فرارو- پس از مدتی سکوت خبری درباره برنامه هسته‌ای ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی با صدور یک گزارش هشدارآمیز، بار دیگر توجه‌ها را به این برنامه جلب کرد. آژانس با ادعای اینکه ایران با بازرسان همکاری لازم را نداشته، درباره احتمال وقوع بحران با این کشور هشدار داد.
به گزارش فرارو، روز سه شنبه گزارش فصلی و معمولی آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران منتشر شد. در این گزارش ادعا شده که ذخایر اورانیوم ایران با غنای پایین از ماه نوامبر سه برابر شده و به بیش از یک تُن رسیده است. نظر به اینکه ایران چندین گام کاهش تعهدات برداشته است، مفاد گزارش فصلی نکته خاصی نداشت. در واقع آژانس فقط آنچه قابل پیش بینی بود را تایید کرد.
اما علاوه بر گزارش فصلی، آژانس برای نخستین بار گزارش دومی درباره ایران منتشر کرده که ادعا‌های تازه‌ای در آن مطرح شده است. در گزارش دوم آژانس ادعا شده که ایران به طور کلی همکاری کاملی با آژانس نداشته و به بازرسان آن مجوز بازرسی از چند سایت را نداده است. در گزارش دوم و محرمانه آژانس که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، ادعا می‌شود که ایران به آژانس مجوز ورود به دو سایت نداده و به سوالات آژانس درباره یک فعالیت‌های هسته‌ای محتمل اعلام نشده پاسخ نداده است.
دیپلمات‌هایی که مفاد گزارش محرمانه آژانس را به رویترز اطلاع داده اند، گفته اند آژانس، سایت‌هایی را بررسی می‌کند که در مجموعه اسنادی که اسرائیل آن‌ها را «
آرشیو اتمی» ایران می‌نامد، ذکر شده اند. اسرائیل ادعا می‌کند که ماموران موساد طی عملیاتی سری در شب ۱۲ بهمن ۹۶، آرشیو برنامه هسته‌ای ایران را از منطقه شورآباد تهران سرقت کردند و به اسرائیل بردند. یک منبع دیپلماتیک به رویترز گفته است که یکی از این سایت‌ها در مریوان قرار دارد. همچنین این منبع ادعا کرده که آژانس سعی می‌کند یک پروژه نظامی محتمل در گذشته را تایید کند. هدف اصلی اسرائیل از رونمایی از اسناد ادعایی هسته‌ای نیز همین بود که بگوید ایران درباره فعالیت‌های هسته ای‌اش در گذشته «دروغ» گفته است.
رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی
آیا "کلانتر جدید" تحت فشار سیاسی است؟
رافائل گروسی، دیپلمات آرژانتینی که در دسامبر گذشته به سمت دبیرکل آژانس انتخاب شد، به خبرگزاری رویترز گفت: «به این جمع بندی رسیدم که تهیه یک گزارش دوم ضروری است. چون فکر کردم وضعیت به اندازه کافی جدی است که مستحق یکچنین اقدامی از جانب من باشد.»
ساعاتی بعد از صدور گزارش هشدارآمیز آژانس درباره ایران، گروسی روز سه شنبه تهدید کرد که اگر ایران با آژانس همکاری نکند، با یک بحران جدید مواجه خواهد شد. او مدعی شد: «ما از ایران برخی اطلاعات و دسترسی خواسته ایم، اما اطلاعاتی که خواستیم را بدست نیاوردیم.»
گروسی در تهدیدی ضمنی ابراز امیدواری کرد که ایران بعد از نشست هفته آینده شورای حکام آژانس در وین به پایبندی کامل به تعهدات هسته ای‌اش بازگردد چرا که به گفته گروسی، این کار به نفع خود ایران است.
ایمانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، نیز بعد از دیدار با گروسی، روز سه شنبه از ایران خواست که «فورا و کاملا» با آژانس همکاری کند.
اگر چه گروسی ادعا کرده که وضعیت «جدی» و مستلزم صدور یک گزارش هشدارآمیز است، اما در واقع ادعا‌های گزارش محرمانه آژانس معطوف به فعالیت‌هایی است که در گذشته انجام شده اند. جدای از این، این ادعا‌ها به نحو چشمگیری با ادعا‌های اسرائیل درباره فعالیت‌های گذشته ایران همخوانی دارند. امری که شائبه اعمال نفوذ سیاسی بر آژانس در تهیه گزارش محرمانه را تقویت می‌کند. افزون بر این، اظهارنظر‌های دیپلمات‌ها و همچنین نحوه انتخاب گروسی به سمت دبیرکل آژانس شائبه فوق را بیش از پیش تقویت می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
زمانی که یوکیا آمانو دبیر کل آژانس بود، برخی محافل ضدایرانی، آژانس را به تساهل در مقابل ایران متهم می‌کردند. آمانو درگذشت و دبیرکل جدید، یعنی گروسی، با حمایت آشکار آمریکا در دسامبر گذشته روی کار آمد. از همین رو، برخی محافل رسانه‌ای اعلام کردند که گروسی به تدریج مواضع سختگیرانه‌ای در مقابل ایران اتخاذ خواهد کرد.
ظاهرا با صدور گزارش محرمانه اخیر، اتخاذ این مواضع شروع شده است. دیپلمات یکی از کشور‌های عضو شورای حکام با تایید این تحلیل، به رویترز گفت: «پیام کلی {صدور گزارش محرمانه} این است: کلانتر جدیدی به شهر آمده است.»
در زمان آمانو، آژانس از سوی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، برای بازرسی از سایت‌هایی که نام‌شان در «آرشیو اتمی» ذکر شده، تحت فشار قرار گرفت. آژانس در ابتدا در برابر این فشار‌ها مقاومت کرد. اما بعدا از یکی از این سایت‌ها بازرسی کرد. اکنون آژانس تحت رهبری گروسی، خواستار دسترسی به یک یا چند سایتی است که در آرشیو ادعایی اسرائیل ذکر شده اند.
نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه کرد، جنبه پادمانی گزارش دوم آژانس است. آژانس به طور کلی دو نوع فعالیت در ایران انجام می‌دهد. نوع اول، به بررسی میزان پایبندی ایران به برجام و ارزیابی نحوه اجرای تعهدات هسته‌ای از قبیل: میزان غنی سازی و ... مربوط است. نوع دوم، فعالیت نظارتی یا اصطلاحا پادمانی است که به نظارت و بازرسی مربوط می‌شود. آژانس معمولا به ندرت درباره مسائل نظارتی بیانیه صادر می‌کند. گزارش محرمانه روز سه شنبه آژانس، اولین گزارش پادمانی آژانس درباره ایران بعد از امضای برجام بود. بنابراین، این احتمال وجود دارد که آژانس چشم انداز وقوع بحران نظارتی در ایران را محتمل می‌بیند. خصوصا که دبیرکل آن هم ایران را صریحا به وقوع بحران تهدید کرده است.
