چرا مراکز تعویض پلاک خودرو هنوز به روش سنتی و آفلاین کار می‌کنند؟

مراکز تعویض پلاک خودرو که مدتی به خاطر شیوع ویروس کرونا تعطیل بودند، به زودی فعالیت خود را از سر می‌گیرند و معامله‌گران خودرو می‌توانند با مراجعه به این مراکز نسبت به تعویض پلاک و انتقال سند اقدام کنند.

بازار خرید و فروش خودرو مخاطب زیادی دارد و حجم معاملات در این بازار بالا است. همین موضوع نگرانی‌هایی را از بابت تبدیل شدن مراکز تعویض پلاک و انتقال سند به نقاط شیوع بیماری کووید-۱۹ ایجاد کرده است. از یک سو ادامه تعطیلی مراکز تعویض پلاک معامله‌گران خودرو را دچار مشکل کرده و از سوی دیگر باز شدن آن جان شهروندان را در معرض خطر قرار می‌دهد. اما راه حل چیست؟ شاید بد نباشد برای بررسی این موضوع فرایند تعویض پلاک و انتقال سند مالکیت در برخی کشورهای دور و نزدیک را مورد بررسی قرار دهیم.

انتقال سند مالکیت خودرو در کشورهای دیگر

فرایند انتقال مالکیت در همه کشورها کم‌ و بیش مشابه است و در همه آنها باید فروشنده درخواست انتقال داده و با ارائه مدارک و انجام مراحل قانونی سند جدید به نام مالک جدید صادر شود. در برخی از کشورها از جمله کشور ما صفر تا صد این فرایند به صورت آفلاین و همراه با کاغذبازی بسیار است. بوروکراسی پیچیده هم باعث تلف شدن وقت مالکان و خریداران و هم هدر رفتن منابع دولت می‌شود.

به همین دلیل بسیاری از کشورها در سال‌های گذشته به فکر تغییر این رویه افتاده‌اند و حداقل بخشی از این فرایند را آنلاین کرده‌اند. در همه این کشورها تجربه آنلاین شدن کل یا بخشی از فرایند مثبت بوده و از اتلاف وقت، ازدحام جمعیت در مراکز انتقال مالکیت و هدر رفتن منابع جلوگیری شده و بسیاری از امور ساده‌تر هم شده است.

مثلا در انگلستان کل فرایند می‌تواند به صورت آنلاین انجام شود. کافی است فروشنده در سامانه انتقال مالکیت ثبت نام کرده و پس از احراز هویت، با پر کردن فرم‌ها، بارگذاری تصویر مدارک و ورود اطلاعات دقیق مالک جدید، نهایتا تا یک ماه بعد سند جدید به آدرس مالک جدید ارسال می‌شود. در آمریکا هنوز این فرایند کاملا آفلاین است اما در ایالت کالیفرنیا بخشی از آن آنلاین شده و شهروندان می‌توانند درخواست انتقال سند را به صورت آنلاین ثبت کنند، فرم‌ها را دانلود کرده و پس از پر کردن آنها را از طریق پست ارسال کنند.

در فرانسه از سال ۲۰۱۷ امکان تعویض پلاک و انتقال سند به صورت کاملا آنلاین ایجاد شده و در ترکیه نیز از سال ۲۰۱۰ این فرایند به صورت آنلاین انجام می‌شود. همچنین چند ماه پیش چین اعلام کرد که فرایند انتقال مالکیت خودرو در ۱۲۰ شهر اصلی این کشور به صورت کاملا آنلاین انجام خواهد شد.

مزایای آنلاین شدن

در باب مزایای آنلاین شدن فرایند تعویض پلاک خودرو می‌توان طوماری طولانی تهیه کرد؛ اما اصلی‌ترین و مهم‌ترین این مزایا عبارتند از:

• جلوگیری از اتلاف وقت شهروندان
• جلوگیری از رفت و آمد غیر ضروری برای مراجعه به مراکز تعویض پلاک
• کاهش کاغذ بازی و ساده‌تر شدن کل فرایند
• جلوگیری از اتلاف منابع عمومی
• کاهش فساد اداری
• جلوگیری از ازدحام جمعیت، خصوصا در برهه‌هایی مشابه این روزها که با شیوع بیماری روبرو هستیم

راهکارها و ظرفیت‌های موجود

از هر بعد که به ماجرا نگاه کنیم، می‌بینیم که آنلاین شدن فرایندهای اداری از جمله تعویض پلاک نتایج بسیار مثبتی دارد و به استقرار هر چه بهتر اهداف دولت الکترونیک کمک می‌کند. اگر پیش‌تر فرایند انتقال سند مالکیت خودرو را آنلاین کرده بودیم، نه تنها الان نگرانی از بابت بازگشایی مراکز تعویض پلاک نداشتیم، بلکه اصلا نیازی به تعطیلی چندهفته‌ای آن نیز نبود!

سوالی که پیش می‌آید این است که آیا ظرفیت‌های لازم برای این تغییر در کشور ما وجود ندارد؟ آیا این همه استارت‌آپ و شرکت دانش‌بنیان که توانایی‌های بسیار بالایی در حوزه های مختلف نشان داده‌اند، امکان پیاده‌سازی یک سامانه آنلاین تعویض پلاک را ندارند؟

بعید به نظر می‌رسد که از چنین ظرفیتی بی‌بهره باشیم؛ وقتی می‌توان از این توانایی‌ها استفاده کرد چرا هنوز سنتی عمل می‌کنیم و به فکر بهینه‌سازی بروکراسی اداری نیستیم؟

آن چه مسلم است این است که با همکاری نهادهای دولتی با شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها می‌توان در زمانی نه چندان طولانی کل فرایند تعویض پلاک و انتقال مالکیت خودرو را به صورت آنلاین به شهروندان ارائه داد. این فقط نیازمند مقداری تدبیر، همکاری، دوراندیشی و اعتماد به ظرفیت های داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه فناوری است.