فرارو-گسترش جهانی کروناویروس نگرانی‌های زیادی را به دنبال داشته است که برخی از این نگرانی‌ها متوجه رفتار‌های اجتماعی انسان هاست. توصیه‌های بهداشتی به ما تأکید می‌کنند که باید از تماس‌های معلول خود در برخورد با دیگران اجتناب کنیم و حتی سبک زندگی اجتماعی معمول خود را تغییر دهیم. این امر به نوبه خود می‌تواند رفتار‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ما را دگرگون سازد و آن را به سطح کلان جامعه یا کشور گسترش دهد. خبرگزاری یورونیوز طی گزارشی به بررسی این موضوع پرداخته است که چگونه کرونا می‌تواند رفتار ما را تغییر دهد.
این روز‌ها که کروناویروس در سراسر جهان گسترش یافته است، توصیه‌های بهداشتی شدیداً به ما تاکید می‌کند که دست دادن یا در آغوش گرفتن یکدیگر اجتناب کنیم چرا که این اقدامات ممکن به سرعت ما را به ویروس مبتلا کند. با وجود این همه ما شاید این تجربه را کرده ایم که به طور اتفاقی دوستان یا عزیزانمان را در آغوش گرفته ایم و یا به آن‌ها دست داده ایم. در واقع همه ما می‌دانیم که نباید چنین کاری انجام دهیم، اما به نظر می‌رسد مقاومت در برابر این اقدامات گاه غیر ممکن به نظر می‌رسد.
روز جمعه گذشته، در جریان کنفرانس مطبوعاتی دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در مورد اعلام وضعیت اضطراری ملی، دیده شد که وی در حال دست دادن با چند نفر از همراهان خود است. بعداً وی در این خصوص گفت: «مردم به سمت من می‌آیند و دست‌های خود را به سمت من دراز می‌کنند». وی افزود: «این نوعی واکنش طبیعی است و همه ما ممکن است آن را انجام دهیم، در واقع همه ما این مشکل را داریم».
اما این تنها ترامپ نیست که مرتکب چنین کاری شده است. مارک روته، نخست وزیر هلند نیز در حالی که در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی، قویاً مردم هلند را به عدم دست دادن تشویق می‌کرد، بلافاصله پس از اتمام صحبت هایش، به فرد همراهش دست داد. روت بلافاصله متوجه اشتباه خود شد و پس از عذرخواهی، ضربه با آرنج را جایگزین دست دادن کرد.
آیا تفاوت‌های فرهنگی می‌تواند در انتشار ویروس دخیل باشد؟
هنگامی که خبرگزاری یورونیوز مقالاتی را در مورد تعداد نسبتاً کم مرگ و میر ناشی کروناویروس در آلمان منتشر کرد، آن زمان برخی از کاربران رسانه‌های اجتماعی دلیل این امر را «تفاوت‌های فرهنگی» عنوان می‌کردند. یکی از این کاربران در این خصوص نوشت: «آلمان‌ها خیلی دوست ندارند همدیگر را لمس کنند! بوسیدن و بغل کردن در میان آلمانی‌ها کم است! اما ایتالیایی ها، اسپانیایی‌ها و فرانسوی‌ها به این‌ها معروف هستند! البته شاید این فقط تصور من باشد.»
در یکی از بزرگترین تحقیقات انجام شده در خصوص ملت‌هایی که علاقمند به لمس یکدیگر هستند، محققان دانشگاه آکسفورد، در دانشگاه Aalto فنلاند، مشخص کردند که این امر بستگی به این دارد که چه کسی شما را لمس می‌کند. این محققان همچنین دریافتند که فنلاندی‌ها افرادی هستند که در تماس با دوستان، خانواده و غریبه‌ها راحت‌تر عمل می‌کنند در حالی که ایتالیایی‌ها از نظر شاخص قابلیت لمس، حتی پایین‌تر از روس‌ها قرار دارند.
کاربر دیگری نیز اظهار داشت: «ساختار خانواده آلمانی با ساختار خانواده ایتالیایی بسیار متفاوت است. در آلمان بسیاری از افراد مسن به تنهایی زندگی می‌کنند و با افراد کمتری در تماس هستند در حالی که در ایتالیا افراد مسن تمایل به زندگی مشترک با خانواده خود دارند؛ بنابراین اگر جوانی در ایتالیا آلوده شود، احتمال آلودگی والدین و مادربزرگ و پدربزرگ او بیشتر می‌شود»
با این حال طبق آمار ۳۳.۷ درصد از سالمندان در آلمان تنها زندگی می‌کنند در حالی که در ایتالیا ۳۰.۷ درصد است. این مسئله در اسپانیا حتی بسیار کمتر است و تنها بیست و چهار درصد افراد سالمند به صورت تنها زندگی می‌کنند. از این رو تصور اینکه افزایش آمار ابتلا به کروناویروس جدید به علت مراقبت از سالمندان یا زندگی مشترک با آن هاست، کاملاً نادرست است.
«میشل گلفاند»، کارشناس روانشناسی میان فرهنگی، معتقد است که حتی اگر برخی از استدلال‌های همفکران ما کاملاً مطابق با آمار‌ها نباشد، گفت: «که فرهنگ‌های مختلف ما ممکن است یک عامل مهم با توجه به وضعیت کنونی کروناویروس باشد». وی افزود: «وقتی که مردم در تماس مداوم با یکدیگر هستند، می‌دانیم که این امر بیماری را همه گیر می‌کند. به نظر من باید قوانینی را که جوامع در چنین وضعیت‌هایی سخت انجام می‌دهند، محکم‌تر کنیم.»
با این حال تغییر رفتار‌های فرهنگی ما و از جمله دست دادن‌های بین سیاستمداران، بازرگان و شخصیت‌ها و همچنین برخورد‌های روزمره دوستانه و خانوادگی، «کار ساده‌ای نیست. اما وقتی درک کنیم این کار‌ها ممکن برای بقای ما مهم باشند، می‌توانیم این کار‌ها را انجام دهیم». میشل گلفاند بر لزوم فوری تغییر عادات فرهنگی ما تأکید می‌کند و این که این امر می‌تواند مبتنی بر داشتن «آزادی و استقلال زیاد» باشد. به منظور محافظت از خود و دیگران، این اقدام بدان معنی است که آن عادات فرهنگی باید با «جهانی که محدودیت‌های زیادی دارد» سازگار شوند.
آیا COVID-۱۹ می‌تواند طرز تفکر در مورد «جهانی شدن» را تغییر دهد؟
در این وضعیت به خصوص اروپایی‌ها عادت دارند بدون اجازه یا به عبارت دقیق‌تر ویزا، به هر کجا که می‌خواهند سفر کنند. به عبارت بهتر اروپا در ذهن ما به عنوان قاره‌ای با مرز‌های باز است و این تصور برای ما کاملاً عادی شده است. درخواست ویزا می‌تواند به عنوان یک دردسر به نظر برسد، زیرا بسیاری از افراد به امتیازاتی که با گذرنامه اتحادیه اروپا به دست می‌آورند، عادت کرده اند.
با این حال، همه گیری کروناویروس بسیاری از این کشور‌های اروپایی را مجبور ساخت تا محدودیت‌هایی مسافرتی سختی را اعمال کنند. دانمارک، ایتالیا و اسپانیا عملاً مرز‌های خود را برای هر مسافری از خارج از کشور که شهروند یا ساکن نیست، بسته اند.
«فیلیپ لگرین» بنیانگذار OPEN، یک اندیشکده بین المللی در خصوص مطالعه آزاد مسائل و عضو ارشد بازدیدکننده از مؤسسه اروپایی دانشکده اقتصاد لندن است. وی به یورونیوز گفت که محدود کردن آزادی جابجایی، از جمله در محدوده بدون مانع شنگن، «ممکن است گاهی به خاطر مسائل بهداشت عمومی قابل توجیه باشد. این امر همچنین جهان بینی ناسیونالیست‌ها را که بسته شدن مرز‌ها را راه حل هر بیمار می‌دانند، توجیه می‌کند». لگرین البته خاطرنشان کرد که سازمان بهداشت جهانی (WHO) این استدلال را مطرح کرده است که بسته شدن مرز‌ها معمولاً در کاهش گسترش اپیدمی مؤثر نیست.
سازمان بهداشت جهانی در وب سایت خود اظهار داشت، ممنوعیت سفر در ابتدای شیوع بیماری می‌تواند مفید باشد، اما ممکن است تأثیر اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی داشته باشد. علاوه بر این، این سازمان خاطرنشان کرد که غربالگری دما (سنجش دمای بدن به وسیله تب سنج ها) به تنهایی، «در هنگام خروج یا ورود، راهی مؤثر برای متوقف کردن گسترش بین المللی ویروس نیست، زیرا افراد آلوده ممکن است در دوره نهان بیماری (اولیه) قرار داشته باشند یا علائم ظاهری را نشان ندهند».
یک هدیه سیاسی برای ناسیونالیست‌ها و افراط گرایان
در بحبوحه گسترش کروناویروس در اروپا، «ویکتور اوربان»، نخست وزیر ناسیونالیست مجارستان، بیگانگان و مهاجرت را عامل اصلی این بحران دانست. دولت مجارستان به دنبال گسترش شدید کرونا در جهان، ورود مسافرانی با مبدا ایتالیا، چین، کره جنوبی و ایران را در حال حاضر ممنوع اعلام کرده است.
لگرین خاطرنشان می‌کند که «بحران کروناویروس به احتمال زیاد تأثیر ماندگار خواهد داشت. به عبارت دیگر در حال حاضر جریان‌های نایونالیستی در سراسر دنیا در حال تضعیف روند جهانی سازی هستند و به طور طبیعی شیوع کرونا می‌تواند باعث تقویت این جریان شود. این فرآیند ممکن است ضربه‌ای مهلک بر زنجیره‌های به هم وابسطه بین المللی وارد کند، قدرت سفر در تجارت جهانی را کاهش دهد و غذای سیاسی را برای ملی گرا‌هایی فراهم کند که طرفدار حمایت بیشتر از اقتصاد ملی و کنترل مهاجرت هستند».
او می‌گوید: «بحران کروناویروس یک هدیه سیاسی برای ناسیونالیست‌ها و محافظه کاران است و این برداشت‌ها را عمومیت داده است که بیگانگان یک تهدید هستند». با توجه به تأثیرات بیماری همه گیر COVID-۱۹ و در روشی که در سایر کشور‌ها و تجارت بین المللی می‌بینیم، لگرین به یورونیوز تأکید می‌کند که این بحران «نشان می‌دهد که کشور‌ها در اضطراری همچون این نمی‌توانند همیشه برای همسایگان و متحدین نزدیک خود، یک یاری رسان باشند.
در این شرایط برخی از کشور‌ها با محدود کردن صادرات دارو‌های استراتژیک و اساسی و همچنین خارج کردن آن‌ها از سیستم توزیع گسترده خود، برای کسانی که مایل به بومی سازی تولید انواع محصولات به دلایل امنیت ملی هستند، بستر لازم را فراهم می‌کند. به طور گسترده تر، ممکن است «کسانی که به یک «دولت قوی» اعتقاد دارند، تقویت شوند و نیاز‌های جامعه را بر آزادی فردی و رویکرد‌های ملی را بر همکاری‌های بین المللی، در اولویت قرار دهند.»
