محمدحسین خوشوقت؛ مفاد آیات شریفه سوره مبارکه "دخان" تصریح دارد که شب قدر، دو ویژگی دارد.
۱- قرآن، به صورت یک جا در این شب بر قلب پیامبر نازل شده است.
۲- هر امری به صورت حکمت آمیز، در آن شب مبارک، مشخص و تعیین می‌گردد.
سوره مبارکه قدر، که به منزله شرح و تفسیر آیات سوره مبارکه "دخان" است، شش ویژگی برای شب قدر می‌شمارد:
الف.. شب نزول قرآن است (انا انزلناه فی لیلة القدر)
و عظمت شب قدر و نیز ماه مبارک رمضان، به علت نزول قرآن است.
ب.. این شب، شبی ناشناخته است و این ناشناختگی به علت عظمت آن است (و ما اَدْراکَ ما لیلةُ القدر؟!)
ج.. شب قدر از هزار ماه (حدود ۸۴ سال) بهتر است (لیلة القدر خیرٌ مِن الْفِ شَهر)
د.. در این شب مبارک و بی مانند، فرشتگان خدا و "روح"، که بزرگترین و والاترین فرشته الهی است، با اجازه پروردگار به زمین می‌آیند. (تنزلُ الملائکة و الروحُ فی‌ها بِإذنِ ربهم)
روایات معتبر از معصومین (ع) تصریح دارند که آن‌ها بر امام معصوم زنده نازل میشوند.
ه.. این نزول برای امضای تحقق هر امری است که در سوره «دخان» بدان اشاره رفت (من کل امر)؛ و این نزول، که مساوی با فرو ریختن رحمت خاصه الهی بر مومنان شب زنده دار است، تا طلوع فجر ادامه دارد (سلامٌ هی حتی مطلع الفجر)؛ و. شب قدر، شب تقدیر و اندازه بندی است. در سوره قدر، سه بار «لیلة القدر» تکرار شده است و این نشانه اهتمام ویژه قرآن به مسئله تقدیر در آن شب خاص است.
مرحوم کلینی در کتاب اصول کافی از امام باقر (ع) نقل می‌کند که در شب قدر، هر حادثه‌ای که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر میشود؛ خیر و شر، طاعت و معصیت، فرزندی که قرار است متولد شود، مرگی که قرار است فرا رسد، رزق و مالی که قرار است برسد و چیز‌های دیگر...».
فحوای منابع معتبر روایی اشاره دارد که شب قدر، شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان است. ما، در دو شب قبل، با شب زنده داری و مناجات و توبه و دعا به درگاه خالق آفرینش، خود را آماده بر گرفتن والاترین دست آورد‌های شب قدر ساخته ایم، شبی که به تنهایی ارزش و اثر یک عمر طولانی (۸۴ سال) را دارد!
بهترین کار در شب قدر
آن گونه که پیامبر اسلام ص. در خطبه موسوم به «شعبانیه» فرمود، بهترین و ارزشمندترین کار در ماه مبارک رمضان، تقوا (اطاعت محض از فرمان‌های خدا و ترک گناه) است؛ این تجویز در شب قدر از اهمیت والاتری برخوردار خواهد بود.
نخوابیدن تا اذان صبح، توبه از گناهان و نافرمانی‌های گذشته و حال.
مناجات با خدا، نماز و تلاوت قران با توجه به معنای آیات، دعای خیر مادی و اخروی برای خود و دیگران، قران بر سر گرفتن و زیارت حضرت ابی عبدالله الحسین(ع) از جمله برترین و شاخص‌ترین کار‌هایی است که فرد شب زنده دار باید بکوشد توفیق انجام شان را داشته باشد؛ که انجام هر یک، به مفاد آیه سوره مبارکه قدر، اثر و ثواب هزار ماه را خواهد داشت.
اما به تجویز امام صادق ع، مبنایی‌ترین و ارزشمندترین عبادت در شب قدر، مذاکره علم است!
البته مشخص است که در این شب عظیم، مذاکرة العلم به معنای انجام بحث‌های فیزیک و شیمی و اقتصاد و آمار و سیاست نیست!
منظور، تلاش برای دانستن فلسفه خلقت انسان، مسؤولیت او در برابر آفریدگار، وظایف او در قبال خدا و مردم، نحوه درست زیستن به منظور توشه برگرفتن از حیات دنیوی برای زندگی جاودانه در آخرت و از این قبیل امور حیاتی و سرنوشت ساز است؛ سوالاتی که پاسخ هایش را خود پروردگار در قرآن داده است.
در شب قدر، هر عبادتی جز با این علم، از هویتی سطحی برخوردار است؛ در اسلام، جز در عبادات واجب، ملاک ارزش و اثر عبادات، کیفیت آن هاست و نه کمیت.
کسی که با این علم و تذکر، توبه کند، نماز بخواند، مناجات کند و دست به دعا بردارد، به همه چیز رسیده است؛ بدین ترتیب، یک شب او به اندازه یک عمر پربار ۸۴ ساله قیمت و اثر خواهد داشت!
بکوشیم و از ذات کبریاییِ واجب الوجود تمنا کنیم به ما کمک کند تا بتوانیم بزرگترین و ارزشمندترین و ماندگارترین دست آورد‌ها را از شب قدر دریافت داریم.
برای خود و دیگران، به ویژه أرحام، طلب آمرزش کنیم، اصلاح امر دنیا و آخرت مان را بخواهیم، ورود و ماندن در صراط مستقیم بندگی پروردگار را بطلبیم و پیوند جاودان با معصومان و اولیای بزرگ اش و نیز حسن عاقبت را درخواست کنیم.
درگذشتگان را نیز به یاد داشته باشیم که خود، دیر یا زود، از درگذشتگان خواهیم بود!
غفر الله لنا و لهم!
