فرارو- هنگامی که صحبت از مشکلات پوستی می‌شود، شاید یکی از عذاب آورترین و خجالت بارترین آن‌ها جوش باشند که اکثر افراد در یک دوره‌ای از زندگی خود با آن مواجه بوده اند. تأثیرگذاری آن بر زیبایی انسان، احساس بد، ایجاد زخم و طولانی بودن درمان آن، تنها بخشی از دلایل مبتلایان بر عذاب آور دانستن این بیماری است. این احساس وقتی دردناک‌تر می‌شود که بدانیم تقریباً تمام افراد ممکن است در دوره‌ای به جوش صورت مبتلا شوند که تأثیر مستقیمی بر زیبایی چهره انسان دارد. اما این بیماری عذاب آور چگونه پدید می‌آید و آیا می‌توان از شر آن خلاص شد؟ وبسایت سلامتی medicinenet طی مقاله‌ای به ابعاد مختلف این بیماری پرداخته است و اطلاعات مفیدی را در خصوص جوش در اختیار شما قرار می‌دهد.
آکنه یا جوش چیست؟
«آکنه»، آکنه شایع یا رخ جوش، که مردم آن را با عنوان جوش‌های ناشی از غرور جوانی می‌شناسند یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی و شایع‌ترین علت مراجعه بیماران به پزشکان پوست و مو است. این بیماری معمولاً هم زمان با بلوغ شروع می‌شود و در تقسیم بندی بیماری‌های پوستی، جزو یکی از بیماری‌های زائده‌های پوست، یعنی مو به حساب می‌آید. ریشه مو در فضای کانال مانندی به اسم «فولیکولِ» مو قرار گرفته و رشد می‌کند. از طرف دیگر، غدد چربی به عنوان یکی دیگر از زوائد پوستی، ترشحات خود را داخل فولیکول مو تخلیه می‌کنند که به سمت بالا حرکت کرده و روی سطح پوست پخش می‌شوند.
این بیماری به طور معمول همه اغلب افراد را در دوران بلوغ متأثر می‌کند و در این زمینه تاکنون هیچ استثنائی در موضوعاتی مثل نژاد و جنسیت دیده نشده است. تنها تفاوت‌های دیده شده این است که ظهور جوش در زنان گاه حتی در اواسط تا اواخر دهه ۲۰ سالگی نیز رخ می‌دهد. جوش به طور معمول در محل رشد مو‌های صورت، سینه و پشت ظاهر می‌شود. بر این اساس، شکل گیری جوش را در سه نقطه ذیل، اینگونه می‌توان توصیف کرد:
۱. صورت: جوش در این بخش از بدن تقریباً هر فردی را درگیر و مبتلا می‌کند.
۲. پشت: حدود نیمی از افرادی که به جوش مبتلا هستند، در این قسمت از بدن نیز با آن درگیر می‌شوند.
۳. سینه: حدود ۱۵ درصد از افرادی که به جوش مبتلا هستند، در این قسمت از بدن نیز با آن درگیر می‌شوند.
انواع مختلف جوش
در واقع ۶ نوع اصلی جوش وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به ترتیب ذیل تقسیم بندی کرد.
جوش‌های سر سیاه: برجستگی‌های کوچک سیاه یا زرد که روی پوست ایجاد می‌شوند. برخی تصور می‌کنند که علت سیاهی این جوش‌ها ورود آلودگی‌های خارجی است، اما این سیاهی در واقع مربوط به پوشش داخلی فولیکول مو است که رنگدانه ایجاد می‌کنند.
جوش‌های سر سفید: ظاهری شبیه به جوش‌های سر سیاه دارند، اما ممکن است در هنگام فشردن آن‌ها سفت‌تر باشند و خالی نشوند.
پاپول ها: برجستگی‌های کوچک قرمز رنگی که ممکن است احساس درد ایجاد کنند.
چرکدانه یا پوسچول: شبیه به پاپول‌ها هستند، اما یک نوک سفید در مرکز دارند، که ناشی از ایجاد چرک است. چرکدانه کمی برجسته‌تر از سطح پوست بوده حاوی مایع اغلب روشنی است که در آن سلول‌های مرده و تجمعی از نوتروفیل‌ها وجود دارد. نوعی جوش دردناک بوده، برجستگی‌های پر از چرک سفید یا زرد رنگ، با پایه قرمز رنگ هستند.
گرهک یا ندول: توده‌های بزرگ و سختی هستند که در زیر سطح پوست ایجاد می‌شوند و می‌توانند دردناک باشند.
کیست: شدیدترین نوع جوش ناشی از آکنه است. کیست ها، توده‌های پر از چرکی هستند که شباهت زیادی به جوش‌ها دارند و بیشترین خطر ایجاد زخم دائمی را دارند.
چرا جوش می‌زنیم؟
هیچ عاملی منفردی نیست که به تنهایی باعث ایجاد جوش شود. جوش هنگامی پدید می‌آید که غدد چربی (روغنی) متصل به فولیکول‌های مو در زمان بلوغ یا به دلیل سایر تغییرات هورمونی تحریک شوند. سبوم (روغن) یک ماده طبیعی است که پوست را روغنکاری و محافظت می‌کند. همراه با افزایش تولید این ماده روغنی، تغییر در سلول‌های پوستی در دوران بلوغ، سبوم را برای متأثر کردن منافذ فولیکول مستعد می‌کند. این پلاگین در صورتی که توسط یک لایه نازک از پوست پوشانده شده باشد، ظاهر می‌شود، اما در صورت قرار گرفتن در معرض هوا، قسمت در معرض تیره‌تر این پلاگین را «سر سیاه» می‌نامند. فولیکول موی متأثر شده به تدریج بزرگ می‌شود و با بزرگ شدن آن، ممکن است در دیواره فولیکول پارگی شود و این امر اجازه می‌دهد مواد تحریک کننده و باکتری‌های طبیعی پوست به لایه‌های عمیق‌تر پوست دسترسی پیدا کنند و درنهایت التهاب ایجاد می‌شود. التهاب در نزدیکی سطح پوست، چرکدانه ایجاد می‌کند. التهاب عمیق‌تر منجر به یک پاپول می‌شود و اگر التهاب از این هم عمیق‌تر باشد، کیست ایجاد می‌کند.
عواملی وجود دارد که برخلاف تصور معمولاً نقشی در ایجاد جوش ندارند، که برخی از مهمترین آن‌ها را می‌توان به ترتیب ذیل برشمرد:
غذا: والدین اغلب به نوجوانان می‌گویند که از خوردن پیتزا، غذا‌های چرب و سرخ شده و هله هوله خودداری کنند. اگرچه این غذا‌ها در کل ممکن است برای سلامتی مفید نباشند، اما باید دانست که نقش مهمی در ایجاد جوش ندارند. اگرچه برخی از مطالعات اخیر نشان می‌دهد که رژیم‌های غذایی پر کربوهیدرات، شیر و شکلات خالص می‌توانند ایجاد جوش را تشدید کنند، اما این یافته‌ها هنوز به اثبات نرسیده اند.
آلودگی خارجی: جوش‌های سرسیاه، به علت رنگدانه‌ها و روغن اکسید شده به این شکل در می‌آیند و نه آلودگی خارجی. عرق باعث ایجاد جوش نمی‌شود و توسط غدد کاملاً مجزا در پوست پدید می‌آید. از طرف دیگر شستشوی بیش از حد نیز می‌تواند پوست را خشک و تحریک کند.
استرس: بعضی از افراد تصور می‌کنند که استرس باعث پدید آمدن جوش‌ها می‌شود، اما باید دانست که استرس نقش مستقیمی در ایجاد جوش ندارد.
عواملی که باعث ایجاد جوش می شوند
با این همه عواملی وجود دارد که بسته به فرد مبتلا، ممکن است عواملی برای ایجاد جوش به شمار روند. برخی از این عوامل را می‌توان به شرح ذیل برشمرد:
وراثت: اگر یکی از والدین شما به جوش شدید مبتلا بوده باشد، به احتمال زیاد شما نیز بدان گرفتار خواهید شد و کنترل آن در چنین افرادی به مراتب سخت‌تر است.
فشار: در بعضی از بیماران، فشار ناشی از کلاه ایمنی، بند‌های کلاه، یقه ها، بند جوراب یا شلوار و ... می‌تواند جوش را تشدید کند.
داروها: بعضی از داروها ممکن است باعث ایجاد و یا بدتر شدن جوش شوند، مانند دارو‌های حاوی یدیدها، برمید‌ها یا استروئید‌های خوراکی یا تزریقی (یا پردنیزون تجویز شده دارویی یا استروئید‌هایی که بدنسازان یا ورزشکاران گاهی مصرف می‌کنند). دارو‌های دیگری که می‌توانند باعث ایجاد یا تشدید جوش شوند، دارو‌های ضد تشنج و لیتیم هستند، با این حال اکثر موارد جوش به مواد مخدر مربوط نمی‌شوند.
مشاغل: در برخی مشاغل، قرار گرفتن در معرض محصولات صنعتی مانند روغن‌های برش ممکن است باعث ایجاد جوش شود.
مواد آرایشی و بهداشتی: برخی از مواد آرایشی و محصولات مراقبت از پوست باعث گرفتگی منافذ پوست می‌شوند. در هنگام خرید محصولات آرایشی و بهداشتی مربوط به پوست، حتماً باید به ترکیبات محصول و هشدار‌های مربوط به استفاده از آن‌ها دقت کنید و اگر دغدغه‌های مربوط به جوش را دارید باید حساسیت بیشتری در این زمینه به خرج دهید. یک پیشنهاد این است که محصولاتی را انتخاب کنید که «مبتنی بر آب» باشند چرا که برای افراد درگیر با جوش، مفید‌تر هستند.
مشکلات پوستی که نباید با جوش اشتباه گرفت
روزاسه: روزاسه یا آکنه دوران بزرگسالی عبارت است از التهاب و قرمزی مزمن پوست صورت (معمولاً گونه‌ها، بینی و پیشانی) است، اما در واقع این بیماری آکنه نیست. این بیماری هر دو جنس (به خصوص افراد با رنگ روشن پوست) را درگیر می‌کند، ولی در زنان سه برابر شایعتر است. سن بروز روزاسه معمولاً ۳۰ تا ۶۰ سال است.
جوش اصلاح: به این حالت گاهی اوقات «برجستگی‌های تیغ» یا «راش تیغ» نیز گفته می‌شود. وقتی اصلاح می‌کنید و انتهای موهایتان را به پوست نزدیک کردید، مو‌ها در پوست پیچیده و باعث ایجاد برآمدگی‌هایی می‌شوند. این یک مشکل مکانیکی است و درمان آن شامل کمتر تراشیدن مو (یا ریش گذاشتن و یا لیزر مو) است. البته سودوموفیکولیت (جوش اصلاح) در بیمارانی که جوش دارند نیز می‌تواند رخ دهد.
فولیکولیت: جوش‌ها می‌توانند در قسمت‌های دیگر بدن مانند شکم، باسن یا پا‌ها ایجاد شوند. اما این‌ها نه جوش بلکه فولیکول‌های ملتهب هستند. اگر این موارد به خودی خود برطرف نشوند، پزشکان می‌توانند آنتی بیوتیک خوراکی یا خارجی را تجویز کنند که به طور کلی برای جوش استفاده نمی‌شوند.
فولیکولیت گرم منفی: برخی از بیمارانی که مدت طولانی با آنتی بیوتیک خوراکی تحت درمان قرار گرفته اند، پاستول‌های پر از باکتری‌های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک‌هایی که قبلاً استفاده کرده اند را توسعه می‌دهند. آزمایش‌های کشت باکتریایی می‌توانند این میکروب‌ها را شناسایی کنند و باعث می‌شود پزشک آنتی بیوتیک‌های مختلف یا سایر روش‌های درمانی را تجویز کند.
چه کسی باید شروع به درمان جوش کند؟
از آنجایی که هر کسی ممکن است در دوره‌ای دچار جوش شود، مناسب‌ترین زمان برای درمان آن وقتی است که جوش ممکن است سبب ایجاد زخم شود و یا باعث آزار فرد شود. البته باید یاداور شد که همیشه فرد نمی‌تواند چنین حالت‌هایی را به سادگی پیش بینی کند و ممکن است به یک باره درگیر جوش‌های شدید شود و یا درست قبل از یک مراسم مهم مثل جشن ازدواج با یک جوش ملتهب بزرگ مواجه شود؛ بنابراین مراجعه به یک متخصص می‌تواند به شما در تنظیم یک پروسه چگونگی درمان کمک کند.
چگونه از شر جوش‌ها خلاص شویم؟
تغییر در سبک زندگی
اعتدال و نظم چیز‌های خوبی است، اما همه نمی‌توانند هشت ساعت بخوابند، سه وعده غذایی سالم در روز بخورند و روزانه مقدار زیادی آب بنوشند؛ بنابراین احتمالاً مفیدترین تغییر در شیوه زندگی می‌تواند این باشد که از فشردن جوش‌ها خودداری کنید. بازی با جوش‌های کوچک تقریباً همیشه باعث می‌شود که برجستگی‌ها برای مدت طولانی تری قرمز و برآمده باقی بمانند و در این زمینه، تمیزی و دقت شما هم نمی‌تواند هیچ نقش مفیدی بازی کند. افراد اغلب از قرمزی به عنوان «زخم» یاد می‌کنند، اما خوشبختانه این نوع جوش‌ها معمولاً دائمی نیست. این تنها علامتی است که اگر به آن دست نزید، ممکن است طی چند ماه بهبود یابد.
منافذ را باز کنید
ویزیت‌های گاه به گاه به متخصص زیبایی که متخصص از بین بردن بی خطر جوش‌های سر سیاه در هنگام صورت است می‌تواند سودمند باشد.
پاکسازی و مراقبت از پوست
اگر با جوش درگیر بوده اید احتمالاً تاکنون مطالب مختلفی را سایت‌ها و مجلات خوانده باشید که یک محصول جادویی یا رژیم عذایی خاصی را برای از میان بردن جوش‌ها به شما پیشنهاد می‌کند، اما باید توجه داشته باشید که از لحاظ علمی چنین چیزی برای عموم افراد وجود ندارد و جوش‌ها با اشخاص مبتلا و موقعیت‌های مختلف افراد مرتبط هستند؛ بنابراین تا می‌توان باید در خصوص مسائل مربوط به مراقبت از پوست حساس بود. در این خصوص راه‌های ساده‌ای وجود دارد که می تواند پوست شما را سالم و پاک نگه دارد.
استفاده از پاک کننده‌های ملایم: شستشو یک یا دو بار در روز با یک نوار تمیز کننده مرطوب یا مایع باعث تمیز شدن پوست می‌شود و حساسیت و تحریک پوستی را به حداقل می‌رساند.
استفاده از پاک کننده‌ها و ماسک‌های لایه برداری: انواع اسکراب‌های خفیف، لایه بردار‌ها و ماسک‌ها می‌تواند کمک کننده باشند. این محصولات ممکن است حاوی اسید سالیسیلیک باشند که آن را به یک عامل لایه برداری بسیار ملایم تبدیل می‌کند. این محصولات لایه بیرونی پوست را از بین می‌برند و بدین ترتیب منافذ را باز می‌کنند. محصولاتی که حاوی اسید‌های گلیکولیک یا آلفا هیدروکسی نیز هستند، اکسلفیپیت‌های پوست را نرم می‌کنند.
رتینول: این ماده مشتق از ویتامین A می‌تواند به تقویت لایه برداری پوست کمک کند، اما نباید آن را با داروی Retin-A اشتباه گرفت.
کاهش باکتری‌ها
پاک کننده‌های ضد باکتریایی: محبوب‌ترین ماده در پاک کننده‌های ضد باکتری بدون نسخه، بنزوئیل پراکسید است.
پاک کننده‌های موضعی (خارجی): پاک کننده‌های ضد باکتریایی به شکل ژل، کرم و لوسیون‌هایی که در ناحیه آسیب دیده اعمال می‌شوند را نیز می‌توان مورد استفاده قرار داد. ترکیبات فعال این مواد که باکتری‌های سطحی را از بین می‌برند شامل بنزوئیل پراکسید، گوگرد و رزورسینول است. اما توجه داشته باشید که خیلی نباید فریب محصولات گران قیمتی شوید که در رسانه تبلیغ می‌شوند، چرا که گاه نمونه‌های بسیار ارزان‌تر و حتی قوی‌تر آن را در داروخانه‌ها بیابید.
بنزوئیل پراکسید در تعداد کمی از افراد باعث سوزش پوست و پوسته پوسته شدن پوست می‌شود که به محض قطع مصرف این محصول از بین می‌رود. به خاطر داشته باشید که بنزوئیل پراکسید یک سفیدکننده است، بنابراین اجازه ندهید محصولات حاوی بنزوئیل پراکسید با پارچه‌ها در تماس باشند.
چربی‌های اضافی را کاهش دهید
نمی‌توان جلوی تولید غدد چربی را گرفت. حتی ایزوترتینوئین نیز فقط برای مدتی غده‌های چربی را کند می‌کند و پس از قطع آن، مجدداً فعالیت طبیعی خود را از سر می‌گیرند. با این حال هنوز هم می‌توان از چربی موجود در سطح پوست خلاص شد و ظاهر درخشنده آن را کاهش داد:
1.برای از بین بردن چربی می‌توانید از یک قابض / تونر ملایم استفاده کنید. (بسیاری از مواد را می‌توان از داروخانه‌ها و همچنین و یا فروشگاه‌های معتبر محصولات آرایشی تهیه کرد.)
2.محصولاتی که حاوی اسید گلیکولیک یا یکی دیگر از اسید‌های هیدروکسی آلفا هستند نیز با ایجاد لایه برداری در لایه سطحی پوست، در پاکسازی چربی پوست بسیار مفید هستند.
3.ماسک‌های حاوی گوگرد و سایر مواد تشکیل دهنده‌ای از این قبیل، روغن صورت را بیرون می‌کشند.
4.پد‌های ضد باکتریایی حاوی بنزوئیل پراکسید نیز می‌توانند به از بین بردن چربی اضافی پوست کمک کنند.
پزشکان چگونه جوش را درمان می‌کنند؟
اگر فردی قادر به کنترل کافی جوش‌های خود نیست، بهتر است با پزشک یا متخصص پوست و مراقبت‌های اولیه مشورت کند. هدف از درمان، باید پیشگیری از زخم باشد (نه یک چهره بی عیب و نقص) به گونه‌ای که پس از برطرف شدن شرایط به طور خودجوش، هیچ نشانه‌ای ماندگار از درد و رنج وجود نداشته باشد. در اینجا برخی از درمان‌های موجود ارائه شده است:
آنتی بیوتیک‌های موضعی (با کاربرد خارجی): این‌ها شامل اریترومایسین، کلیندامایسین، سولفاستامید (کلارون)، آزلائیک اسید و داپسون است.
رتینوئیدها: Retin-A (ترتینوئین) سالهاست که مورد استفاده قرار می‌گیرد و در عین حال که هنوز هم تأثیر خود را حفظ می‌کند، ملایم‌تر نیز شده اند. رتینوئید‌های جدیدتر شامل آداپلن (دیفرفرین) و تازرووتن (تازوراک) هستند. این داروها به ویژه برای مسدود کردن منافذ مفید هستند. عوارض جانبی ممکن است شامل تحریک و افزایش خفیف حساسیت به خورشید باشد. Adapalene ۰.۱ ٪ در حال حاضر بدون نسخه در دسترس است و می‌توان آن را حتی در دوره‌های آفتابی استفاده کرد. داروی ترکیبی ژل Epiduo نیز معروف است که حاوی رتینوئید، آداپالن، همراه با آنتی باکتریال، بنزوئیل پراکسید است که به طور معمول یک بار در روز استفاده می‌شود.
دارو‌های خوراکی: پزشکان ممکن است درمان آنتی بیوتیکی را با تتراسایکلین (سومایسین) یا یکی از «سیکلین های» مرتبط با آن، مانند داکسی سایکلین (ویبرامایسین، اوراسه، آدوکسا، آتیدوکس و غیره) و مینوسیکلین (دیناسین، مینوسین) شروع کنند. سایر آنتی بیوتیک‌های خوراکی که برای درمان جوش مفید هستند عبارتند از: سفادروکسیل، آموکسی سیلین و دارو‌های سولفا است. مشکلات این داروها می‌تواند شامل واکنش‌های آلرژیک (به خصوص در مورد سولفا)، ناراحتی دستگاه گوارش و افزایش حساسیت به آفتاب باشد. به طور خاص، داکسی سایکلین بی خطر است، اما ممکن است بعضی اوقات باعث تحریک مری، ایجاد ناراحتی هنگام بلع و افزایش تمایل به آفتاب سوختگی شود. همچنین استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک‌های تتراسایکلین برای جوش، ممکن است سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند یا باعث مقاومت باکتری‌ها شود، اما به نظر می‌رسد این نگرانی‌ها چندان جدی نباشند.
اسپیرونولاکتون دیگر داروی خوراکی است گیرنده‌های آندروژن (هورمون) را مسدود می‌کند. این دارو می‌تواند باعث حساسیت پستان، بی نظمی قاعدگی و افزایش سطح پتاسیم در جریان خون شود. با این حال، می‌تواند به برخی از زنان مبتلا به جوش مقاوم کمک کند و به طور کلی در زنان جوان نتایج بهتری داشته است.
ایزوترتینوئین یک درمان مناسب برای جوش‌های شدید، زخم آور و مداوم است و از سالی که در اروپا در سال ۱۹۷۱ و ایالات متحده در سال ۱۹۸۲ در اروپا معرفی شد، روی میلیون‌ها بیمار مورد استفاده قرار گرفته است. این دارو برای افرادی که جوش‌های شدید دارند، عمدتاً از انواع کیستیک استفاده می‌شود. اما این دارو عوارض بسیاری شدیدی دارد و برای افرادی که جوش‌های حاد ندارند و می‌خواهند به یکباره از شر جوش‌های خود خلاص شوند، انتخاب بسیار نادرستی خواهد بود.
روش‌های درمانی نوری: در سال‌های اخیر گزارش‌هایی از موفقیت در درمان جوش با استفاده از چراغ‌های مخصوص و دستگاه‌های مشابه، به تنهایی یا همراه با رنگ‌های حساس کننده مخابره شده است. به نظر می‌رسد این روش‌های درمانی بی خطر بوده و می‌توانند مؤثر باشند، اما مشخص نیست که موفقیت آن‌ها دوام دارد یا خیر.
لایه برداری‌های شیمیایی: لایه برداری‌های شیمیایی، چه لایه برداری‌های سطحی (مانند گلیکولیک اسید) که توسط متخصصین زیبایی انجام می‌شود و چه موارد عمیق‌تر که در مطب پزشک انجام می‌شود، فقط از مزایای متوسطی برخوردار هستند و به طور کلی، جایگزین درمان منظم نمی‌شوند.
درمان زخم‌های جوش: برای بیمارانی که جوش آن‌ها از بین رفته است، اما با زخم دائمی مواجه شده اند، گزینه‌های مختلفی وجود دارد. این موارد شامل اقدامات جراحی برای بالا بردن جای زخم‌های عمیق و لیزر برای رفع اسکار‌های کم عمق جوش است. اشکال جدید ترمیم لیزری نسبت به روش‌های قدیمی قوی‌تر بوده و سریعتر بهبود می‌یابد، اگرچه نتایج کامل تری نمی‌دهد و ممکن است این روش برای سه یا چند بار تکرار شود. البته باید توجه داشت که این روش‌های درمانی می‌توانند کمک کنند، اما هرگز در از بین بردن جای زخم‌های جوش کاملاً موفق نیستند.
آیا درمان‌های خانگی برای جوش وجود دارد؟
اگرچه در سایت‌ها و مجلات مختلف مربوط به زیبایی ممکن است درمان‌های خانگی متعددی از جمله استفاده از خمیر دندان یا سرکه برای رفع جوش‌ها بیابید، اما در حقیقت هیچ یک از این درمان‌ها پشتوانه علمی ندارد. شما می‌توانید از برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی که بر پایه آب تولید شده اند، استفاده کنید و یا از نوار‌های لایه بردار که در داروخانه هستند بهره بگیرید که البته می‌توانند سودمند باشند. همچنین در مواردی استفاده از بخار آب هم می‌تواند ثمر بخش باشد، اما هنوز مهمترین عامل رعایت بهداشت پوست است.
بهترین راه مراقبت از پوست در برابر جوش چیست؟
شاید بتوان بهترین راه‌های مراقبت از پوست در برابر جوش و آکنه را در موارد ساده ذیل خلاصه کرد:
1.روزانه دو بار پوست خود را به آرامی تمیز کنید.
2.از ژل یا کرم حاوی ۵ ٪ بنزوئیل پراکسید استفاده کنید که جایگزین گوگرد یا رزورسینول است. هر روز صبح از پد حاوی ۲ ٪ اسید سالیسیلیک اسید استفاده کنید.
3.شب‌ها از یک کرم ضدجوش حاوی گوگرد استفاده کنید و آن را به مناطق آسیب دیده بمالید.
4.از یک مرطوب کننده پوست سبک و آرایش مبتنی بر آب استفاده کنید.
