهم که منتظر نتیجه دادگاه باشم.»

 

بهمن کیارستمی گفته است "این دعواها چیزی بیشتر از دعوای وارثان یک متوفی نیست."

احمد کیارستمی فرزند ارشد عباس کیارستمی فیلمساز معروف ایران و جهان، در سال ۹۷ «بنیاد کیارستمی» را در آمریکا را راه‌اندازی کرد. این بنیاد آرشیو و حق انتشار آثار سینمایی و هنری کیارستمی را برعهده دارد.

 

بهمن کیارستمی نیز که خود مستند ساز است در ایران ساکن است و به نوعی حفظ و نشر میراث پدرش در ایران را بر عهده دارد. 

عباس کیارستمی کارگردان بزرگ سینمای ایران ۱۴ تیر ماه سال ۹۵ پس از چند ماه بیماری و بر اثر خطای پزشکی از دنیا رفت. مرگ او حواشی و مسائل فراوانی را به دنبال داشت که هنوز هم به پایان نرسیده است. اختلافات دو پسر او بر سر میراث فرهنگی پدر از این دسته مسائل است.

استدلال احمد و پاسخ بهمن

اعتراض احمد کیارستمی به همین جا ختم نشد و دامنه پیدا کرد. برخی فعالان حوزه هنر و سینما وارد گود شدند و خواستار مذاکره و پایان یافتن اختلافات دو برادر شدند.

یادداشت پرویز جاهد منتقد سرشناس سینما در این باره بازتاب زیادی داشت. او در این باره پیشنهاد کرد "شاید لازم است برای پرهیز از چنین مجادلات و دعواهایی، بنیاد ویژه‌ای که زیر نظر افراد معتبر و‌ موجه اداره می‌شود مسئولیت نشر و توزیع آثار این هنرمند برجسته را به عهده بگیرد."  نشر نظر و بهمن کیارستمی از این پیشنهاد استقبال کرده‌اند. 

برخی هم اظهار کردند که در شان کیارستمی نیست که فرزندانش در اینستاگرام دعوا کنند.

اما بهمن کیارستمی در پاسخ به این واکنش‌ها در کانال تلگرام خود نوشت: "سر اعتراض اخوی به کتاب «من خانه‌ام» دو روزه دارم توضیحات حقوقی میدم و درباره‌ی روند قضایی جمله‌سازی می‌کنم، ولی یکی دو تا جمله‌ی غیرحقوقی هم مونده که اینجا خرجش می‌کنم: هی میگن در شان کیارستمی‌ها نیست که اختلاف با هم‌دیگه رو عیان کنن و زنهار گویان نچ نچ و هیس هیس می‌کنن. بابا، کیارستمی‌ها و شجریان‌ها و رفسنجانی‌ها و خمینی‌ها نداریم؛ هر خانواده‌ای اعضایی داره ریز و درشت با قیافه‌های متفاوت و نظرات مختلف. اختلاف نظر رو هم اگه بهش بگی «تضارب آرا» دیگه چیز بدی به نظر نمی‌رسه."

در ادامه ماجرای اختلاف دو برادر یلدا ابتهام دختر هوشنگ ابتهاج شاعر نامدار گفت‌گو‌هایی را با مدیر نشر نظر و احمد کیارستمی ترتیب داد تا ابعاد اختلاف روشن‌تر شود. ابتهاج ابتدا با بهمن‌پور مدیر نشر نظر گفت‌و‌گویی زنده و طولانی در اینستاگرام انجام داد.

در این گفتگو از نشر نظر به عنوان ناشر انحصاری آثار کیارستمی یاد شد؛ که البته احمد کیارستمی این موضوع را رد کرد.

بهمن‌پور مدیر نشر نظر در این گفتگو از احمد کیارستمی گلایه کرد که مانع از انتشار آثار پدرش شده است. در این گفتگو فایل صوتی سخنان بهمن نیز منتشر شد که او در آن از اختلافات چند ساله با برادرش حرف می‌زند.

بهمن می‌گوید دلیل برخی مخالفت‌های برادرش برای انتشار آثار پدرش را نمی‌داند. او معتقد است که برادرش احمد به خاطر چاپ نامه‌های پدرش نباید از نشر نظر شکایت کند، بلکه باید از او شکایت کند. پس از طرح این مباحث در گفت‌و‌گوی اینستاگرامی با بهمن پور، یلدا ابتهاج گفت‌وگوی مفصلی هم با احمد کیارستمی انجام داد.

فرزند ارشد عباس کیارستمی در این گفتگو دلیل مخالفت با چاپ کتاب "من خانه‌م" را اجازه نگرفتن از مادرش پروین امیرقلی اعلام کرد. استدلال احمد کیارستمی این است که، چون مخاطب نامه‌های عاشقانه پدرش در این اثر مادرش بوده، نشر نظر باید برای انتشار آن از او اجازه می‌گرفت. اما با پروین امیرقلی هیچ مذاکره‌ای صورت نگرفته است. احمد کیارستمی انتشار نامه‌های پدرش به مادرش را نقض حریم شخصی مادرش دانست.

عباس کیارستمی و پروین امیرقلی ۱۳ سال زندگی مشترک داشتند که نتیجه آن دو فرزند پسر بود.

احمد کیارستمی همچنین در این گفتگو حرف‌های بهمن‌پور را نقد کرد و به تندی برادرش را نواخت و از اختلافات با او حرف زد. او بهمن را شماتت کرده که برخی امور از جمله تعمیر و نگهداری از منزل پدری را نادیده گرفته است. 

بهمن و احمد کیارستمی 

پس از انتشار این گفت‌و‌گوی اینستاگرامی این بار بهمن در پستی تلگرامی به سخنان برادرش واکنش نشان داد. او نوشت: «اختلاف اصلی من و اخوی اختلافی فرهنگی‌ست و به دلیل نوع نگاه آمریکایی او با هم مشکلات جدی داریم. این اختلاف زمانی سرباز کرد که درحال پیگیری پرونده پزشکی کیارستمی بودیم؛ من می‌خواستم پرونده به نتیجه برسد و او می‌خواست صدای تمام قربانیان خطای پزشکی باشد.»

او با بیان اینکه سوال برادرش درباره گرفتن اجازه برای چاپ کتاب از مادرش برآوده از ذهن آمریکایی احمد است، نوشت: «سوال آمریکایی یعنی چی؟ یعنی نگاه حقوق بشری به موضوع، یعنی حاشیه را بر اصل غالب کردن با این هدف که اشک حضار را دربیایم و با خود همدل شان کنیم و به نتیجه‌ی مطلوب برسیم.»

او در این نوشته آورده است که "تقریبا تمام این نامه‌ها نوشته شده‌اند و ارسال نشده‌اند و شاید برای همین هم تا امروز حفظ شده‌اند. یعنی تقریبا همه‌ی پاکت‌ها تمبر دارند، اما مهر اداره‌ی پست تهران یا لندن را ندارند."

بهمن کیارستمی در پایان تاکید می‌کند که مادرش خود می‌تواند به او و نشر نظر اعتراض کند. "او صاحب صداست و می‌تواند پاسخ بخواهد و من و آقای بهمن‌پور مدیر نشر نظر هر دو ملزمیم در برابر او پاسخ‌گو باشیم. اگر او خود لب به اعتراض بگشاید این گفتگو به شکلی درست آغاز خواهد شد. "

به هر حال اختلافات جدی برادران کیارستمی بر سر میراث پدر حالا به دادگاه کشیده شده است و احتمالا حکم دادگاه تاثیر مهمی درباره روند این اختلافات در آینده آثار منتشر نشده کارگردان نامدار سینما خواهد داشت.