با شیوع کرونا در نقاط مختلف جهان و لغو بسیاری از پروازها، راه مسافران برگشتی به ایران بسته شده است. تصویر هراس از همه‌گیری ویروس سرکش و تلاش برای کنترل آن را در مرز‌های بسته و صف‌های کنترل علایم کرونا در فرودگاه‌ها می‌توان دید. عراق که بیشترین گردشگر ورودی به ایران را دارد، از اولین کشور‌هایی بود که اعلام کرد پرواز‌هایش را به ایران لغو کرده است. کشور همسایه یک هفته پیش اعلام کرد که تعدادی پرواز برای انتقال ایرانی‌های ساکن عراق انجام می‌دهد و از آن پس تا تاریخی نامعلوم هیچ ویزایی برای ایرانی‌ها از سوی عراق صادر نخواهد شد.
به دنبال آن ترکیه هم مرز‌های زمینی و سپس هوایی خود را با ایران بست. با این تصمیم برنامه نوروزی بسیاری از مسافران ایرانی برای سفر به این کشور به هم خورد. کویت هم به دستور وزارت بهداشت این کشور اعلام کرد که هیچ پروازی را از ایران نمی‌پذیرد و تمامی پروازها بین ایران و کویت لغو شده است. اظهارنظر‌هایی از سوی کشور افغانستان به صورت شفاهی درباره لغو پرواز‌های ایران و این کشور مطرح شده، اما آن‌ها هنوز به صورت رسمی در این‌باره حرفی نگفته‌اند. با تمام این اتفاقات درنهایت سازمان هواپیمایی کشوری در واکنش به افزایش شمار مبتلایان و تلفات ویروس کرونا خبر داده که می‌خواهد تعدادی هواپیمای خالی را برای بازگرداندن مسافران ایرانی به آن گروه از کشور‌های همسایه اعزام کند که پرواز به ایران را متوقف کرده‌اند.
سرگردانی در اتیوپی
بهزاد کریم‌زاد یکی از مسافرانی است که بعد از شیوع کرونا پروازش از آفریقا به ترکیه کنسل شد و بهناچار در آدیس‌آبابا ماند. تا روز جمعه که او و همکارش برای معرفی چند محصول از تبریز و تهران به سودان رفتند، دست کم در آفریقا هنوز خبری از ویروس همه‌گیر نبود. کریم‌زاد می‌گوید: «برنامه اصلی ما در سودان بود، اما چون آمدن به آفریقا سخت و پرهزینه است، تصمیم گرفتیم بازار کشور اتیوپی را که رشد اقتصادی خوبی دارد، بررسی کنیم. من صبح جمعه از تبریز و همکارم از تهران، راهی استانبول شدیم و عصر همان روز به خارطوم پرواز کردیم تا آنجا هیچ مشکلی نبود.» آن روز در ورودی خارطوم تب مسافران را سنجیدند و از آن‌ها خواستند که در فرمی، درباره علایم احتمالی‌شان بگویند. این مسافر و همراهش هم فرم را پر کردند و استیکر قرمزی روی پاسپورت‌هایشان چسبانده شد که می‌گفتند آن‌ها سالم‌اند.
«از آنجا باید به شهر عطبره در شمال شرق سودان می‌رفتیم. رفت و برگشت‌مان سه روز طول کشید. کنار رود نیل بودیم که از آژانس مسافربری خبر دادند پرواز برگشت ما از آدیس‌آبابا به استانبول و از آنجا به تهران کنسل شده است. قبل از آن هم یک‌سری شایعات بود، اما آژانس به نگرانی ما این‌طور جواب می‌داد که این‌ها صرفا شایعه است.» مسافران ایرانی تلاش کردند از طریق دوبی، امارات و قطر بلیت بگیرند، اما موفق نشدند. کریم‌زاد و همکارش صبح دیروز راهی اتیوپی شدند. این مسافر ایرانی می‌گوید حالا مشکل اینجاست که دیگر معلوم نیست چطور به ایران برگردد.
هراس ویروس کووید ١٩ هنوز در آدیس‌آبابا همه‌گیر نشده. کریم‌زاد اکنون در هتلی در این شهر مستقر است و می‌گوید نه در خارطوم و نه در آدیس‌آبابا ندیده که حساسیتی به این بیماری وجود داشته باشد، جز اینکه در فرودگاه راهنما‌هایی برای پیشگیری به مسافران داده‌اند. «واقعیت این است که فرهنگ سودان طوری است که اگر بیماری بیاید، خیلی زود همه‌گیر خواهد شد. همه از یک ظرف و با دست غذا می‌خورند، دست‌ها را نمی‌شویند و به بهداشت خیلی اهمیتی نمی‌دهند. با این همه نه در خارطوم و نه در آدیس آبابا در رفتار افراد حساسیتی به کرونا ندیدم. مگر در همان فرودگاه که برنامه سراسری سازمان ملل را برای پیشگیری از بیماری دنبال می‌کنند.»
مسافران ایرانی گیرافتاده در اتیوپی حالا منتظرند که بلیت ارزان‌تر شود و بتوانند راهی ترکیه شوند: «راهی جز این نداریم. باید ریسک کنیم. باید ببینیم با حساب‌و‌کتاب‌مان جور درمی‌آید یا نه. شاید اگر یک روز بیشتر بمانیم و بلیتی ارزان‌تر داشته باشیم بهتر باشد، شاید هم همان بلیت گران را بگیریم و برویم استانبول، بیآنکه بدانیم اجازه ورود می‌دهند یا نه. بیآنکه حتی بدانیم کی می‌توانیم به کشورمان برگردیم.»
کمال هم مسافر کابل است، او برای روز شنبه، دهم اسفند از قبل بلیت داشته و تا دو روز پیش به او اعلام کرده‌اند که تمام پروازها به سمت تهران متوقف شده است. حالا در تماس مجدد از طرف دفتر هواپیمایی ماهان در کابل، به او گفته‌اند که تنها یک پرواز آن‌هم ساعت ٨ صبح روز شنبه برای انتقال مسافران به تهران وارد کابل می‌شود و تنها مسافرانی که از قبل بلیت داشته‌اند را سوار می‌کند. کمال که در اولین سفرش به کابل به سر می‌برد در توضیح بیشتر به «شهروند» می‌گوید: «از دفتر هواپیمایی ماهان به ما گفته شد که پس از این پرواز، اصلا مشخص نیست که چه زمان پرواز دیگری به ایران انجام شود.»
گذر از چهار کشور برای رسیدن به ایران
کرونا دامن تیم‌ملی بزرگسالان کشتی ایران را هم گرفت. آن‌ها و هیأت همراه که برای برگزاری مسابقات قهرمانی آسیا به هند رفته بودند، برای برگشتن به تهران چند روز در راه بودند. «حسین جمشیدی» یکی از خبرنگارانی است که با این تیم به هند رفته بود. او مجبور شد با تعدادی از همراهانش به چهار کشور حاشیه خلیج فارس برود تا بتواند به تهران برگردد: «دوشنبه‌شب از هند به سمت تهران پرواز کردیم، اما امروز (چهارشنبه) بالاخره ساعت ٥ صبح در تهران بودم. اگر پرواز دو روز قبل‌تر بود نیازی به چهار پرواز برای رسیدن به مقصد نداشتیم و کار کمی برایمان راحت‌تر بود. به گفته فردی از سفارت عمان که با من همسفر بود، عمان به دلیل همه‌گیرشدن کرونا در ایران، پنجشنبه پرواز اضطراری به ایران داشته تا بتواند یک‌ماه تعطیلی پروازها به ایران را استارت بزند.»
او ادامه می‌دهد: «داستان تعطیلی پرواز‌های عمان به ایران باعث شد ما از هند به شارجه پرواز کنیم بعد مسقط مقصد بعدی‌مان شد تا از آنجا به دوحه برویم و درنهایت بتوانیم به سمت تهران پرواز کنیم. اعضای تیم ملی زودتر از ما آمدند، اما من همراه تیم داوری و پزشکی بودم. اعضای تیم‌ملی وقتی به عمان می‌رسند، متوجه کنسلی پروازها می‌شوند برای همین از دوحه به سمت تهران پرواز می‌کنند. برنامه تیم پزشکان و داوران هم پرواز به شارجه و بعد تهران بود، اما متأسفانه یک ساعت مانده به پرواز متوجه کنسلی شدیم. همراه ما ٢٠- ٣٠ مسافر ایرانی دیگر هم بودند که با همین مشکل روبه‌رو شدند. قطر هم چنین تصمیمی گرفته و دیشب- سه‌شنبه ٦ اسفند- آخرین پرواز به ایران را داشته است. یکی از دلایل تعطیلی پروازها این است هواپیما از ایران مسافر نمی‌برد و باید خالی برگردد. راننده تاکسی فرودگاه امام (ره) می‌گفت: دیشب- سه‌شنبه ٦ اسفند- پرواز تهران - استانبول اجاره فرود پیدا نکرده و مجبور شده به ایران برگردد.»
حسین می‌گوید: «بعد از سه، چهار ساعت پیگیری فدراسیون دو راهکار به ما پیشنهاد شد، برگشت به مبدأ و دیگری رفتن به عمان. امکان برگشت به هند نبود، چون ویزا‌ها برای یک‌بار ورود صادر شده بود. موضوع دیگر قطع همکاری عمان و قطر بود که دردسر‌هایی برای مسافران به‌وجود آورد. به دلیل قطع ارتباط این دو کشور برای گرفتن چمدان‌هایمان مجبور شدیم نفری ١٧دلار هزینه کنیم تا بتوانیم ویزا و بارهایمان را تحویل بگیریم. » به گفته او: «پرواز دوحه به تهران خیلی شلوغ و پر از ایرانی بود. همه در کشور‌های اطراف گیر کرده و سرگردان مانده بودند و وضعیت‌شان مشابه ما بود. یکی از مسافران ٣٠ساعت در راه بود و دیگری ٤٠ساعت. یکی از مشکلات این مسافران سرگردان این بود که مجبور بودند هزینه پرواز به تهران را با وجود پرداخت در مبدأ دوباره بپردازند، مبلغی حدود ١٠میلیون تومان.»
حسین می‌گوید در فرودگاه بین‌المللی تهران هم خبری از غربالگری نبود: «تنها صفی تشکیل شده بود تا مسافران به ترتیب از مقابل دوربینی که روی چهارپایه‌ای کار گذاشته شده بود رد شوند. همین.»
آخرین خبر‌ها از کروناویروس (کووید١٩) حکایت از ابتلای ١٣٩نفر و جان باختن ١٩ نفر دارد.
