صلح در افغانستان؛ وقتی دولت چاره‌ای جز سازش با طالبان ندارد

فرارو- روز چهارشنبه، محمد اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان، فرمان آزادی تعدادی از زندانیان طالبان را امضا و صادر کرد. آزادی زندانیان، بخشی از توافق صلح طالبان و آمریکاست که اخیرا در دوحه، پایتخت قطر، امضا شد.

به گزارش فرارو، براساس توافق صلح دوحه، آزادی زندانیان، مقدمه‌ای برای آغاز مذاکرات صلح «بی الافغانی» است. کاخ ریاست جمهوری افغانستان، ارگ، با صدور بیانیه ای، اعلام کرد که هدف از صدور فرمان آزادی زندانیان تسهیل این مذاکرات است.

در این بیانیه آمده است: «محمد اشرف غنی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان، به هدف آغاز و انجام مذاکرات صلح میان جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان و به منظور تحکیم صلح پایدار و ثبات در کشور، فرمان عفو مجازات و رهایی زندانیان گروه طالبان را صادر کرد.»

به گفته ارگ، در مرحله اول ۱۵۰۰ زندانی (هر روز ۱۰۰ زندانی) آزاد می‌شوند. سپس بعد از آغاز و در جریان مذاکرات بین الافغانی، ۳۵۰۰ زندانی (هر هفته ۵۰۰ زندانی) آزاد خواهند شد.

طالبان و آمریکا در ۲۹ فوریه در دوحه توافقنامه‌ای در زمینه «آوردن صلح به افغانستان» امضا کردند که بر اساس آن، بعد از آزادی زندانیان، مذاکرات بین الافغانی شروع می‌شود و همزمان آمریکا نیرو‌های خود را از افغانستان خارج می‌کند. طبق توافق صلح با طالبان، ظرف ۱۳۵ روز، آمریکا تعداد نیروهایش در افغانستان را به ۸۵۰۰ کاهش می‌دهد و ظرف ۱۴ ماه، همه نیروهای آمریکایی از افغانستان خارج خواهند شد.

روز دوشنبه، در حالی که بحران سیاسی افغانستان بعد از برگزاری دو مراسم تحلیف ریاست جمهوری وارد مرحله تازه‌ای شده بود، آمریکا با صدور بیانیه‌ای از آغاز خروج نیرو‌های خود از افغانستان خبر داد. سرهنگ سانی لگت، سخنگوی نیرو‌های آمریکایی در افغانستان، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که آمریکا طبق توافق صلح با طالبان، آمریکا نیرو‌های خود را کاهش خواهد داد.

 

---

خروج نیرو‌های آمریکایی در شرایطی اتفاق افتاد که ثبات سیاسی در افغانستان در اثر اختلاف سران سیاسی و حملات تروریستی بیش از پیش به خطر افتاده است. با این حال، آمریکا خروج نیروهای‌اش از افغانستان را به حصول ثبات در این کشور مشروط نکرده است. از این رو، به اعتقاد ناظران، آمریکا در خروج از افغانستان، صرفا منافع خود را در نظر گرفته و هدف خروج از افغانستان در اسرع وقت را دنبال می‌کند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، بار‌ها بر پایان دادن به «جنگ‌های بی پایان» کشورش در خارج تاکید کرده و این امر را به یکی از وعده‌های اصلی انتخاباتی تبدیل کرده است.

برخی کارشناسان بر این باور هستند که ترامپ مایل است قبل از انتخابات ریاست جمهوری در سوم نوامبر ۲۰۲۰ وعده خارج کردن نیرو‌های آمریکایی از طولانتی‌ترین جنگ خارجی آمریکا را محقق کند و از آن به عنوان یک کارت در مقابل دمکرات‌ها استفاده کند.

از سوی دیگر، به نظر نمی‌رسد که دولت افغانستان برای صلح با طالبان آماده است. بعد از برگزاری دو مراسم تحلیف ریاست جمهوری، موضع مذاکراتی دولت ضعیف شده و هنوز قادر نیست تیم منسجمی برای شروع مذاکرات با طالبان ایجاد کند. کار به جایی رسیده که طالبان به اشرف غنی و عبدالله عبدالله توصیه کرده که اختلافات‌شان را کنار بگذارند و بر مذاکرات صلح متمرکز شوند. در همین رابطه خبرگزاری صدای افغان (آوا) نوشت: «گروه طالبان اظهار کرد، برگزاری مذاکرات صلح با دولت افغانستان طی روز‌های آتی به دلیل برگزاری مراسم تحلیف دو رقیب جایگاه ریاست جمهوری این کشور در روز دوشنبه نامحتمل است. طالبان همچنین از این دو رقیب درخواست کرد به جای این کار بر پایان دادن به جنگ متمرکز باشند.» آوا ادامه داد: «ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در صحبت با رویترز گفته است، فکر نمی‌کنیم آنان بتوانند برای مذاکرات میان افغان‌ها آماده شوند، زیرا اختلاف نظر‌هایی میان این سیاست‌مداران وجود دارد که حتی به برگزاری دو مراسم تحلیف انجامیده است.»

 

آمریکا بعد از امضای توافق صلح با طالبان، بدون تاخیر، روند خارج کردن نیروهایش را شروع کرد.

افزون بر اختلافات درونی دولت، طالبان و دولت هنوز حتی در اجرای مفاد ابتدایی توافق صلح اختلافاتی دارند. اشرف غنی می‌گوید آزادی زندانیان طالبان مشروط است و مرحله به مرحله انجام می‌شود. این در حالی است که طالبان می‌گوید دولت مستقر در کابل باید ۵۰۰۰ زندانی که طالبان فهرست آن‌ها را ارائه می‌دهد، آزاد کند. اما اشرف غنی با این امر مخالفت کرده و گفته تعهدی در این زمینه ندارد.

غنی هنوز به طالبان اعتمادی ندارد و حتی آن را به برقراری ارتباط با داعش متهم کرده است. در حالی که آمریکایی‌ها از طالبان تعهدی مبنی بر قطع روابط شان با گروه‌هایی مانند داعش و القاعده گرفته اند، غنی در مراسم تحلیف‌اش مدعی شد که روابط «نامرئی، ولی اساسی» میان داعش و طالبان وجود دارد. غنی گفت: «حمله بالای عزاداران شهید مزاری نشان میدهد که روابط نامرئی، ولی اساسی میان طالب و داعش موجود است. ما بخاطر واضح سازی این روابط چه از دید فکری و چه از دید عملیاتی نیاز به مذاکرات بسیار عمیق با طالب و حامیان طالبان داریم. طالبان دارای عقبه‌ای استراتیژیک بیرون مرزی اند و خواست ما این است که فراهم کننده‌های این عقبه حمایتی یعنی پاکستان بصورت واضح شریک صلح باشد تا بهانه‌های احتمالی در آینده از بین برود و تروریزم با تغییر رنگ پرچم، ولی حفظ ماهیت اش که همانا افغان کشی است باز سر بالا نکند.»

اما علیرغم این بی اعتمادی، ظاهرا دولت افغانستان چاره‌ای جز ورود به مذاکرات بین الافغانی، ولو از موضع ضعف، ندارد. آمریکایی‌ها فرصت را غنیمت شمرده و بدون اینکه منتظر برقراری ثبات در افغانستان بمانند، روند خارج کردن نیروهای‌شان از افغانستان را شروع کرده اند. در چنین شرایطی، دولت غنی یا هر دولت دیگر، در مذاکرات صلح موضع ضعیفی خواهد داشت. در مثلث مذاکرات صلح افغانستان که متشکل از آمریکا، دولت کابل و طالبان است، دولت کابل ضعیف‌ترین ضلع است و با خروج شتابزده آمریکایی‌ها از افغانستان ممکن است ضعیف‌تر شود. در مقابل، طالبان با آمریکا به تفاهم رسیده و با فراغ بال به دولت کابل، که آن را دست نشانده بیگانگان می‌داند، مقابله خواهد کرد.