درخواست واشنگتن از کردهای سوریه علیه ایران

درحالی که پس از توافق روسای جمهور روسیه و ترکیه پیرامون آتش‌بس بین ارتش ترکیه و کردهای سوریه، اردوغان از آن به‌عنوان یک پیروزی تاریخی یاد کرده است اما به‌نظر می‌رسد که برندگان نهایی این توافق مسکو و دمشق هستند که قرار است از این پس حاکمیت و نظارت بر این مناطق را بر عهده داشته باشند و البته بدون تردید، بزرگترین بازنده تحولات ژئوپلتیکی اخیر نیز آمریکا است.

با پایان آتش‌بس 120 ساعته بین ترکیه و کردهای یگان مدافع خلق در روز سه‌شنبه، اردوغان درنهایت مجاب شد تا عملیات ارتش ترکیه را در مناطق شمالی سوریه پایان دهد؛ اما توافق با اردوغان نه در کاخ‌سفید، بلکه در اقامتگاه تابستانی پوتین در شهر ساحلی سوچی حاصل شد؛ توافقی که قرار است بر طبق آن عملیات نظامی ترک‌ها متوقف شود و کرد‌ها نیز تا عمق 30 کیلومتری از مرزهای ترکیه به داخل خاک سوریه عقب بنشینند. با وجود اینکه آنکارا این توافق را یک پیروزی برای خود قلمداد کرده است اما این سند 10 بندی نشان از آن دارد که روسیه، در عمل عنان امور را در این منطقه به همراه دولت بشار اسد در اختیار خواهد داشت و درحالیکه می‌توان از همین حالا برنده‌های اصلی را دمشق و مسکو لقب داد، بزرگترین بازنده تحولات ژئوپلتیکی اخیر نیز آمریکا است، کشوری که کرد‌ها آن را خائن به خود می‌دانند.

پرچم سفید اردوغان در سواحل دریای سیاه

ولادیمر پوتین، رئیس جمهور روسیه روز سه‌شنبه در اقامتگاه تابستانی خود در سوچی میزبان رجب طیب اردوغان، همتای ترک خود بود تا وی را قانع سازد که عملیات نظامی ارتش ترکیه علیه کرد‌های مستقر در شمال سوریه را متوقف کند. هشتمین دیدار میان پوتین و اردوغان در سال 2019 درحالی به اتمام رسید که دو طرف پس از به پایان رساندن یک دیدار 6 ساعته در برابر لنز دوربین‌ها قرار گرفتند از نیل به یک «توافق تاریخی» خبر دادند که برای هر دو طرف برد-برد بوده است.

بر این اساس سند 10 بندی که میان دو بازیگر منطقه‌ای حاصل شده قرار است به‌طور رسمی حاکمیت کرد‌ها در شمال شرقی سوریه پایان یابد و اعمال حاکمیت دولت مرکزی سوریه بر این مناطق در طول نوار مرزی شمالی با ترکیه احیا شود. به‌عبارت دیگر این توافق متضمن می‌شود که نیروهای سوریه با همکاری روس‌ها امنیت این منطقه را تامین کنند و کرد‌ها تا 30 کیلومتر از مرزهای مشترک با ترکیه عقب نشینی کنند.

تحلیلگران معتقدند که کرد‌های سوریه به‌دلیل تحولات سیاسی دو هفته گذشته، متحمل لطمه‌های فراوانی شده‌اند و اصلی‌ترین مقصر آن نیز شخص دونالد ترامپ است که با خارج ساختن نیروهای نظامی‌ آمریکا از پایگاه‌های سوریه، چراغ سبز را به اردوغان داد تا عملیات نظامی خود را در این منطقه آغاز کند.

مسکو و دمشق؛ برندگان اصلی سوچی

اگرچه اردوغان در نشست خبری با پوتین این توافق را برای ترکیه یک پیروزی دانست اما به‌نطر نمی‌رسد که این موفقیت چندان هم به متعلق به ترکیه باشد و آنچه که در این توافق آمده نشان از حضور گسترده‌تر روس‌ها در مناطق مرزی دارد و به‌نوعی روسیه عنان امور را در دست گرفته است. از سوی دیگر با حضور یافتن روسیه در این مناطق، بعید نیست که مسکو در آینده نه چندان دور درخواست امتیازاتی را از آنکارا داشته باشد.

یک منبع آگاه که در جریان تصمیمات دولت اردوغان است به روزنامه المانیتور می‌گوید:« پوتین بر خلاف مایک پنس و دونالد ترامپ در برابر اردوغان ایستاد.»

اما از سوی دیگر، بشار اسد با حضور کم‌سابقه خود در این مناطق، نشان داد که پس از چندین سال، بار دیگر اختیار این مناطق را در دست دارد. وی همچنین روز سه شنبه در یک تماس تلفنی با پوتین یادآور شد که هرگونه تجاوز به خاک سوریه تحت هیچ شرایط و بهانه‌ای قابل تحمل نیست.

آتش‌بس برای کرد‌ها چه معنایی دارد؟

کریم هاس، یک پژوهشگر ترک در امور روسیه در رابطه با توافق حاصل شده می‌گوید:« بنابراین این توافق ترکیه قرار نیست هیچ‌ منطقه‌ای را تحت اختیار خود قرار دهد. و البته هیچ اشاره‌ای به خلع سلاح گروه یگان‌های مدافع خلق کرد (YPG) نشده است.»

از این رو به‌نظر می‌رسد که با توجه به بازگشت اختیار مناطق مورد مناقشه به دمشق و مسکو، اردوغان در نهایت چاره‌ای جز حل و‌فصل اختلافات با دولت بشار اسد و حتی کرد‌های مدافع خلق ندارد که به احتمال فراوان در هر دو مورد نیز روس‌ها نقش میانجی را ایفا خواهند کرد.

به علاوه در صورت بهبود روابط کرد‌ها و دولت اسد، و ورود رسمی آن‌ها به ساختار سیاسی سوریه، دیگر بعید به‌نظر می‌رسد که درگیری نظامی بین ترکیه و کرد‌ها به‌عنوان نیروهای رسمی دولت سوریه رخ دهد چراکه مسکو مانع خواهد شد.

خیانت بزرگ واشنگتن به کرد‌های سوریه

کرد‌ها که اکنون تنها متحد خود، یعنی آمریکا را از دست داده‌اند به‌نظر می‌رسد چاره‌ای جز اعطای امتیاز ندارند. بسیاری از کارشناسان بین‌المللی و آمریکایی و حتی شمار فراوانی از قانونگذاران کنگره اقدام دولت ترامپ در خروج از شمال شرق سوریه را خیانت به کرد‌ها توصیف می‌کنند.

دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین روز چهارشنبه در همین رابطه گفت:« ایالات‌متحده برای سال‌ها شریک کرد‌ها در منطقه بوده است، اما در نهایت پشت کردها را خالی و به آن‌ها خیانت کرد. امروز واشنگتن آن‌ها (کردها) را در مرزها برابر ترکیه قرار داده‌اند به‌نوعی این آمریکا بود که کردها وادار به درگیری نظامی با ترک‌ها کرد.»

این درحالی است که تصیمیم خروج سربازان آمریکایی به قدری ناگهانی بوده است که جیم جفری، نماینده ویژه آمریکا در سوریه و ائتلاف جهانی برای شکست داعش اعلام کرده که ترامپ هیچ‌گونه مشورتی را با او در این باره انجام نداده است.

در همین حال نشریه نشنال اینترنست در گزارش اختصاصی خود به نقل از منابع آگاه در کاخ‌سفید از دیداری می‌گوید که بین دیپلمات‌های آمریکایی کردها انجام شده است اما شدت اختلافات به قدری بالا بوده است که درگیری لفظی شدیدی میان طرف‌ها انجام می‌شود. دیداری که نشان از شکرآب شدن روابط ایالات‌متحده و کردهای سوریه دارد. این دیدار که در اواخر ماه سپتامبر انجام شده است به حدی متشنج بوده که جوئل ریبورن، نماینده دولت آمریکا در امور سوریه یک مداد را به صورت یکی از اعضای هیئت کردها کوبانده است.

او از کردها خواسته بود تا با گروه‌های جهادی وارد مذاکره شوند و ائتلافی را علیه ایران تشکیل دهند.

دیوید پترائوس، ژنرال بازنشسته آمریکایی و رئیس پیشین سازمان سیا به‌تازگی اقدام دولت ترامپ در خارج شدن از سوریه را خیانت به متحد دیرینه ایالات‌متحده دانست.

پترائوس می‌گوید: «خب. من فکر می‌کنم که ما به متحدان کرد خود پشت کرده‌یم. کردهایی که برای شکست داعش، 10 هزار کشته دادند. برخلاف گفته ترامپ این نوع خروج ناگهانی جنگی را پایان نمی‌دهد بلکه موجب طولانی شدن آن می‌شود چراکه می‌تواند موجب تقویت دوباره عناصر داعش در سوریه شود.»

خبرگزاری سی‌ان‌ان نیز در مطلبی آمریکا را بزرگترین بازنده ژئوپولیتیکی تحولات روزهای گذشته می‌داند و می‌نویسد:« خروج ناگهانی نیروهای نظامی آمریکا از سوریه، این مناطق را دو دستی به روسیه تقدیم کرده است.»